Alþýðublaðið - 30.11.1968, Qupperneq 5

30- nóvember 1968 ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5
Þeir töluðu um gæftir og gol
þorska og hvort ráðlegt væri
að hætta á línu og byrja á net
um. Beitukóngar að austan með
kaskeiti og rauða silkislæðu
um hálsinn, en Eyjamenn tóku
í nefið, snýtfu sér hraustlega
og veltu því fyrir sér hvort
Ounnar iMarel eða Brynjólfur
hátsmaður myndu nokkurn tíma
smíða 100 tonna stórbát.
Þó að það yrði ekki mitt
ævisarf að róa til fiskj-ar, var
(það stór stund í lífi okkar Vest
mannaeyjastráka að njóta þess
ara umræðna og fræðslu undir
gaflii Geirseyrar, gamals fisk
'húss á staðnum. Þar lærði mað
ur að minnsfa kosti að þekkja
jnuninn á löngu og keilu, lýsu
og ýsu. Þá voru fleyturnar ekki
stórar, meðalstærð fiskibáta 25
smálestir og metafli 4000 fisk
ar. Draumurinn um 100 tonna
fiskibát varð aff raunveruleika.
Engum datt þá víst í hug 400
lesta stálbátur eða þrjú þúsund
lesta togari.
Hér undir geirseyrargafli
Sameinuðu þjóðanna er iþessa
dagana einnig rætt um fisk, —
auðæfi ihafsins og verndun fiski
Stofnanna. Og stórar tölur eru
nefndar: á síðastliðnu ári, 1967,
veiddust alls ií veröldinni um
60 milljónir smálesta af alls kon
ar tegundum fiska, þar af voru
7 millj. smálesta vatnafiskar,
lax, silungur, áll o.fl. Á undan
gengnum 10 árum hefur aukning
in orðið að meðaltali 6 prósent
é ári, því að árið 1957 veiddust
32 milljónir smálesta. Af fyrr
greindum 60 millj. smálesta afla
fór meira en þriðjungur í
bræðslu, til framleiðslu lýsis,
síldar- og fiskimjöls, sem aftur
á móti er notað til óbeinnar
fæðuöflunar, — fóður fyrir aii
fugla og búpening. Síðari ár
liafa þó ýmsar þjóðir gert til
raunir með síldar- og fiskimjöl
til manneldis og þykir gefa
góða raun. Þegar til dæmis rætt
Var um daginn hér hjá SÞ um
eggj ah vítu vand amál þróunar-
ríkja, voru á boðstólum fyrir
áheyrendur kaxkökur, sem að
mestu voru framleiddar úr fiski
mjöli.
Hver er svo mesta fiskveiði-
(þjóð í heirtji? Mestu magni
moka Perúmenn upp úr auðæf
um hafsins, 10 milljónum smá
lesta, að mestu ansjósur (krydd
síli), sem allt fer í bræðslu.
Fiskveiðar Perúmanna hafa auk
izt gífurlega undanfarin ár, að
eins aukningin svarar til árs
afla íslendinga. Það er svo sem
engin furða, að þessi ryksugu
fiskveiðifloti í Perú hafi valdið
ýmsum fiskveiðiþjóðum erfið-
leikum, stuðlað að verðfalli á
lýsi, síldar- og fiskimjöli. Þetta
hefur ekki hvað minnst komið
Við okkur íslendinga.
ARNBJÖRN
KRISTINSSON
i
i
andi að vernda fiskstofnana og
hamla gegn ofveiði. ísland hefðj
Iþví verið meðflutningsaðil^ að
stofnun alþjóðlegrar nefndaij vis
indamanna til rannsóknar og
tillögugerðar um varðveiziu
fiskistofnanna og nýtingu á ,:mð
æfum hafsins. Af íslands hálfu
'hefði einn vísindamaður verið
í .nefndinni. „Hundruð milljótia
manna þjást af sjúkdómúiri
vegna skorts á eggjahvítuefn
um. Þess vegna er meðal iann
ars mikilvægt :>ð efla fiskvejð
ar á vísindalegan hátt til- að
bæta úr þessum skorti. ÁriS
1964 véiddust 40 milljónir sniá
lesta af fiski, en úr því maghi
var unninn fjórðungur af því
eggiahvítuefni, sem mannkyhið’
þarfnast".
Haraldur Kröyer vék síðári
allýtarlega að sérstöðu íslands,
sagði m.a., að fiskur og fisk-
afurðir væru en 90 hundraðs-
hlutar af V’erðmæti útflutnings
íns, þess vegna mætti iítið út af
bera um verðlag og aflamagn,
svo að efnabagskerfið færi ekkf
úr skorðum. Enda ~þótt við ís
Frh. á bls. 8.
Mörg heintsvandamálin eru'
rædd hér undir Gesrseyrar-
gafli Sameiriuðu þjóðanna:
staða þróunarríkSa. afvopnun--
armál, matvælaöflun, tak-
mörkun barneigna, nýlendu-.
mál, tækniaðstoð, — og þessa
dagana fara fram ýtarlegar um
ræftur um auðæfi hafsins.
1 dálka texti með mynd.
En höldum áfrnm að leika
okkur að tölum: önnur mesta
fiskveiðiþjóðin eru Japanir, því
að 1967 veiddu þeir 7,8 millj.,
smálesta. Alþýðulýðveldið Kína
og Sovétríkin veiddu hvort um
sig 6 millj. smálesta. Noregur
er í fimma sæti með 3,2 millj.
og Bandaríki Norður-Ameríku
með 2,4 millj. smálesta. Sjö
aðrar iþjóðir vciddu á áririu
1967 meira en 1 millj. smálestn:
Suður-Afníka 1,6, Spánn 1,4,
Indland 1,4, Kanada 1,3, Dan-
mörk 1,07, Ghile 1,05 og Bret
land 1 milljón smálesta. Ekki
megum við gleym-a sjálfum okk
ur. 'Fiskafli íslendinga árið 1967
var 896 þúsund smálestir, tölu
•vert minni en 1966, var þá 1,2
millj. smálesta.
Hafið er ekki aðeins vettvang
nr siglinga og fiskveiða. Eins og
ég minnfist á í. seinustu grejn
minni hér í Alþýðublaðinu, er
hafin stórfelld framleiðsla olíu
og gass af ihafsbotni. Svo er kom
ið, að 16 hundraðshlutar allrar
olíuframleiðslu heimsins kom
frá olíulindum á hafsbotni, en
19 þjóðir stunda nú slíka
vinnslu. Þessar olíulindir eru
flestar á landgrunni ríkja, eni
senn hefjast borariír i hafsbotn
«9. Vísindamenn telja
að ekki líði margir áratugir þar
til þessar hafsbotnsauðlindir
verði meginuppistaða olíufrarii-
leiðslunnar.
Japanir vinna af bafsbotni ,
landgrunni sínu 1.3 milljónir
lesta af kolum árlega, Finnar
300 smálestir af járni, —og við
íslendingar sækjum árlega í
okkar hafsbotn um 135 þúsurid
rúnrmetra af skeljasandi.
Mönnum er riú Ájóst að brýna
nauðsyn ber að kortleggja lrafs
botninn nákvæmlega, með því
megi afla enn frekari upplýs
inga um gróður, staðhætti, auð
lindir hafsbotnsins og auðæfi
hafsins almennt. Enda þótt slík
kortlagning hafi verið gerð í
nokkrum mætj, segja vísinda
menn, að hún standi á svipuðu
stigi og gerð landabréfa fyrir
250 árum. Er ekki aðejns um
mikilvægt verkefni að ræffa,
iheldur og gífurlega yfirgrips
mikið, — því má ekki gleyma,
að haf og vötn þekja 71 hundr
aðshluta jarðkringlunnar.
Smíðaðir hafa verið í þessum
tilgangi m.a. rannsóknarkafbát
ar, sem komizt hafa niður á
11.000 metra dýpi.
Og nýting hafsins er víð-
feffm: sjór notaður tjl kæling
ar í fjölroörgum kjarnorkuver
um, sem framleiða raforku. Sum
ir breyta sjónum í vatn, en aðr
ir í salt. Og svo er sjórinn nýtt
ur til beinnar framleiðslu á raf
orku, því að í Frakklandi, við
mynni árinnar Rance, þar sem
munur á sjávarföllum er 14
metrar, hefur verið komið upp
raforkuveri, sem framleiðir 500
þúsund milljónir kílówattstunda
á árj.
í árbók Matvæla- og landbún
aðarstofnunar Sameinuðu þjóð
anna segir, að þær fisktegundir,
sem mest hafi verið veiddar árið
1967, séu síld, ansjósur, sardín
ur og aðrar skyldir smáfiskar,
nærri 20 milljónir smálesta. Þar
næst koma kunnar fisktegundir:
þorskur, ýsa og karfi. Mikilvæg
ustu fiskveiðisvæðin eru hið vrð
feðma Kyrrahaf, þar veiddust
alls 28 milljónir smálesta, og
Norður-Atlantshaf þar sem
veiddust um 10 milljónir smá-
lesta.
Sérfræðingancfnd, sem AUs-
herjarþing Sameinuðu iþjóðanna
skipaði fyrir 2 árum, ihefur
skilað viðamiklu áliti um auð
æfi hafsins. Nú er byrjað að
ræða þessa skýrslu hér á Alls
herjarþinginu.
Föstudaginn 22. nóvember
síðastliðinn talaði af þessu til
efni, fyrir hönd ísl. sendinefnd
arinnar, Haraldur Kröyer sendi
ráðunaútui-. Hann rninnti á í
upphafi máls síns, að ísland
hefði ætíð verið því meðfylgj