Dagur - 17.12.1955, Blaðsíða 20

20
JÓLABLAÐ DAGS
Fjárhundar sóttir til Suðurlands 1855
, Eftirfarandi þáttur er skrifaður af
Jóni Karlssyni, bónda á Mýri í
Bárðardal, eftir frásögn Jóns Ingj-
aldssonar, sem var einn af þeim,
sem ferð þessa fóru. — Jón Ingj-
aldsson var fæddur 19. janúar
1828 á Mýri í Bárðardal, þar sem
hann var svo til dauðadags árið
1914.
Þá heyrðist ekki hundgá um
endilangar sveith'.
Sumarið og haustið 1855 geysaði
Irundapest um meirihluta íslands.
Hafði hún borizt til Austfjarða frá
útlöndum og breiðzt þaðan norður
og vestur um landið. Pest þessi var
svo skæð, að naumgst heyrðust
hundar gelta endilangar sveitir og
sýslur, þar sem veikin hafði farið
yfir.
Þótti bændum óvænlega horfa
með fjárgeymslu og smölun mál-
nytupenings á næsta sumri. Ekki
höfðu menn gáð að í tíma að verja
hundunum samgang og m'eð því
forða þeim frá bráðurn dauða.
Eina úrræðið fyrir þá, sem misst
höfðu hunda sína, var því það að
Myrkrið verður æ svartara í sálu
lians. Lengra og lengra reikar hann
inn á þyrnibraut örvætingarinnar.
En þegar hvíld sléttunnar kom í
hug hans, var sem ósýnileg hönd
bandaði, óþekkt rödd hljómaði.
Smátt og smátt komu þær liliðar
virkilegleikans, sem bærilegar virt-
ust, í huga hans; en þó með allri
sinni beiskju. Fyrir yngsta barninu
sínu varð hann að berjast, drengur-
inn var nú tólf ára; sonurinn átti
ekki að erfa liin erfiðu lífskjör föð-
urins. Hann skyldi verða menntað-
ur maður, mikill maður. Það rann
að nokkru saman í liuga föðurins.
sækja sér lutnda í þau héruð, sem
pestin hafði ekki borizt til. Þetta
þoldi þó litla bið, því að veikin fór
hratt yfir, og ef beðið væri vordaga
eða næsta sumars, voru líkur til að
engan hund yrði hægt að fá.
Bárðdælingar skaflajárna og búast
til suðurferðar.
Með því að tíð var hin bezta
þennan vetur, Jró að flestu tæki
fram gæðin þegar leið á Góu, var
þá alautt í byggðum og ís allur
leystur af ám og vötnum.
Þegar svo var komið fóru Bárð-
dælingar að hugsa til hundaleið-
angurs suður í Árnessýshj eða
Rangárvallasýsl u.
Ekki varð þetta þó verulegt al-
vörumál fyrr en frétt barst af því á
páskadag — sem var síðasti sunnu-
dagur í Góu — að fjórir Eyfirðing-
ar ‘hefðu komið heim á skírd'ag úr
hundakiaupaferð til Suðurlands,
hafði þeim gengið ferðin vel og
ekki mætt neinum farartálma á
fjöllunum. Það var því ráðið að
halda almennan fund eftir messu að
Lundarbrekku á ann'an í páskum
Jafnvel þó það kostaði enn meiri
fjarlægð milli föður og sonar og
)>að yrði enn ómögulegra að þeir
skildu hvor annan. Honum kom
ekki til hugar, að sjóndeildarhring-
ur sonarins gæti nokkurn tíma orð-
ið svo víður, að hann skildi sig. En
þetta var eini sólargeislinn í lífi
hans, að senda soninn burtu, svo að
liann hætti að skilja föðurinn en
skildi aðrar sálir, stærri og lengxa á
veg komnar. Fórnin var Jrungbær,
en hún lýsti upp andlit nýlendu-
mannsins aldraða, ])egar liann tók
á móti liamingjuóskum barna sinna.
31. des. 1907-3. jan. 1908.
og slá þá ieinhverju föstu um suður-
ferð.
Menn ráðnir til fararinnar.
Fundur var svo haldinn, eins og
ráð var gert fyrir, og ákveðið að
fara suður í Árnes- og Rangárvalla-
sýslur til hundakaupa.
Þrír menn voru fengnir til farar-
innar, þeir: Jón Ingjalddsson bóndi
á Mýri, Bergvin Einarsson bóndi á
Halldórsstöðum og Kristján Hall-
grímsson lausamaður á Stóru-Völl-
um.
Ekki höfðu J)eir félagar farið
þessa leið áður, nema Bergvin einu
sinni 18 árum áður, var því ekki
við annað að styðjast en minni hans
og áttavita sem þeir hölðu.
Var nú þegar hafizt lranda um
undirbúning fararinnar og var hon-
um hnaðað s'ern auðið var. Skyldi
hver maður hafa einn hest og út-
búnað til útilegu og langrar útivist-
ar, einnig höfðu Jaeir tjald.
Tveir menn voru fengnir til
fylgdar suður á fjöllin, þeir Ás-
mundur Benediktsson á Stóru-Völl-
um og Markús frá ís'hóli, höfðu
þeir fjóra hesta. Voru því mennirn-
ir finnn, er af stað fóru, ríðandi
með tvo hesta undir burði. Lagt
var upp frá Mjóadal fimmtudaginn
fyrstan í einmánuði.
Farið um Sprengisand.
Haldið var sem leið liggur suður
Mjóadal, fyrir vestan Kiðagils-
hnjúk, áleiðis til Sprengis'ands.
Frost var nokkurt og stormur af
norðri með hríðarhraglanda, en
ekki dimmviðri. Svo hefur Jón
Jngjaldsson sagt, að fyVst hali þeir
félagar stigið á snjó frá vetrinum í
Mosaslakka. Veður fór heldur batn-
andi þegar á d'aginn leið, og áfram
héldu þeir, Jiar til Jrcir konni að