Dagur - 02.10.1980, Blaðsíða 8

Dagur - 02.10.1980, Blaðsíða 8
HMOÖIR Útgefandi: ÚTGAFUFÉLAG DAGS Skrifstofur: Tryggvabraut 12, Akureyri Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207 Sími auglýsinga og afgreiðslu: 24167 Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON Blaðamaður: ASKELL ÞÓRISSON Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGURÐSSON Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf. Trausts- yfirlýsing Samkvæmt skoðanakönnun sem Dagblaðið hefur gert nýtur ríkis- stjórnin stuðnings 41% kjósenda. Andvígir stjórninni voru tæplega 26% en óákveðnir voru 33% kjós- enda í landinu. Ef aðeins er tekið tillit til þeirra sem tóku afstöðu verða niðurstöðurnar þær, að rösklega 61% fylgja ríkisstjórninni en andvígir henni eru tæplega 39%. Það hefur sýnt sig í skoð- anakönnunum Dagblaðsins, að þær fara ótrúlega nærri raunveru- leikanum. Þessi könnun er gerð í tiltölulega stöðugu ástandi og kosningar ekki í nánd, að því er best er vitað, þannig að taka verð- ur allmikið mark á niðurstöðum hennar. En hvaða lærdóma má draga af þessum niðurstöðum? Þær benda ótvírætt til þess, að ríkisstjórnin njóti trausts mikils meirihluta kjósenda í landinu. Þrátt fyrir það, að ekki hafi miðað vel í baráttunni gegn verðbólgunni og mikið verk sé óunnið á því sviði, treystir fólk núverandi stjórn betur en öðrum til að stjórna landinu. Fólk skilur þá örðugleika sem við er að etja og ríkísstjórninni verður ekki kennt um. Fólk gerir sér grein fyrir því, að ekki er hægt að leggja raunhæft mat á viðleitni ríkis- stjórnarinnar til að ráða fram úr vandamálunum, sökum þess hversu stuttan tíma hún hefur ver- ið við völd, auk þess sem utanað- komandi erfiðleikar hafa gert henni erfitt fyrir. Rétt eftir að ríkisstjórnin var mynduð, nánar tiltekið í febrúar s.l. gerði Dagblaðið skoðana- könnun, þar sem fram kom að hvorki meira né minna en rösk- lega 70% kjósenda í landinu væru henni fylgjandi. Þessi könnun var gerð að undangengnu langvar- andi stjórnleysi og stjórnarkreppu og lýsti fyrst og fremst feginleik fólks yfir því að búið væri að mynda starfhæfa ríkisstjórn. Því er ekki rétt að meta þessar kann- anir þannig, að fylgi stjórnarinnar meðal kjósenda hafi hrapað stór- lega, þ.e. úr 70 í 41%, einfaldlega vegna þess að ríkisstjórnin hafði tæpast svona gífurlegt fylgi í upp- hafi. Önnur sjónarmið réðu niður- stöðum fyrri könnunarinnar að hluta. Á hitt er hins vegar að líta, að margir kjósenda eru orðnir óþreyjufullir að sjá árangur í bar- áttunni gegn verðbólgunni og glímunni við önnur vandamál í þjóðfélaginu. Ríkisstjórnin hefur enn traust þjóðarinnar til góðra verka, en árangur verður senn að koma í Ijós í auknum mæli. Æ Halldórsson, Ásla Kröyer, Kjarlan Ólafsson, Egill Jónasson, Aðalsleinn Jóns- son, Oddur Kristjánsson, Jóhann Konráðsson, Ilaraldur Sigurðsson. Júlíiis Oddsson, Halldór Helgason, Árni Valur Viggósson, Inga Guðmundsdóltir og Jón Kristinsson. rit. Hins vegur niá ekki eingöngu taka fyrir hreinræktuð kassa- stykki. Það hlýtur að vera til eitt- hvert jafnvægi. Styrkirnir sem leikfélögin í landinu fá. eru komnir frá skattborgurunum og auðvitað vilja þeir fá eitthvað fyrir sinn snúð. Heldur vildi ég saga borð Tíminn leið — við Jóhann skröfuðum saman og að lokum var staðnæmst við leiklistargagn- rýni í blöðum. Jóhann minnist gagnrýni á leikrit er hann tók þátt í . Gagnrýnandinn virtist hafa komið í leikhúsið fyrirfram ákveðinn í því að vera á móti verkinu — hafði ekkert kynnt sért það eða komið á æfingar, en það sagði Jóhann vera nauðsynlegt. „Gagnrýnandinn þarf að hafa mjög yfirgripsmikia þekkingu og fyrir þann rnann sem tekurstarfið alvarlega er það erfitt. Hann verður að vita hvað er verk höf- undarins. Iivað er verk leikarans oghvaðerverk leikstjórans. Þetta er höfuðnauðsyn. Tæplega fengir þú einhvern landkrabba til að skrifa þætti uni sjávarútveg i Dag? „Jæja — þetta er orðið ansi gott. Eg þarf að fara í vinnuna. Hjá K.E.A. hef ég unnið í áratugi og þeir hafa þolað mér þetta sí- fellda leikstúss. Kassagerðin er niinn vinnustaður og því get ég trúað þér fyrir að það kom aldrei til greina gerast alvinnumaður í leiklist. Heldur vildi ég saga borð í Kassagerðinni. Ég er nefnilega hræddur um að ég hefði misst áhugann ef ég hefði gerst at- vinnumaður." Og Jóhann Ögmundsson kvaddi — en stakk upp í sig pip- unni áður en hann fór niður stig- ann. ■'lt Júlíus Oddsson og Jóhann I Nitouche. Allt annar kroppur Þegar saga leiklistar við Eyja- fjörð — og víðar um land — verður skráð niun sá vísi maður sem það verk vinnur óhjákvæmi- lega staðnæmast livað eftir annað við nafn Jóhanns Ögmundssonar. Jóhann, sem sté fyrst á fjalirnar í Flatey á Skjálfanda á fjórða ára- tugnum, hefur verið nátengdur leiklistinni æ síðan. Jóhann kom að vísu ekki til Akureyrar fyrr en 1943, en árið 1924 var hann hér í heimsókn hjá afa og ömmu sem bjuggu í Kjarna. Þá var Leikfélag Akureyrar að sýna Fjalla Eyvind. í þeirri heimsókn var ohann stunginn leiklistarflugunni sem hefur ekki látið hann í friði síðan. „Ég man það eins og það hefði gerst í gær þegar Guðrún Indriðadóttir, sem lék Höllu, stóð á fætur þegar Björn hreppstjóri kom og kastaði barninu í fossinn og hrópaði af tilfinningarhita: DJÖFULL. Ég sat í dái — vissi Jón Norðfjörð. „Þetta er einn efnilcgasti lcikarinn sem ég hef nokkurn tinia séð,“ segir Jóhann. hvorki í þennan heim né annan. Slík var túlkunin." Jóhann horfði á ESSO fánann er blakti á næstu lóð og sjálfsagt hefur hugurinn skotist til baka um ein 44 ár. En áfram með minningarnar. Leikarinn, leik- stjórinn og söngvarinn Jóhann Ögmundsson var inntur eftir bernskuárunum. „Ég er fæddur í Hafnarfirði árið 1910, en þar starfaði faðir minn sem smiður. Tíu árum síðar fluttum við til Reykjavíkur og þar lék allt í lyndi þar til mamma lést árið 1927 og heimilið leystist upp að miklu leyti. Við systkinin dreifðumst dálítið og ég var oft hjá afa og ömmu í Kjarna við Akureyri. A þessu tímabili missti ég heilsuna og þurfti að vera á Kristnesi á fyrstu árum hælisins. Faðir niinn flutti norður á þessum árum og þá verða þáttaskil í mínu lífi. Við fluttumst út í Flatey á Skjálfanda og þar mátti ég haga mér eins og ég vildi meðan ég var að ná heilsunni aftur. Og hana fékk ég. Því til staðfestingar get ég sagt þér að áður en við hjónin giftum okkur, þann 2. júní 1935, fór ég inneftir til Jónasar Rafnar og lét hann skoða mig. Jónas sagði þegar hann var búinn að skoða mig að þetta væri bara allt annar kroppur en ég hefði áður verið með.“ íbúðarhús fyrir 9.600 krónur Kona Jóhanns er Karólína Jó- hannesdóttir frá Neðri Bæ í Flat- ey. Faðir hennar var um skeið at- vinnuveitandi viðmælanda okkar og fékk Jóhann m.a. það verkefni að gera manntal í eyjunni. Þetta var skömmu eftir 1930 og þá kom í ljós að íbúarnir voru 126. Og hvernig var að búa í Flatey? Jó- hann segir strax ákveðið að þar hafi verið gott að búa. Fólkið var duglegt og kátt og samheldnin mikil. Þar lék Jóhann Grasa Guddu og mikið var spilað og sungið. Lítið var til af veraldleg- um lystisemduni en fólk var nægjusamt. Jóhann minnist þess þegar hann gekk í hjónaband: „Við áttum ekki til krónu. Ekkert nema bjartsýnina. Árið 1939 byrjaði ég að byggja úti í Flatey og þar tók ég mitt fyrsta banka- lán. Ég fékk 2500 króna víxil í sparisjóðnum í Flatey og ég gat varla sofið fyrst í stað. Hvernig átti ég blásnauður maðurinn að borga 2500 krónur? En húsinu Jóhann Ögmundsson kom ég upp fyrir 9600 krónur. Hafist var handa þann 1. sept- ember — sama dag og heimstyrj- öldin skall á — og við vorum flutt inn fyrir jól.“ Það átti ekki fyrir Jóhanni og Karólínu að liggja að búa lengi í Flatey. María, tengdamóðir Jó- hanns var hálfsystir Ingimundar Árnasonar, söngstjóra á Akur- eyri, og hefur hún sjálfsagt stungið því að Ingimundi að tengdasonurinn gæti sungið. Sjálf hefur María vitað hverju góður IIMI ■! I I vinsdóttir fékk sinn skammt. Jó- hann á öll lögin á segulbandi og spilar hann þau gjarnan. „Þetta var dásamlegur tírni," og Jóhann andvarpar. Sama ár og Bláa káp- an var sýnd tók Leikfélag Akur- eyrar til meðferðar íslandsklukk- una eftir Halldór Laxness. sem var boðið norður til að horfa á frunisýninguna. Margir góðir leikarar tóku þátt í verkinu, en Halldór hreifst sérstaklega af Júlíusi Oddssyni, í hlutverki Jóns Hreggviðssonar. Starfið heldur mér lifandi Árið 1957 urðu þáttaskil í starfi Jóhanns hjá Leikfélagi Akureyr- ar. Hann varð formaður og líóf uni svipað leyti að leikstýra verk- um. Þegar rætt var við Jóhann í fyrri viku var hann búinn að stjórna alls 36 leikritum, og í haust verður hann með annan fótinn í Freyvangi en þar ætla heimamenn að æfa Þrjá skálka og auðvitað leikstýrir Jóhann. Því má skjóta hér inn að hlutverk hans hjá L.A. eru víst orðin ein 50 talsins. „Mig minnir að ég hafi farið til Reyðarfjarðar þegar ég fór í fyrsta skipti út fyrir bæinn til að leikstýra. Síðan hef ég farið t.d. til Egilsstaða, til Hafnar í Horna- firði, þrisvar til Isafjarðar, til Stykkishólms og nokkrunr sinn- uni til Dalvíkur svo einhverjir staðir séu nefndir." Ég skal segja þér að það þýðir ekkert annað en að halda áfram meðan maður er Leikarar í Bláu kápunni. Sitjandi f.v.: Sigtryggur Stefánsson, Jóhann Ög- mundsson, Björg Baldvinsdóttir, Sigurður Stcingríinsson, Kagnhildur Stein- grímsdóttir. Guðmundur Jóhannsson, Brynhildur Steingrímsdóttir, Sigríður Pálína Jónsdóttir, Kristjana Jónsdóttir. Efri röð f.v.: Ingvi Hjörleifsson, Stefán ATVINNUMENNSKAN ■I KOM ALDREI TIL Björg Baldvinsdóttir, Jóhann ögmundsson og Brynhildur Steingrímsdóttir i Taktu það rólega. Þetta var revía sem fjallaði um lífið á Akureyri. söngur líktist, því Jóhann minnist þess að hún hafði einhverja þá fallegustu rödd sem hann hefur heyrt. Óróinn sem bjó í Jóhanni — og e.t.v. orð frá Ingimundi — varð til þess að þau hjónin fluttu til Akureyrar 1943. Ekki fór Jó- hann varhluta af stríðsgróðanum ogverðbólgunni, því hann gat selt húsið í Flatey fyrir 22 þúsund krónur. Kyrkti Björgu Það var á fyrstu söngæfingunni hjá Karlakórnum Geysi að Jó- hann var beðinn um að taka þátt í starfi Leikfélags Akureyrar. Á þriðju æfingunni lét hann til leiðast enda ekki djúpt á áhugan- um. Það var Gunnar Magnússon, þáverandi formaður L.A., sem sagði við Jóhann: Heldurðu að þú leikir ekki hjá okkur. Okkur vantar Sankti-Pétur og þú passar alveg í hann? Jóhann púar i ákafa og minnist karla og kvenna sem komu við sögu á þessum árum — árunum þegar fslendingar stukku inn í 20. öldina og og kynntust fyrir alvöru því fyrirbæri sem hefur þjáð þá æ síðan — verðbólgunni. Jón Norðfjörð kom strax á varir Jó- hanns, en honum kynntist Jó- hann á fyrstu æfingunni. Regína Þórðardóttir og Björg Baldvins- dóttir fylgdu fast á eftir. Þá síðar- nefndu kyrkti Jóhann á hverri sýningunni á fætur annarri i leik- riti þar sem hann lék niorðingja. Félagar í Leikfélagi Akureyrar voru stórhuga hér á árum áður. Þeir sýndu þrjú, fjögur leikrit á hverjum vetri og af óperum má nefna Meyjarskemmuna sem var sett upp 1954 og Ágúst Kvaran stýrði. Bláa kápan var flutt 1960 leikstjóri var Ragnheiður Stein- grímsdóttir og Jónas Jónasson setti upp Nitouche árið 1964. „Það leikrit hefur eflaust slegið aðsóknarmet." í Bláu kápunni reyndi á raddböndin — Jóhann söng ein 14 lög og Björg Bald- GREINA Munkarnir á Möðruvöllum. Jóhann i gcrvi priorsins. „Þetta cr eitt sterkasta hlutverkið sem ég hef leikið.“ ungur. Leikstarf heldur manni lifandi. Ég vinn þarna með ungu fólki og það er gaman.“ Hvað einkennir þetta fólk sem af litlum efnum er að setja upp leikrit í félagsheimilim? „Það er dugnaðuririn og áhuginn. Ósér- plægni." Og við megum ekki gleyma hæfileikafólkinu sem er í sveitum og þorpum þessa lands.“ Jóhann minnist þess að hann er búinn að setja Gullna hliðið upp á Dalvík og á ísafirði, en einnig hefur hann tvisvar leikið I því. „Ég þekkti Davíð Stefánsson ög við ræddum oft saman og ein- hvern veginn finnst mér að Gullna hliðið sé það leikrit sem ég hef haft mesta ánægju af. Veistu, ég held að hún amma mín hefði trúað því sem gerist í leik- ritinu. Þjóðtrúin átti svo sterk ítök í þessu ganila fólki.“ Leikhús er tveir staðir Erfiðleikar Leikfélags Akur- eyrar hafa víst ekki farið fram hjá neinum. Erfiðleikar Karlakórsins Geysis hafa ekki farið jafn hátt, en eru að vissu marki hinir sömu. Kórinn er í andaslitrununi og ieikfélagið ætlar ekki að starfa sem atvinnuleikhús í bráð. „Það er þarft verk en hættulegt að ræða um það opinberlega hvaða ástæður liggja hér til grundvallar. Fólk hefur alltof mikið að gera og vill ekki bæta á sig — hitt er svo aftur annað mál að almenningur vann meira hér áður fyrr og var fús til að taka á sig ólaunuð störf. Áhuginn var meiri. Það get ég fullyrt að það var meiri gróska í söng- og leiklistarlífi áður. En nú virðist vera að hefjast fremur ömurlegur kafli á þessum vett- vangi. Við megum ekki kenna t.d. sjónvarpinu um félagslega deyfð — það er alltof ódýr lausn. Og ég get sagt þér dæmi. í sumar fór ég og hlustaði á Pavarotti syngja fyrir sunnan. Það var ógleyman- legt. Og það var ekki fullt hús, en kvöldið eftir var einhver rokk- hljómsveit og þá komust færri að en vildu." „Hjá áhugahópnum er meira hugsað um að það að fólkið vilji sjá leikritið. Svo ég finni nú að einhverju — þá finnst mér, eink- anlega hjá atvinnuleikhúsunum, að oft sé tekinn svolítið skakkur póll i hæðina. Sjáðu til. Leikhúsið er tveir staðir. Það er senan og það er salurinn. Ef við sem erum uppi á senunni gerum þetta bara fyrir okkur, en látum okkur ekk- ert varða um fólkið frammi í sal þá erum við á hættulegri braut. Ég á mikið af leikritum með al- gjörum drauniahlutverkum. En ég veit líka fyrirfram að það vill enginn maður horfa á þessi leik- „Svo þú vil heyra eitthvað um leiklist? Já, ég skal segja þér eitt besta dœmið um áhugaleikhús. Það var skömmu fyrir aldamót að fólk í Kaupvangssveit tók sig til og fór að œfa leikrit eftir Ara Jónsson bónda á Þverá. Leikritið hét Aftur- haldsmaðurinn. Þetta verk var svo sýnt víða í nágrenn- inu og allur hagnaður rann til brúarsmíði yfir Þverá, en hún var mikiíl þröskuldur milli Staðarbyggðar og Kaupvangssveitar. Þetta er áhugamennskan eins og hún getur mest orðið.“ Sögu- maður tekur sér hvild og blœs út úr sér reykjarmekki til móður sinnar og spurði: Er eitthvað að? Hann pabbi er heima. Þá fann ég að ég þurfti að spyrna við fótum. En þetta átti við svo marga sem tóku þátt í félagslifi af alhug. og heldur áfram: „Það fólk sem leikur í frístundum sín- um leggur oft ótrúlega mikið á sig. Óhjá- kvœmilega kemur það niðurá heimilislífinu. Ég get i því sambandi sagtþersögu af sjálfum mér. A stríðsárunum söng ég með Karlakórnum Geysi og lék með Leikfélaginu. Það var því nóg að gera. Einu sinni viidi það til að ég var heima að kvöldi til, en það var óvanalegt. Dóttir mín fór þá DAGUR.9 8.DAGUR

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.