Dagur - 11.04.1953, Page 4

I
D A G U R
Laugardagimi 11. apríl 1953
Át træður :
Merkar kvikinyndir um
S extugur:
Ingimar Eydalr fyrrv. rifstjóri
Björn Jóhannsson
bóndi, Syðra-Laugalandi
Síðastl. þriðjudag varð Ingimar
Eydal, fyrrv. ritstjóri, 80 ára
gamall og minntust margir, bæði
nær og fjær, þessa aldurhnigna
sæmdarmanns við það tækifæri,
með heillaóskum og heimsóknum.
Tók Ingimar sjálfur á móti
gestum sínum á heimili sínu og
ræddi við þá. Er hann hress í
anda sem jafnan fyrr, en heilsu
hans hefur a3 öðru leyti allmjög
hnignað hin síðari ár.
Ingimar Eydal er fyrir löngu
þjóðkunnur maður af ritstörfum
sínum og stjómmálabaráttu. Hann
®r Eyfirðingur og hefur lifað hér
og starfað alla sína löngu ævi. —
Hann nam við Möðruvallaskóla og
síðan á Askov í Danmörk, en hóf
síðan kennslustörf hér heima í
Eyjafirði, fyrst hélt hann unglinga-
skóla í framfirði, en síðan varð
hann barnakennari hér á Akureyri
og gegndi störfum við Barnaskóla
Akureyrar um meira en þrjá ára-
tugi. Jafnframt kennslustörfum hóf
Ingimar þátttöku í opinberum mál-
um, enda var hann bæði ágætur
mælskumaður og ritfær vel. Hann
átti sæti í bæjarstjórn um hrið og
var forseti hennar um tima, hann
var og framarlega í ýmsum félags-
skap í bænum. Einkum lét hann
Á morgun, sunnudaginn 12. apríl
verður fermingarguðsþjónusta í Ak-
ureyrarkirkju kl. 10.3f) f. h. Séra
Pé'tur Sigurgeirsson fermir ]>á eftir-
talin börn.
Drengir:
Árni Kárason, Skólastíg 1.
Bernharð S. Haraldsson, Geislag. 37.
Birgir E. Tryggvason, Helga str. m. 45.
Birgir V. Ágústsson, Ránargötu 10.
Eðvarð P. ólafsson. Qddagötu 3.
Enjil Aðólfsson, Sólvöllum.
Guðmundur Ágústsson, Aðalstræti 10.
Guðm. Hallgrimsson, Gránufél.g. 5.
Gunnbjörn Valdimarsson, Norðurg. 16.
Halldór H. R. Friðjónsson, Strandg. 9.
Halldór I. Elíasson, Hafnarstræti 29.
Helgi O. Konráðsson, Skipagötu 8.
jngólfur O. Georgsson, Gránufé'l.g. 6.
Jóhannes Sigurjónsson, Grænumýri 1.
Jóhannes V. Haraldsson, Oddagötu 5.
Marínó Jónsson, Aðalstræti 74.
Óli B. H. l’álmason, Ægisgötu 18.
Ragnar II. Bjamason, Hríscyjarg. 21.
Sigurður F. Jóhannsson, Hafnarstr. 53.
Sigurðru' I. Vatnsdal, Norðurgötu 30.
Símon J. Ellcrtsson, Eyrarvcg 7 a.
Skjöldur E. Sigurðsson, Holtagöttt 10.
Skúli Svavarsson, Norðurgötu 54.
Stefán E Eyfjörð, Skipagötu 5.
Stcinn I>. Karlsson, Litla-Garði.
Svavar Eiríksson, Möðruv.str. 9.
Viðar Garðarsson, Engimýri 2.
Viðar Guðmundsson, Ægisgötu 17.
kaupfélagsmál til sín taka og var
árið 1917 kjörinn í stjórn Kaup-
félags Eyfirðinga og jafnan end-
urkjörinn síðan til ársins 1951, er
hann gaf ekki kost á"endurkjöri
fyrir aldurs sakir og heilsubrests.
Var hann þá kjörinn heiðursfélagi
kaupfélagsins einum rómi á aðal-
fundi.
Þótt Ingimar Eydal rækti öll
störf sín með prýði og hefði álit af
þeim, mun það þó óumdeilt að
áhrifamestur og kunnastur varð
hann af blaðamennskustörfum sín
um, en hann var ritstjóri Dags frá
upphafi 1918 til ársins 1945, að
undanteknum þeim tíma er Jónas
Þorbergsson gegndi ritstjórastarf-
inu, en það voru rösk 7 ár. Hefur
enginn blaðamaður á Akureyri,
fyrr né stðar, gegnt starfi hjá sama
blaði svo lengi nema Björn Jóns-
son ritstjóri Norðanfara 1862—
1885.
Ingimar Eydal gerði Dag að
áhrifamiklu baráttutæki fyrir
Framsóknarflokkinn og samvinnu-
stefnuna. Hann var ágætur stjórn-
málaritstjóri, rökfastur, drengileg-
ur og skemmtilegur í senn í skrif-
um sínum, jafnan ódeigur baráttu-
maður fyrir öll þau málefni er
hann taldi þjóðinni til gagns og
sæmdar. Hann átti sjaldgæfan
,,humor“ í ríkum mæli.Hann naut
viðurkenningar langt út fyrir raðir
samherja sinna og lauk svo blaða-
mennskuferli sínum, eftir látlausar
orrustur á andans vettvangi í
meira en tvo áratugi, að hann átti
ekki óvildarmenn í hópi andstæð-
inganna. Er það nokkur vitnis-
burður um mannkosti hans og
hæfileika.
Á þessum merkisdegi í ævi
Ingimars Eydal, sendir Dagur hon-
um hjartanlegar kveðjur og árnað-
aróskir og þakkar honum mikið og
gott starf á liðnum árum.
Vilhjálmur H. Baldursson, Skipag. 5.
l>ór l’orvaldsson, Gleyáreyrum 6.
Stúlliur:
Állheiður Magnúsdóttir, Grundarg. 3.
Aslaug M. Þorstcinsdóttir, Lundarg. 10.
Erla Magnúsdóltir, Hríseyjargötu 16.
Friðrika A. Adantsdóttir, Bjarkast. 2.
Gréta Geirsdóttir, Helga str. magra 27.
Guðrún S. Bjarnadóttir, H. str. m. 30.
Hallfr. B. Magnúsdóttir, Strandg. 17.
Hanna K. Haraldsdóttir, Iiyrarv. 25 a.
Heiða H. Jóhannsdóttir, Hafnarstr. 53.
Hrafnhildur ólafsdóttir, Grænug. 10.
Iðunn Ágústsdóttir, Aðalstræti 70.
Ingibjörg ófeigsdóttir, Rauðamýri 8.
Ingibjörg Steingrímsdóttir, Strandg. 5.
Jenny Karlsdóttir, Hafnarstræti 25.
Jórunn S. Björgvinsd., Hafnarstr. 103.
Karla II. Karlsdóttir, Sniðgötu 1.
Katrín H. Karlsdóttir, Litla-Garði.
Klara H. Árnadóttir Lækjargötu 11.
Lára K. Ingólfsdóttir, Hríseyjarg. 8.
Málfríður Torfad., Hótel Norðurlandi.
Ragnh. Garðarsdóttir, Hríseyjarg. 1.
Rósa Jónsdóttir, Gránttfélagsg. 53.
Róslín Ii. Tómasdóttir, Gránufél.g. 55.
Sigríður Ingvarsdóttir, Norðurgötu 19.
Sigríður K. Árnadóttir, Hólabraut 17.
Sigrún S. Pálsdóttir, Skipagötu 2.
Sigurlaug Jónsdóttir, Strandgötu 35 b.
Sigurlína Á. Sigurgeirsd., Spítalav. 21.
Sigurlína G. Stefánsdóttir, Eiðsv.g. 30.
Steinunn S. Jónasdóttir, Þingv.str. 1.
Svava B. Lúðvíksdóttir, Rauðaniýri 16.
uppeldismál sýndar
almenningi
Nýlega fékk Barnaverndarfélag
Reykjavíkur leigðar kvikmyndir
um uppeldismál frá Sameinuðu
þjóðunum.
Hafa þær verið sýndar fyrir
almenning í félögunum syðra og
fengið góða aðsókn. Nú er í ráði
að fá þessar myndir hingað til
Akureyrar um næstu helgi og
sýna þær í sambandi við aðalfund
Bamverndarfélags Akureyrar í
Alþýðuhúsinu næstk. sunnudag.
Mun dr. Matthías Jónasson, upp-
hafsmaður barnaverndarhreyf-
ingarinnar hér, koma norður að
forfallalausu og skýra myndirnar.
Aðalfundur Barnaverndarfél.
hefst í Alþýðuhúsinu kl. 4, og
verður honum flýtt, svo að kvik-
myndasýningin geti byrjað kl. 5.
Allir eru velkomnir á kvik-
myndasýninguna meðan húsrúm
leyfir og aðgangur ókeypis. Er
þess vænzt að foreldrar í bænum
notfæri sér þetta eina tækifæri til
að sjá þessar myndir.
Fermingargjöf
sem endist alla ævi
MONT
BLANC
Bókaverzlun
Axels Kristánssonar h. f.
Sextugur er í dag víðkunnur og
vinsæll Eyfirðingur, Björn Jó-
hannsson, bóndi á Syðra-Lauga-
landi.
Hann er fæddur að Garðsá í
Kaupangssveit 11. apríl 1893, son-
ur Jóhanns bónda þar Helgasonar
og konu hans, Þóru Ámadóttur.
Ellefu ára gamall fluttist hann
með foreldrum sínum að Syðra-
Laugalandi, og þar hefur hann átt
heima ávallt síðan.
Eins og öllum hinum eldri Ey-
firðingum er kunnugt voru foreldr-
ar hans einstök merkishjón og
mikils virt í héraðinu á sinni tíð
fyrir dugnað og drengskap. Var Jó-
hann einn af gildustu bændum
sveitarinnar, enda slíkur vinnuvík-
ingur, að naumast gat hann talizt
einhamur. Vann hann sig upp úr
sárri fátækt og varð vel fjáður eft-
ir því sem þá gerðist um bændur.
Þeim auði var þó ekki safnað með
rangindum eða ágengni, því að Jó-
hann var allra manna sanngjarn-
astur í viðskiptum og rétti mörg-
um manni hjálparhönd, heldur var
þetta aflafé, sem hann dró saman
með frábærri atorku og hörku við
sjálfan sig í því skyni að búa börn-
um sínum betri afkomuskilyrði í
framtíðinni en hann hafði sjálfur
fengið að njóta í æsku. Þóra á
Laugalandi var bónda sínum mjög
samhent um alla elju og búsýslu.
Hún var annáluð sómakona, sem
lagði öllum gott til og vildi öllum
gott gera. Faðir hennar var Árni
smiður Hallgrímsson, sem lengi
bjó á Garðsá, bróðir Hallgríms
hreppstjóra á Hripkelsstöðum. Var
hann stálminhugur og fróðléiks-
maður mikill, enda var margt gáf-
aðra manna í þessari Garðsárætt.
Þar voru og söngmenn og gleði-
menn miklir.
Björn á Laugalandi hefur erft
mannkosti ættar sinnar í ríkum
mæli. Hann ólst upp við hið mesta
vinnukapp, enda er hann harð-
skarpur maður að eðlisfari og vann
löngum í hamförum, meðan heils-
an leyfði. Gengu honum öll störf
greitt frá hendi þegar í æsku, enda
var lífsfjörið mikið. Kom þetta
einnig í Ijós í samkvæmum unga
fólksins, því að þar var hann jafn-
an hrókur alls fagnaðar og manna
harðvítugastur á dansgólfinu, og
ekki lét hann sér á þeim árum
neitt muna um það, að dansa heila
nótt eftir strangasta vinnudag.
Þetta hafði þó engin teljandi áhrif
á viðhorf hans gagnvart störfum
hins daglega lífs né áhuga hans
fyrir þeim. Af föður sínum lærði
hann fjármennsku, og alla alúð og
nákvæmni um fóðrun og meðferð
búpenings, enda kemur mannúðar-
lund hans í ljós í því sem öðru, að
hann vill láta öllum húsdýrum,
sem hann hefur undir höndum,
líða svo vel sem kostur er á.
Þegar faðir hans andaðist með
sviplegum atburðum sumarið 1925
tók Björn við búskap á Syðra-
Laugalandi og kvæntist árið eftir
Emmu Elíasdóttur frá Helgárseli,
góðri konu og dugmikilli húsmóð-
ur. Réðst Björn þegar í miklar
framkvæmdir á jörðinni, stórfelld-
ar jarðabætur og byggingar. Gamla
kvennaskólahúsið, sem staðið
hafði til þess tíma, var nú orðið
mjög hrörlegt, og lét hann rífa það
og byggja mikið og vandað stein-
hús í staðinn og leiða laugina inn
í það. Var það þá enn sjaldgæft
hér á landi, að farið væri að hag-
nýta laugarvatnið á þennan hátt.
Ennfremur byggði hann penings-
hús yfir 200 fjár ásamt hlöðu úr
steinsteypu. Allt, sem hann hefur
gert á jörðinni, hefur hann ávallt
látið vanda sem mest og engan til-
kostnað sparað, svo að verkið megi
vera leyst sem myndarlegast af
höndum.
Rétt þegar Björn hafði lckið
þessum framkvæmdum kom verð-
fallið mikla eftir 1930, þegar svo
mjög kreppti að fjárhag bænda að
naumast var líft við búnað í sveit-
um. Stóðu þeir bændur þó einkum
höllum fæti, sem stórhuga höfðu
verið og ráðizt höfðu í kostnaðar-
samar umbætur á jörðum sínum.
Var þetta ástæðan til þess, að
Björn seldi ríkinu jörð sína og
hafði þá í huga að hverfa að öðru
starfi. En af þessu varð þó eigi,
heldur réðst svo, að hann bjó
áfram á Syðra-Laugalandi, og
töldu sveitungar hans það betur
farið. En það sýnir eitt með öðru
þegnlund hans og manndóm, að
enda þótt hann yrði þannig afhend-
ur jörðinni og það væri honum vit-
anlega ekki með öllu sársauka-
laust, þá hefur hann þó hvergi lát-
ið staðar nema að gera henni allt
til góða, sem hann hefur orkað, í
stórfelldum jarðabótum og hefur
setið hana í hvívetna með miklum
myndarskap. Eru þó lítil líkindi til
að hann alheimti daglaun að kveldi
fyrir þau mörgu handtök, sem hann
hefur lagt í þessa jörð, fremur en
íslenzkir bændur munu almennt
gera. En það er óbifandi trú hans,
að hvert það verk, sem vel er unn-
ið og miðar að viðreisn lands og
lýðs, hafi sitt menningargildi, hvað
sem líður öllum ■ persónulegum
hagnaðarvonum, enda er Björn
mjög laus við allan smásálarskap
og persónulega eigingirni.
En þó að Björn hafi ávallt verið
mikill starfsmaður og gæddur
mörgum þeim höfuðkostum, sem
góðan bónda mega prýða, þá hafa
þó áhugaefni hans verið miklu
víðfeðmari en búsýslan ein og
önnur veraldarvísan. Frá ungum
aldri hefur hann verið sílesándi
um hin sundurleitústu efni og á
hann fallegt safn góðra bóka. Eink-
um hefur hann yndi af skáldskap,
ekki sízt í bundnu máli, Og ber gott
skyn á. Nær sjóndeildarhringur
hans langt út fyrir hin hversdags-
legu störf, og vel kann hann að
segja frá, einkum þvx, sem kími-
legt er, því að hann hefur glöggt
auga fyrir öiíii slíku. Manna glað-
astur er hann ennþá í góðum hóp,
og vís væri hann til að bregða sér
enn út á gólfið, ef svo bæri undir,
þó að starfið sé orðið mikið, og
margur væri tekinn að þreytast
sem jafnmikið hefði unnið og
hann.
Auk þess sem hann hefur haft
forsjá stórbús og mannmargs
heimilis, hafa smám saman hlaðizt
á hann ýmiss konar trúnaðarstörf
fyrir sveit hans og hérað, sem hann
hefur leyst af höndum með alúð
og samvizkusemi. En ekki sízt hef-
ur hann unnið vinsældir og virð-
ing manna fyrir það, hversu bón-
greiður hann er og fús til að leysa
hvers manns vandræði, sem til
hans leitar. Er hann venjulegast
manna fyrstur að rétta náunganum
hjálparhönd þegar eitthvað hefur
bjátað á, og iðulega hefur hann
gert það að fyrra bragði óbeðinn,
sem gleggst sýnir drenglund hans
og mannúðlegt hugarfar.
Eg undirritaður hef átt margt
saman við Björn Jóhannsson að
sælda frá æskuárum og minnizt
þess alls með þakklæti og ánægju.
Hann er nú staddur á sextugsaf-
mælinu í Reykjavík hjá dætrum
sínum tveimur, sem þar eru giftar.
Sendi eg þessum góðvini mínum
og fornkunningja beztu árnaðar-
óskir á þessum merku tímamótum
ævi hans, og veit eg að slíkt ’jiS
sama munu gera fjöldamargir vinir
hans hér um slóðir.
Bcnjamín Kristjánsson.
Fermingin a morgun