Alþýðublaðið - 06.10.1968, Blaðsíða 12

12 ALÞÝÐUBLAÐIÐ 6. október 1968
MESTA DRÁTTARBRAUT...
Framhald 3. síðu.
kvæmdanna og tæki sam-
kvæmt sérstökum samning', en
verkstjóri í upphafi var Ás-
kell Bjarnason, en hann lét af
starfi á miðju síðastljðnu ári
en við tók Stefán Bergmunds
son, einnig staxfsmaður slipp-
stöðvarinnar.
Af hálfu hafnarnefndar Ak-
ureyrar hefur Pétur Bjarna-
son, verkfræðingur stiðið fyr-
ir framkvæmdum, sem trúnað
armaður eigenda.
Lýsing, vagnar, v}ndur og
annar búnaður.
Þegar samið var um smíði
dráttarbrautar þeirrar, sem
nú er tekin í notkun á Akur-
eyri, var gert ráð fyrir, að að-
alvagn getj bor ð skip, sem
eru allt að 2000 tonn að þyngd
eru allt að 85 m. að lengd,
allt að 13,5 m. á breidd og
rista allt að 5,5 m. Þá var og
v;ð samningagerð gert ráð fyr
ir að hliðfæra megi skip, sem
eru allt að 800 tonn að þyngd
og eru allt að 55 m löng af að
alvagni á föst stæði á landh
’Getur því aðalvagn borið flest
skip, sem nú eru í eigu ís-
lendjnga og hliðfæra má öll
minni skip, þar á meðal flesta
togarana og sum minni flutn-
ingaskipin.
^ Aðalvagn rennur á samtals
376 hjólum úr steypustáli, sem
eru 40 cm. í þvermál. Eru 248
hjól undir vagn; á miðteinum,
en 128 hjól undir vagn' á hlið
arteinum. Með áðurnefndu
mesta álagi sk]ps og eigin-
þunga aðalvagns getur mestur
þungi á hjól verið 13,5 tonn.
Efst á aðalvagnj er turn-
bygging og á henni er stjórn
pallur fyr'r mann þann, sem
hefur samband við vinnustjóra
í vinduhúsi og le:ðbeinir hon-
um og stjórnar auk þess vök-
vakerfi fyrir hliðarskorður.
Þá eru á pallinum handsnúnar
vindur, fyr'r vír, sem stýrir
skip' inn á vagninn.
Neðst á aðalvagni eru tveir
turnar, sjnn til hvorrar hand-
ar, og eru þeir til að auðvelda
starfsmönnum að halda skipi
réttu yfir vagní, á meðan ver
ið er að taka skip á hann.
Vjnduvírinn er stálvír 40
mm í þvermál og er saman-
lögð lengd hans um 4000 m,
'þar sem hann er 16 faldur
mill' vagns og vinduhúss.
Aðalvinda getur dregið aðal
vagn með m'smunandi hraða
eft'r þunga í vagni. Hraði
vagns er 1,5 m. á mínútu, þeg
ar skip er dregjð á honum,
en 3,6 m. á mínútu þegar vagn
er dregjnn laus.
10. hliðarfærsluvagnar geta
verið á aðalvagni og eru þeir
með 5 m. millib'li. Hliðar-
færsluvagnar verða notaðir
nokkrir saman hverju sinni og
fer það eftjr stærð skips hve
margir eru notaðir í einu. Eru
hliðarfærsluvagnar þá tengd-
ir saman með tengistöngum.
Hver hliðarfærsluvagn rennnr
á tveim teinum og undir
hverjum vagni eru 8 hjól með
þvermál 50 cm.
Hliðarfærsluvagnar verða
dregnjr út af aðalvagni út á
hliðstæða teina á hliðargörð
um á landi og verða t;l þess
notaðar færanlegar rafknúnar
vindur. Þessar vindur má
flytja mjlli hliðarstæða, en á
meðan þær eru notaðar til að
draga hliðarfærsluvagna, er
þejm fest við sérstakar vindu
festingar á landi.
Norðan brautarinnar hefir
verið gerð 150 m, langt stál-
þil og ráðgert að við það verði
7,5 m. dýpi á fjöru, þannig að
stærstu skip íslenzk eiga að
geta legjð þar. Verður v'ð þil
ið hin ákjósanlegasta viðgerð-
ar aðstaða, því hin nvbyggðu
verkstæði skipasmíðastöðvar-
innar eru þar fast hjá.
Framkvæmdij, hófust á
staðnum í april síðast liðið ár
með dýpkun fyrir leng ngu
neðansjávarbrautarjnnar. í
júní var hafizt handa við að
reka niður stálþilið. Tjl þessa
var notaður krani og loftham-
ar. Er því var lokið var gengið
frá festingu þ lsins, og efni
það sem vannst við dýpkun
brautarinnar notað til uppfyll
ingar að baki þilinu.
Sjálf neðansjávarbrautin var
byggð algjörlega á landj úr
ryðvörðum stálbitum. Flot-
holtum var síðan fest v'ð
brautina, henni fleytt í sjó
fram og sökkt njður á burðar-
staurana með því að leysa
nokkur flotholt. Á þennan
hátt var neðansjávarbrautjn
lengd um tæplega 40 m. á
liðnu ár: og áformað er að
ljúka þessum áfanga með leng
ingu er nemur 36 m. og þá end
anlega á næsta sumri.
í ágúst s. 1. ár hófst vinna
við hið nýja spilhús. Undir-
stöður þess eru steyptar, en
yfirbygg'ngin er plötuklædd
stálgrjnd.
Þann 18. marz þessa árs var
gamla dráttarbraut'n tekin úr
notkun, en hún hafði verið
rekin allt fram til þess túna.
Voru þá sporgarðarnir steypt-
ir upp að hinu nýja spilhúsi og
króna steypt undir nýja spora
lögn á undjrstöðum gömlu
brautarinnar.
Þann 19. marz hófst uppsetn
ing véla í spilhúsi og 14. júní
samsetning aðalvagns brautar
innar. Er þessu lauk, var
fyrsta skipið tekið upp í braut
ina til reynslu, en það var m.
s. Snæfell EA 740.
Nú er unnið að því að steypa
undjrstöður efri hliðarfærslu-
vagna. Er því verki lýkur í
haust mun vera hægt að setja
þar 2-3 allt að 800 rúmlesta
skþ. Síðan er áformað að gera
hþðarfærslustæði að auki fyr
ir 3 skip allt að 600 rúmlestir.
Enn er ólokið að steypa
kant og þekju við stálþilið og
koma fyrjr lýsingu á svæð'nu.
Ennfremur að fulldýpka við
stálþilið og innsiglingarrenn-
una að brautinni og stálþilinu.
Nokkrar kostnaðartölur.
a) tækjabúnaður dráttarbraut
arinnar ásamt lántökukostn-
aði og vöxtum
ca. 24 millj. kr.
b) byggingarkostnaður dráttar
brautarinnar og samsetnjng
tækjabúnaðar
ca. 19 millj. kr.
c) stálþil og dýpkun
ca 12 mill. kr.
alls ca. 55 mjllj. kr.
Tölur þessar eru miðaðar við
verklok, sem væntanlega verða
ánæsta ári. Af þesum kostn-
(iiði mun rík ssjóður grejða
um 40% eða 22 mjllj. kr.
Eggert G. Þorsteinsson, sjáv
arútvegsmálaráðherra, sagði í
ræðu sinni:
,,Á þeim erfiðleikatímum,
sem þjóð vor á nú við að etja
í efnahags- og atvinnumálum
þá er atburður sá, sem vjð höf
um nú orð ð vitnj að hér í dag
líkt og sól brjótist í gegnum
þungbúið skýjabólstur.
í daglegri önn við mismun-
andi mikla erfiðleika, vilja
mönnum oft gleymast Ijósu
blettjrnir, sem þó eru til. Þetta
eru mannleg viðbrögð, en um
leið alvarlega hættuleg, þar
sem afleiðingarnar gætu orðið
algjör uppgjöf. Sem betur fer
hafa Íslendíngar allt til þessa
ekki látið bugast þótt ekki
haf; alltaf verið bjart í áljnn
og hafa þó oft áður verið verr
undir það búnir, að mæta erf
iðleikum en nú. Þor, þraut-
seigja og iþolgæði, hafa þrátt
fyrix of takmarkaða samstöðu
þjóðarinnar verið þejr eig'n-
leikar sem við höfum flotið á
yfir grynningar og hjá boðum
erf'ðleikanna.
Smækkuð mynd þessara
mannkosta b'rtist okkur hér í
dag í vígslu stærstu dráttar
brautar landsjns og tengd
henni er stærsta skipasmíða-
stöð landsins, nýlega byrjuð
á stærsta verkefni sem slíkt
iðnaðarfyrirtæki hérlendis hef
ur nokkurn tíma fengjð að-
stöðu til að ráðast í, þar á ég
að sjálfsögðu við smíðj hjnna
nýju strandferðaskipa, en þau
verða einnig hin fyrstu sinn-
ar tegundar, smíðuð hér á
landþ
Tæknilega mun Dráttar-
braut Akureyrar, hér lýst af
öðrum er betur þekkja um
þau efni. Mér er tjáð að hér
eigi að geta verjð stæðj fyrir
eitt 2000 rúmlesta skip og tvö
stæði fyrir 750 rúmlesta skip.
Kostnaðarverð brautarinnar,
er eftir því sem næst verður
komizt, um 40 milljónir kr.
Fjárjns hefur verið aflað á
eftirfarandi hátt:
Eigið framlag 4,5
Ríkisframlög 6,6
Erlend lán 11,1
Innlend lán:
Atvinnuleysistryggingasjóður
5,8
Sérstök lán á framkvæmdaá-
ætlun rík'sstjórnarinnar 1967
og 1968 12,0 eða alls 40.0
Hér er miðað við áætlað
kostnaðarverð dráttarbrautar-
jnnar eingöngu (án viðlegu-
kantsins), eins og það er nú.
Eftir munu þó vera fram-
kvæmdir fyrir nokkrar millj.
kr„ en áætlun þar um er ekki
fyr.'r hendi, um hve margar
millj. kr. verður að ræða. Ó-
hætt mun þó að segja, að
hejldarkostnaður verði mjlli
40-50 millj. kr. eða nokkurn
veginn mitt þar á milli.
Þeir sem staðið hafa í fyrjr
svari þessara framkvæmda,
geta áreiðanlega sagt margar
sögur af sejnagangi í fyrjr-
greiðslu og afgreiðslu sinna er
inda, allt slíkt verða þó hrein
jr smámunir, þegar endanlegu
marki hefur verið náð.
Fisklmenn eru ekki spurðjr
að því að loknum róðri, hve
margar ágjaf r þeir hafi fengið
í sjóferðinnj heldur: hvað
fenguð þið mikjnn afla? Hér
liggur aflinn fyrir allra aug-
um. Svo ekki verður um vjllzt.
Það er mikið um það rætt á
vorum dögum að til v ðhalds
og eflingar vænlegustu byggð-
um landsjns þurfi að drejfa^
þeim verkefnum, sem úr-
lausna bíða, sem réttlátast
mjlli hinna ýmsu staða. Rót-
grónar iðnaðarþjóðir eins og
Bretar hafa gert athygl sverð
ar tilraunir í þessu skyni og
um margt tekizt vel. Persónu
lega er ég samþykkur þessum
hugmyndum, þótt mér sé jafn
framt ljóst að í því efnj verði
margs að gæta, sem of langt
yrði hér upp að telja. Grund
vallaratriði allra slíkra hug-
mynda er þó það að verkefna-
val staðanna verði metið eftir
aðstæðum og aðstöðu hvers
staðar og byggðarlags. Á e'n
um stað getur verið vonlaust
að byggja og reka fyrirtæki,
sem arðvænlegt er á þeim
næsta o. s. frv.
Það hefur verjð með áþreíf
anlegum dæmum oft reynst
verða þungar byrðar fyrír hin
ýmsu bæjar- og sveitarfélög
að fá til sín lítt yfirvegaða
fjárfest'ngu. Til er svo ýmis-
konar smáiðnaður, sem getur
verið jafn arðbær hvar sem er
á landinu, en aftur á móti er
háður því að stjórnvöld verndi
hann gegn innflutningi erlend
is frá og þá oft óeðlílega á
kostnað verðlags og úrvals til
neytenda.
Akureyr;, hefur svo ekki
verður um villst á löngu ára-
bili, haslað sér völl í iðnaðar
verkefnum. Sem utanbæjar-
maður hættj ég mér ekki út á
þá braut, að draga línur þeirr
ar myndar og langrar þróunar
sögu iðnaðarins hér, en ljóst
er af reynslunni hve tvímæla-
laus hún er.
Viðurkenning rík'svaldsins
á því þori, þrautseigju og þol-
gæði, sem iðnfyrjrtækin hér,
forsvarsmenn þeirra og verka
fólk hafa sýnt, eru þær ákvarð
anr sem teknar hafa verið og
sú fyrirgre ðsla, sem það opjn
bera hefur hingað veitt, til
styrktar efnalegri afkomu bæj
arbúa og um lejð þjóðarinnar,
seiji heildar.
|A grundvelli fenginnar
rqjmslu trúi ég því að Akur-
. eyái reyn'st þessa trausts verð
ug.
Ég dreg hinsvegar enga dul
á það, að í mínum huga fylgir
þessum framkvæmdum mikil
ábyrgð um að svo vel takist
til, sem allar aðstæður frekast
leyfa. Á það set ég allt mjtt
traust.
í nafni ríkisstjórnar íslands
óska ég Akureyringum hjart-
anlega til ham ngju með þenn
an nýjasta áfanga — Dráttar-
brautina — og vona að hún sé
aðeins áfangi á framfaraskeiði
þeirra og við vonum þjóðarjnn
ar allrar. Alþr sem hér hafa
unnið hafi kærar þakkr fyr
ir þeþra framlag. Megi gæfa
fylgja öllum framkvæmdum
hér.“
Auk ofangreindra ræðu-
manna töluðu einnig Bjarnj
Einarsson bæjarstjóri, þing-
menn rnir Gísli Guðmundsson
og Jónas Rafnar, Albert Sölva
son, forstjóri og Óttar Möller
forstjóri. Árnuðu þeir Akureyr
ingum tjl heilla með Dráttar-
brautina.
Wifsati
Framhald af 7. síðu.
kvæði í kjördeild kjördæma-
flokkanna að þessu sinni, síðast
var hún þriðja hæst. Síðdegis
þennan sama dag hafði hún þó
orðið að verja með hnúum og
hnefum stefnu stjórnarinnar í
kaupgjalds- og verðlagsmálum,
stefnu, sem verið hefur aðalmál
þessa þings og það fordæmdi
með fimm sjöttu hlutum at-
kvæða. Barböru er auðsjánlega
ekki fisjað saman — eins og ég
hef áður vakíð athygli á'. Sá, er
næstflest atkvæði fékk í þessari
kjördeild, var vinstrimaðurinn
Ian Mikardo þingmaður, hinn
þriðji var Anthony Wedgwood
Benn tæknimálaráðherra. Næst-
ur kom vjnstrimaðurinn Frank
Allaun, síðan komu jafnir hinn
vinstrisinnaði uppreisnarseggur
Tom Driberg þingmaður, þá
ungfrú Joan Lestor og lestina
rak húsnæðismálaráðherrann
Anthony Greenwood. Efslur í
kjördeild verkalýðssamtakanna
var Joe Gormley foringi námu-
verkamanna. Því miður hef ég
ekki upplýsingar um það hverjir
aðrir voru kjörnir í hana en
allir voru þeir endurkjörnir, sem
í framkvæmdastjórninni voru
fyrir verkalýðssamtökin, utan
tveir, sem báðust undan endur-
kjöri. Eru þeir alls 12 talsins.
— Sum blöðin hérna segja, að
fyrirhuguð innrás vinstrimann-
anna inn í framkvæmdastjórn-
ina hafi mistekizt. Svo mikið er
að minnsta kosti víst, að sáralítil
breyting varð á' skipan fram-
kvæmdastjórnarinnar. Og ef til
vill má hafa það til marks um
styrkleika vinstri — og hægri-
manna, að við kosningu gjald-
kera flokksins fékk vinstrifor-
inginn Michael Foot ekki nema
1500 þúsund atkvæði en fráfar-
andi gjaldkeri James Gallaghan,
innanríkisráðherra, fékk 4 millj.
atkvæða — og var því endur-
kjörinn. Þessi mikli munur
kemur nokkuð á óvart þegar
þess er minnzt, að í gær, um
svipað leyti og kosningin fór
fram, fékk Michael mestu hyll-
ingu, er nokkur ræðumaður hafði
þá fengið á' þinginu. Var það
að lokinni skammarræðu um
ríkisstjóm Harold Wilson. Það
gengur sem sagt á ýmsu.