Dagur - 22.12.1962, Side 16

16
J ÓLABLAÐ D AGS
r _____ r
GISLI J. ASTÞORSSON:
Eg sprakk ekki á Iimminu
Þegar ég skrifa endurminningar mínar,
ætla ég að láta einn kaflann lieita: Ég var
nieð á nótunum í þá daga. Þcssi kafli
vcrður um mt'tsíkferil mtníi einungis, setn
byrjáði nieð því að ég gckk í Tónlistarfé-
lagið af því sú saga konist á kreik að Tón-
listaríélagið ætti Marion Anderson í pönt-
un úti í Anieríku. Marion er ennþá titi í
Amcríku og ég er ennþá í Té>nlistarfélag-
inu, aí því í hvert skipti sem ég sýni á
mér fararsnið, þá kemur forystuliðið ask-
vaðandi og biður mig að fara ekki liátt
með það, en nú sé Marion áreiðanlega
byrjuð að pakka.
Þegar ég varð löggiltur tónlistarunn-
andi, þá var mér sagt að ást á klassiskri
músík jafngilti siðferðisvottorði lrá lög-
reglustjóra, af því hún væri svo göfgandi;
og Jregar ég spurði: ,,En livað Jjá um I iitl-
er sem kvað hafa verið bálskotinn í Wagn-
er?“ Þá var mér sagt að vera ekki mcö
nein helvítis hortugheit.
Fyrstu tóilleikarnir scm mér var stefnt
á voru í Gamla bíó, og samkvæmt eínis-
skránni voru Jjetta píanótónleikar, og hét
snillingurinn Bcnjamín Snitzel (að mig
minnir) og var frá Pittsbörg (ísl. rithált-
ur) í Fíladelfíu (ditto). Þegar ég var scst-
ur, horfði ég upp á sviðið, og Jjar stóð
gríðarstór flvgill. Ég hnippti í manrtinn
við hliðina á mér.
„Nú Jjykir mér týra á skarinu," sagði
<%•
„Hvað eigið þér við?" sagði maðurinn.
„Það stendur hérna svart á hvítu í pró-
graminu," sagði ég, „að Snitzel eigi að
spila á píanó, og ef ícrlíkið Jjarna uppi er
píanó, Jjá eruð Jjér jjreföld harmóníka,
þó mér Jjyki leitt að Jjurfa að segja Jjað."
„En á píanéjtónleikum spilar snillingur-
inn alltaf á flygil," sagði maðurinn.
„Hversvegna?" sagði ég.
„Hversvegna ekki?" sagði maðurinn.
„Hvað mundi konan yðar scgja," sagði
ég, „ef hún sendi yður út í búð að kaujja
jjíanéi, og Jjegar Jjér kæmuð hcim, Jjá vær-
uð Jjér með flvgil í fanginu?"
„Það er ekki sambærilegt," sagði mað-
urinn.
„Það er víst sambærilegt," sagði ég. „Og
étt ’ann sjálfur."
Ég segi frá Jjessu samtali til Jjess að
sýna livað ég var á lágu mcnningarstigi
Jjegar ég gekk í Tónlistarfélagið. Ég veit
núna að ég hefði átt að ávarpa sessunaut
minn adagio, sem eins og allir vita Jjýðir
hægt og hátíðlega, og Jjá hefði hann ef-
laust útskýrt Jjetta fyrir mér schcrzo, eða
hratt og líflcga. Eins og var, forðaði hann
sér fortissimo, og hef ég ckki séð hann
síðan.
Ég er stundum spurður sctn sérfræðing-
ur: „I-Ivaða hljóðfæri [jykir Jjér vænst
lim?"
„Selló," svara ég hiklaust.
„Af hverju?" spyr veslings fáráðlingur-
inn.
„Af Jjví," segi ég sem satt cr, „að einu
sinni slitnaði niður um sellómeistarann."
Ég vék að Jjcssu í blaðaviðtali á dögun-
um. Sellómcistarinn var rússncskur snill-
ingur. Og allt í einu þegar maður átti
Jjess síst von, þá slitnaði niður um hann.
Annað axlabandið kubbáðist í sundur
eins og trollvír, og maður sá Jjví bregða
fyrir sem snöggvast á brjóstinu á snill-
ingnum, og svo hlykkjaðist Jjað eins og
ormur yfir hægri öxlina á honum, og svo
birtist endinn rnilli fótanna á honum sem
aukastél á kjólnum hans. Tónlistarmenn
ganga eins og kunnugt er í kjól til sjjari,
og kjóll er náttúrlega með klofið stél.
Jæja, Jjað átti að liggja fyrir Jjcssum Rússa
að vera mcð tvíklofið stél, og aukastélið
þar að auki póstkassarautt.
Ég héld ég hafi aldrei orðið eins spennt-
ur á tónleikum. Spurningin scm var á
allra vörum var Jjessi: Hvað gerir selló-
lcikarinn við aukastélið Jjcgar nótnaheft-
ið er á enda og hann verður að standa á
lætur og ganga út af sviðinu? Sellóleikar-
inn sellóaði að vísu eins og ekkert hefði
ískorist, en maður sá á andlitinu á honum
að hann vissi fullvel að ekki var allt sem
skyldi með stélið. Né buxurnar, eftir á að
hyggja. Og eftirvæntingin jókst (Jg menn
stungu saman nefjum og úr auguih þeirra
mátti lesa sömu spurninguna: Heldur
vinstra axlabandið eða eigum við eftir að
upjjlifa músíksögulegt augnablik: buxna-
lausan rússneskan sellómeistara.
En [jað liélt.
Nokkru eftir að músíkíerill minn hófst,
lór ég á konsert með utánbæjarmanni sem
var á eins lágu menningarstigi og ég. 1
miðju kafi pjakkar hanii í eyrað á mér
með ncfinu og scgir: „Hann hefur verið
í bjórnum, blessaður."
„A1 hverju segirðu Jjað?" segi ég.
„Nú, sérðu ckki að hann getur ákki ver-
ið kvrr stundinni lengur," segir utanbæj-
armaðurinn, „og er auk Jjess búinn að
fara fimm sinnum fram."
Þá gat ég ekki að mér gert að hlæja. Því
Jjó ég væri vitlaus, þá var ég ekki svo vit-
laus að halda að Snitzcl sællar minningar
væri á bjórfylliríi, Jjó hann sncrti flygilinn
án Jjess að standa upp, hneigja sig og
rjúka út. Þá saknaði ég vinar i stað Jjar
sem var maðurinn sem ég hafði verið sem
hortugastur við. Ég hefði spurt hann
ósköp blátt áfram hvernig stæði á Jjessu
sífellda rájji Snitzels.
A næstu hljómleikum endurtók sagan
sig. Það var danskur fiðlusnillingur með
framúrskarandi glæsilegan skalla (og tón).
Hann var ekki iyrr búinn með lyrsta lagið
en hann Jjaut út af sviðinu. Enn fór á
sama veg eltir næsta lag. Og enn tók hanu
sig upp eftir Jjað þriðja.
„Fyrirgefið þér,“ sagði ég og hneigði
mig hæversklega fyrir konunni sem sat við
hliöina á mér, „en livaða lerðalög eru
Jjetta á snillingnum?"
„Hvað cigið þér við?" sagði hún.
„Nú, Jiann slettir í mann einni íantasíu
og svo er harin rokinn," sagði ég. „F.r
liann kannski að gá livort búið sé að stela
bílnum sínum?"
Framhald á bls. 21.