Dagur - 22.12.1962, Side 10

10
J ÓLABLAÐ DAGS
Margt bendir til þess, að svefninn
sé miklu meira en kærkominn og
nauðsynleg hvíld þreyttum líkama,
heldur sé þá einnig sál okkar að
starfi með margvíslegum hætti. Og
að þá muni hún oft eiga auðveldara
með það en í vökunni og í þys og
önn dagsins að ná sambandi við aðr-
ar sálir og það bæði lífs og liðinna,
og ef til vilj einnig á stundum við
uppsprettur æðri krafta kærleiks og
vizku. Það er og staðreynd, að í
draumi skynjum við tímann með
öðrum hætti en í vökunni. Og er
það nú öldungis víst, að sú skvnj-
un sé ætíð blekking en vökuskynj-
un tímans liin eina rétta? Tíminn
er okkur enn þá sú mikla gáta, sem
engan veginn er að fullu ráðin eða
skýrð. Og á meðan svo er, virðist
mér ekki knýjandi nauðsyn í sam-
bandi við drauma fyrir ókomnum
atburðum, hvorki að berja höfðinu
við steininn og segja þá rugl og
nrarkleysu eina, né lieldur að taka
þá setn óyggjandi sannanir ]>ess, að
allt sé forlög og fyrirfram ákveðið,
að frjálsræði viljans sé blekking ein
og við fáum engu Jxtkað um Jrað,
sem verða vill.
Jafnvel þótt við aðhyllumst þá
skoðun, að allir lijutir.gerist í tíma
og séu þar þræddir á band líkt og
perlur á festi, þá virðist mér ekki
rcka nauður til að ætla, að ltinir
ókomnu atburðir séu fyrirfram svo
fast ákveðnir, að Jtar sé engu hægt
um að breyta. Við getum sagt, að
atímrðarásin sé fyrirfram ákveðin
að því leyti, að orsök hverri fyJgir
afleiðing og ltinni sömu orsök jafn-
an hin sama afleiðing, ef öll skil-
yrði eru óbreytt og engin ný orsök
kemur til sögu, er lrreyti viðburða-
rásinni. Þó eru vísindin jafnvel tek-
in að draga í efa, að þetta lögmál —
orsakalögmálið — sé jafn algilt og
menn hafa viljað vera láta. F.n út
í það skal ekki nánar farið hér.
Hins. vegar liggur það í augum
uppi að við mennirnir erum sífellt
að breyta viðburðarásinni í lieimin-
um og bæði í okkar eigin lífi og
annarra með Vilja okkar, viti og
orku.
Mér virðist að tíkja megi atburða-
rásinni — örlagastraumnum — við
fljót, sem streymir fram, sums stað-
ar lygnt en annars staðar með iðu-
kasti og hraða. Og við erurn stödd
á þessu fljóti, hvert á sinni litlu
kænu. Ef við legðuin árar í bát
mundi straumurinn ráða stefnunni
að öllu leyti, og mætti þá segja, að
hún væri fyrirfram ákveðin. En ef
vilji og vit er með í för og við leggj-
um út árar, þá getum við bæði
liamlað gegn straumnum og tekið
nýja stefnu. En lútt getur og komið
fyrir að við gáum ekki að í tíma og
bátinn beri um stund inn í straum-
inn þar sem hann er harðastur og
fáum þá við ekkert ráðið.
Eins og glöggskyggnir menn geta
oft séð fyrir livert stefnir, ef. ekki
er tekið í taumana í tírna, eins-er
sú tilgáta engin fjarstæða, að í
draumi kunnurn. við á stundum að
geta fiskað upp úr djúpum okkar
eigin sálar liugboð um það, sem
dagvitundin hefur ekki gert sér
ljóst, og sjáum þá oft í mynd eða
líking livernig fara muni fyrir okk-
ur sjálfum eða öðrum, ef ekki er
lneytt um stefnu til Jress að lúndra
það, eða okkur verður ljóst, að Jreg-
ar er orðið urn seinan að gjiira það.
F.kki er heldur úr vegi að ætla —
og margt í draumum bendir mjög
eindregið til þess,—, að framliðnir
vinir eða aðrar vitsmunaverur, sj;ii
Jrað fyrir betur en við, hvað í vænd-
um er, og reyni að aðvara okkur,
svo að við getum forða/.t Jrað í tæka
tíð, eða ef Jrað er ekki unnt, þá að
búa okkur ajð einhverju leyti undir
Jrað, sem koma skal.
Oll Jiessi mál eru enn þá svo lítt
rannsökuð, að of snemmt er að full-
yrða þar nema fátt eitt. Hins vegar
er þess að vænta að á næstu áratug-
um muni rannsóknir draunianna
leiða margt merkilegt og gagnlegt
í Ijós, og sýna það, að svefninn er
meira en livíld líkamans og að Jressi
þriðjungur ævinnar, sem við eyð-
um í svefn, sé stórum þýðingar-
meiri fyrir sáJ okkar og andlegan
]>roska, en okkur liefur liingað til
grunað.
MARK TWAIN,
Fjölskyldu Mark Twain hafði
bætzt nýr heimsJx>rgari, og þeg-
ar hinn gamansami faðir sat
nokkrum dögum síðar með litla
snáðann( spurði kona hans: „Þú
neitar iþví sjálfsagt ekki, að þér
þykir mjög vænt um bamið?“
„Ja, ekki veit eg nú, hvort eg
get beinlínis sagt það, en við
hitt verð eg að kannast, að eg
ber virðingu fyrir honum vegna
föður hans.“
TAGE BUNDGARD,
danskur xunsjónarmaður.
Fyrir nokkrum árum var
Bundgárd í heimsókn nálægt
Mossö, þar sem meðal annars
ha,fa fundizt beinagrindur af
manni og konu í opinni gröf. —
Meðan B. var að virða fyrir sér
beinagrindurnar, komu tvær
málugar koriur að gröfinni, og
önnur konan segir við hina:
„Hvernig er nú hægt að sjá það
á beinagrindunum þarna, hvor
þeirra er af karlmanni og hvor
afkonu?“
„Það er mjög auðvelt,“ svar-
aði Bundgárd, ,ybeinagrindin til
vinstri er auðvitað af konunni.“
„Hvernig geta menn séð
það?“ spyr konan.
„Það sézt á því, að kjálkarnir
eru meira slitnir,“ svaraði
Bundgárd.