Dagur - 01.06.1955, Qupperneq 4

4
DAGUR
Miðvikudaginn 1. júni 1955
Borgirnar við Kalifomíuflóann eru tengdar saman með tröllauknum brúm svo sem myndir þessarsýna.
Kalifornía er dásamlegt land
Ameríknbréf frá Snorra Sigfússyni fyrrv. námsstjóra
KALIFORNIA er mikið Gósen-
; and. Gróðurinn þar og veðráttan
ineillar hvern sem þangað kemur.
!En hér er þó tilfinnanlegur skort-
jr á nægu og góðu vatni, og veldur
oað á'nyggjum. Það er því um þetta
and, sem önnur, að alls staðat er
eitthvað að. — Menn segja hér að
íðarfarið hafi verið óvenju kalt
)g vætusamt í vor. En mér hefur
:undizt það þægilegt, vei svalt
:<völds og morgna, og aldrei mjög
reitt. Meðalhiti mun hér vera um
L5°, eða litlu minni, en hér er líka
Lcomið á breiddarstig Norður-Af-
íku, og sólin því nær beint yfir
nanni. -— Þeir Islandingar. sem eg
ref hitt, una vel hag sínum, þótt
jllt sé ekki eins og þeir hefðu helzt
cosið. Hér er t. d. meiri vinnu-
barka en heima og færri frídagar,
jg yfirleitt' mun hér vera krafizt
strangrar reglusemi og að hver
/erði skilyrðislaust að vera á sín-
ím stað og sinna störfum af alúð.
— Það kemur lika Islendingnum
jndarlega á óvart, að sjá inenn
/erzla hér í búðum kl. 11 á kvöld-
n og í sumum einnig alla helgi-
iaga. Þessu virðast hér engin tak-
nörk sett. — í þessu sambandi
ikal eg geta þess, svona til hálf-
gerðs gamans, að tengdasonur
ninn, sem er dr. í efnafræði. var
jm daginn sendur á einhvern sér-
ræðingafund sunnarlega í Kali-
Ltorníu. Hann var nokkra daga á
:fundi, flutti þar tvö erindi, sem
aann varð að búa sig undir með í
trítimum á lcvöldin, og aðra leiðina
'tór hann auk þess á sunnudegi. Úr
þessari ferð kom hann heim seint
jm kvöld, þreyttur að mér sýndist,
svo að mér varð á að ympra á því,
rvort hann þyrfti ekki og mætti
.jkki hvíla sig daginn eftir. En hann
:eit á mig alveg undrandi og sagði:
.,Nei, það má eg ekki. Eg á að
uinna mínu verki á morgun, úr því
•að eg kom í kvöld.“ Og kl. 8 næsta
norgun var hann horfinn til starfs
:síns. — Mér varð hugsað hehn.
BRÝRNAR TENGJA SAMAN
BORGIR.
Segja má, að hér við Kalifoiníu-
:lóann sé ein samfelld borgar-
breiða, austan flóans Oakland og
öerkeley, með öllum sínum út-
borgum, og San Francisco að vest-
an. Þess utan eru hér borgir, eða
þorp, langt í suður og norður und-
ir botn flóans. Og öll þessi þétta
byggð, um 5 millj. manna, er sam-
antengt með tveimur brúarbákn-
um fag fleiri hrúm sunnarf. Onn-
ur tengir saman Oakland og Breke-
ley við San Francisco, hin er yfir
sjálft sundið, þar sem úthafið
streymir inn og er hið eina sam-
band, sem flóinn hefur við Kyrra-
hafið.
Þessi brúarbákn eru ekkert smá-
smiði, og eitt báknið svipað að
stærð, er nú byggt í óða önn hér
norðan við. Brúin, sem tengir Oak-
land og Berkeley við San Francis-
co, er talin vera um 10 km. á
lengd með öllu og öllu. Helmingur
hennar, eða vel það, er stólpábrú,
hitt hengibrú. Umferðin um þessa
brú er ótrúlega mikil, og eru það
engar smátekjur, sem hún hefur á
dag, þvi að hver bíll, sem um hana
fer, þarf að greiða 25 cent (ca. 5
ísl. krónur) í brúartoll. Mér var
forvitni á að vita, hve margir bílar
færu um þessa brú á dag og spuiði
tollvörðinn um það. „Svona um
100 þúsund daglega," sagði hann.
Er þá tollurinn á dag ekkert smá-
ræði, enda hvað hún vera búin að
borga sig fyrir nokkru. Og nú er
safnað til brúarinnar norður frá.
Svona fara þeir að því að láta þá,
sem mest nota hlutina, borga brús-
ann. — En ennþá þykir mér þó
brúin yfir sundið (Golden gate),
sem eg vildi kalla „Gullna hliðið“,
stórfelldari, að því leyti, að hún er
hengibrú og miklu hærri yfir sjó,
svo að öll skip, sem um sundið
fara, geta undir hana siglt. Þetta
heljarbákn hangir á stálvírum. sem
eru um 1 metri í þvermál. Lengdin
'milli hengistólpannn mun vera um
1400 metrar, en alls er brúin um
1 km. löng, en hæðin undir hana
ekki minni en 60—70 metrar. Mér
er sagt, að þetta sé mesta hengibrú
í heimi, og get eg vel trúað þvi, og
varla ímyndað' mér aðra stórfelld-
260 FETA RISATRÉN I
RAUÐVIÐARSKÓGI.
A skólaárum' mínum las muður
um risatrén í Kaliforníu og gerði
D A G U R
Ritstjóri: IIAUKUK SNORRASON.
Afgi-eiðsla, auglýsingar, innheimta: Erlingur Davíðsson.
Skriístofa í Hafnarstræti 88. — Sími 1166.
Árgangurinn kostar kr. 60.00. — Gjalddagi er 1. júlí.
sér þá litla grein fyrir stærð þeirra.
Og eitthvað var maður að basla við
að segja börnunum frá þeim í
landafræðitimunum vetur eftir
vetur, og vera kann að þau hafi
stundum fengið að sjá myndir af
þeim. En hér varð sannarlega sjón-
in sögunni rikari. A sunnudaginn
var leit eg svo þessi undur sköpun-
arverksins. Fóru hjónin þá með
mig upp á fjall, eða háa hæff, hér
vestan flóans, 2600 fet að hæð. Er
þaðan dásamlegt og ógleymaulegt
útsýni yfir flóann og alla borga-
breiðuna og langt út á Kyrrahaf.
— Raunar er hér aldrei verulega
gott skyggni, eða sjaldan. Veldur
þvi móska i loftinu og hitamóða,
sem oft sér illa í gegnum. Vantar
því mikið á að maður fái notið út-
Synisins eíns og heima, þar sem
loftið er tært og hreint.-Og svo
var farið að skoða þessi risatré,
rauðviðarskóginn, sem svo er hér
nefndur. Úr rauðaviði hafa menn
jafnan byggt hér hús sxn í stórum
stíl og höggvið þessa skóga niisk-
unnarlaust, en nú er farið að
þyrma þeim og þarna hafði ein-
hver góður náungi gefið ríkinu
stórt skógarsvæði, sem vernda
skyl'di, og er það nú nefndur þjóð-
garður og hafður til sýnis.
Þennan dag voru hundruð
manna reikandi um þjóðgarðinn,
bæði Kaliforníumenn og menn frá
ýmsum löndum, svo sem Frakk-
landi, Þýzkalandi, Spáni, ítaliu o.
fl. Virtist manni allur þessi uxmull
undrandi yfir þessum undrum
óspilltrar náttúru. Þarna voru tré
260 feta há, og munu þó vera til
hærri annars staðar, að mér er
sagt, og það ætla eg að 8 -10
menn muni þurfa til að faðmn þar
suma stofnana. Er mér sagt, sem
ig get vel trúað, að ekki þurfi
nema eitt slíkt tré til að reisa af
allstórt hús- Telja menn að þessi
skógur sé að mestu um 4000 ára
gamall. Hafa þá sum þeirra trjáa
verið orðin allstór og rismikil á
dögum Leifs heppna, eða jafnvel á
dögum Alexanders mikla eða Fara-
óanna, sem reistu pýramidana
frægu! Þetta eru þvi engin börn að
aldri til, heldur virðulegir öldung-
ar ,sem hafa séð veröldina með öll-
um sínum rassaköstum um þúsund-
ir ára og láta hvergi á sjá enn í dag.;
— Eg hef oft dáðst að eikar- og
beykiskógum Norðurlandanna, en
nú þðtti mér sem þar væru renglur
einar á ferð. Allur trjágróður, sem
eg hef augum litið, bliknar við
þennan samanburð. Svo stórkost-
leg eru þessi tré, sem munu verða
ógleymanleg hverjum, sem lítur
þau augum, þar sem laufskrúðið
himinhátt myndar grænt hvolfþak
yfir þessum risaverkum náttúrunn-
„STORU SKOLARNIR
HÆTTULEGAR UPPELÐ-
ISSTOFNANIR."
Eg hef séð marga skóla hér i
Kaliforniu, allt frá Alb. Richmond
hér norður frá suður f Long Bcach,
sem er aðeins um 100 km. frá
landamærum Mexikó. Skólar eru
að vísu víðast svipaðir á ýmsan
hátt, forstofur, gangar, skólastofur,
fimleikahús, o. s. frv. En þó er
þetta harla misjafnt hér og þar,
sem eðlilegt er Það ,sem vekur eft-
irtekt mina hér, m. a. í sambandi
við sjálfa skólana, er það, að þeir
byggja nú alls ekki stærri skóla
en fyrir svo sem 500 börn og helzt
á einni hæð. Hin stóru bákn,
„verksmiðjurnar“, dettur þeim
ekki lengur í hug að byggja. Mun
þetta raunar vera svo um allar
jai-ðir. „Stóru skólarnir eru haíttu-
legar uppeldisstofnanir," sagði hér
einn skólamaður við mig, og tók
eg undir það af mikilli sannfær-
ingu og langri athugun. — En svo
eru það skólastofurnar, sem sjáan-
lega er lögð mikil alúð við að gera
sem vistlegastar. Þar eru ekki ber-
ir veggirnir, sém anda köldu tóm-
inu framan í þá, sem þar eign að
una sér. Þar er reynt að gera allt
sem heimilislegast. Borð erú að
sjálfsögðu á gólfinu, en út við vegg-
ina koma þeir víða fyrir alls konar
borðum, púltum, krókum og kim-
um, sem einn og einn nemandi get-
ur átt friðland við og unnið, svona
til hvíldar frá skólaborðinu, þyí að
nám allt er starfrænt og lexíuþvæl-
an fyrir löngu úr sögunni. Og svo
eru veggir skreyttir með myndum,
kortum, línuritum o. fl. til að gera
allt sem viðfelldnast. Sumar þess-
ar skólastofur líta út eins og smá-
mynd af eins konar „listasafni",
sem hefur róandi óhrif. — Þá eru
það bókasöfnin hér við alla skóla,
sem vekja fnunu eftirtekt allra,
sem hingað koma. Islenzkur nem-
andi hér við háskóla sagði mér
það fyrir nokkrum árum, að varla
hefði sér orðið neitt örðugra hér
en það, að koma úr skóla að heim-
an, þar sem varla var nefnt bóka-
safn á nafn og þó enn siður notað,
og þurfa svo hér að vinna mest á
bókasafni með margs konar leit og
athuganir. Þetta heyri eg enn. Eg
kom hér um daginn inn á bókasafn
og starfsstofur háskólans. Þar var
allt fullt af nemendum við lestur
og leit. Og sama var, svo að segja,
hér við gagnfræða- eða unglinga-
skóla, sem eg sá í Los Angeles. Eg
held að hér sé sjálfsnám af bókum,
með leiðbeiningum kennara að
sjálfsögðu, talið jafn sjálfsagt eins
og yfirheyrzlan á lexiunni heima.
Þó vita allir, að lexian gleymist en
bókin „blivur", og því er meira
virði að kenna mönnum á imga
aldri að nota hana. (Hvenær
skyldu skólarnir okkar komast á
þetta stig?)
Þá eru það leiksvæðin. frímin-
útnavellirnir, sem vekja athygli
þess, sem lengi hefur séð þessa
spriklandi, heilbrigðu ijöi'kálfa
koma út um skóladyrnar eftir 40
— 50 mínútna kyrrsetu, og séð þá
þvrsta í að reyna kraftana, ta!:a á,
veita útrás heilbrigðu fjöri og vax-
andi þrótti í hverjum limm. — Eg
man eina sögu, sem Jón sál. Þórar-
insson fræðslumálastjóri sagði
mér einu sinni frá Danmörk, til
sannindamerkis um það, hve mik-
ilsvert væri að kennari væri starfi
sínu vaxinn. Þar var í einni ckóla-
stofunni mikill órabelgur, sem
stundum gat ómögulega setið á
strák sinum og höfðu a. m. k. 2
kennarar gefist upp við að fást við
hann. Svo kemur hann til kennara,
sem lizt vel á þennan fjörkálf, en
sér strax að hann muni ætla að
gera sér lífið súrt. Hann kallar því
stráksa fyrir sig í einrúm og fer að
tala um þetta við hann. Hann yrði
að reyna til að sitja kyrr i tímun-
um, annað kæmi ekki til mála. Jú,
hann vissi það svo sem, það vant-
aði ekki, en það kæmi stundum yf-
ir sig svo mikil þörf á að hoppa og
hamast, taka á og berjast, að hann
gæti ómögulega við sig ráðið.
Heima færi hann æfinlega, þegar
þetta kæmi yfir sig, út í eldiviðar-
skúr og hamaðist stundarkorn við
að höggva við. Þá batnaði sér. —
Nú jæja, sagði kennarinn. Þegar
þér finnst þessi fjörólga koma yfir
þig í kennslústund, skaltu rétta
upp hendina svo að eg sjái. Eg
mun kinka kolli og þú skalt hlaupa
í grænum spretti út að trénu (sem
hann tiltók), taka útan um það og
hamast á því stundarkorn, og koma
svo í sprettinum til baka. En þetta
má aldrei endurtaka sig í sömu
kennslustund, og þetta skal bara
vera okkar á milli. Og þetta hreif.
Dag eftir dag tók strákur sprettinn
ög hamamðist á trénu, stundum 3
—4 sinnum á dag. En ærsl hans í
skólastofunni voru þar með úr sög-
unni. — Það var skilningur kenn-
arans á þessari ærslaþörf, sem lík-
ltga hefur gert drengnum xneira
gagn en fræðslan, sem hann hefur
e. t. v. stappað i hans litla koll. —
Frímínútnasvæðin hér við skólana
sýna það, að menn skilja þetta.
Þar eru grindur og slár, sem f jöldi
barna getur samstundis hent sér í
og á, og þar eru kaðlar og hringir
til að þreyta vaxandi- og þrótti-
þrungna handleggsvöðva. Þau
þurfa því ekki að reyna kraftana
hvort á öðru með hrundingum og
barsmíðum, sem eg hef svo oft séð
heima, þar sem ekkert annað var
fyrir hendi en náunginn, til að
svala athafnaþránni á. — Einn
gamall nemandi minn og vinur úr
Flateyrarskólanum sagði einu sinni
við mig á fullorðinsaldri, að fáu
myndi hann eftir jafnágætu úr
sinni skólatíð eins og því, að fá að
stökkva upp í kaðlana, eftir inni-
setuna, sem hengu þar niður úr
loftinu. Eg e'r fyrir löngu sann-
færður um það, sem nú varð mér
ljóslifandi á ný, að frímínútna'vell-
irnir við skólana heima, bæði yngri
og eldri, eru stórum vanræktir.
Þar þarf að verða á mikil breyting
til bóta.
Framhald á 7. síðu.