Dagur - 25.06.1982, Blaðsíða 8

UREINUIANNAÐ Snjólaug Bragadóttir
Skammastu þín. Nú er mér allri lokið í bili og það JL ' svo að klausan, sem ég ætlaði A Degi á undan þessari, verður að B » bíða. í þætti um myndlistar- ^L. B U.1 rlf 131 • menn í sjónvarpinu áðan
(sunnud. 20. júní), gekk hann
Guðbergur Bergsson hreinlega
fram af mér. (Hvað er hann ann-
ars að vilja í myndlist, ég hélt að
hann væri í bókmenntum, en að
bróðir hans málaði kúlur?).
Guðbergur fullyrti sem sagt,
að almenningur á íslandi hefði
mjög góðan smekk fyrir lélegri
myndlist. Auk þess heyrði ég
ekki betur en að hann kallaði
alla aðra en SÚM-ara fúskara!
(Hvers vegna íósköpunumerþá
SÚM ekki lengur til?).
Jæja, við almenningur þökk-
um kærlega fyrir! Ég held áfram
að vitna orðrétt í Guðberg:
„Fúskarar framleiða myndlist af
allt öðrum hvötum," sagði hann
og átti þá við ágirnd, ef ég hef
lcsið hugsanir hans rétt, sem lá í
augum uppi, þegar framhaldið
kom: „Þeir fara kannski á
þriggja mánaða námskeið hjá
listmálara og fara síðan að
sýna . . . ogseljaallt! Þetta síð-
asta sveið honum greinilega
sárast. Pegar hér var komið, tók
ég undir mig stökk að ritvélinni.
Af forvitni gægðist ég fram
fyrir dyrastafinn, þegar ég var
búin að koma ofanskráðu á
blað . . . og hvað blasir þá við?
Jón Gunnar, mæddur að venju,
og í þetta sinn að mæðast yfir
stríðsáráttunni og ófriðinum í
mannkindinni hvar sem er í
heiminum. Verkin hans voru
líka í samræmi við það, grimm,
eins og viðmælandinn orðaði
það, hnífar og alls kyns eggjárn
á hreyfingu og þau slík að fyrir-
ferð, að enginn nema vopna-
framleiðandi hefði rými eða
löngun til að kaupa þau.
Hvernig er það með þessa
menn, eru þeir svoddan skýja-
glópar, að nenna ekki að líta
niður til að athuga hvernig hitt
fólkið hugsar? Hvers konar ein-
feldni er að halda, að almenn-
ingur láti segja sér með hverju
það á að skreyta þau híbýli, sem
tekið heur áralangt strit að koma
upp?
Sjálfskipaðir menningarvitar
(snobbarar), geta sett sinn lista-
stimpil á heysátur, hraðsuðu-
katla, klósettskálar eða æðisköst
á striga, sem getur þess vegna
snúið á fjóra vegu, en stimpill
þeirra gerir það ekki eftirsókn-
arvert; slíkum afgangshlutum
hendir fólk á haugana.
Þeir, sem vilja öðlast hljóm-
grunn hjá kaupendum og
unnendum myndlistar, verða að
taka tillit til þessa andrúmslofts
sem ríkir og það finnst best hjá
„sauðsvörtum almúganum“. Þar
ganga staðreyndirnar nefnilega
fyrr og betur inn í hugi fólks en í
„æðri kredsum" þar sem alls
kyns kennisetningar og fyrir-
tektir tefja leiðina.
Það sem við venjulega fólkið
viljum núna, er andstæðan við
það sem við lifum í, mótefni við
óttann og kvíðann, eitthvað
fallegt, friðsælt og rómantískt.
(Skyldu menningarvitarnir hafa
velt fyrir sér úrslitum úr söngva-
keppninni, til dæmis textum
efsta og neðsta lagsins? Þar er
sláandi dæmi!).
Fj......n vorkenni mynd-
listarmönnum, sem vinna gegn
þeim straumum, sem ríkja með-
al fólksins á hverjum tíma.
Nema þeir lifi eftir þeirri kenn-
ingu, að enginn sé listamaður
nema hann svelti og helst ekki
viðurkenndur fyrr en hann er
löngu dauður úr hungri og sjálfs-
meðaumkun.
Svo er það þetta með „fúskar-
ana“ sem fara á námskeið hjá
listmálurum. Þarna getur verið
margt að baki og skyldi ekki
einu sinni „myndlistarmaður-
inn“ Guðbergur Bergsson leyfa
sér að alhæfa eða dæma. Til að
byrja sem næst honum, skulum
við gera ráð fyrir, að viðkom-
andi listmálari sé af þeirri teg-
undinni, sem aldrei getur selt
neitt og þurfi að drýgja tekjur
makans með því að selja al-
menningi þekkingu sína í með-
ferð lita. Slík þekking er nefni-
lega ekki meðfædd nema
sumum og því miður fylgja
henni ekki alltaf hæfileikar.
í öðru lagi eru til mannlegir
listmálarar, einmitt þessir, sem
Guðbergur kallar fúskara og
fólk vill hafa heima hjá sér. Þeir
þekkja fólkið og gera sér grein
fyrir, að meðal þess leynist
margur listamaðurinn, sem hef-
ur verkin klár í kollinum eða
fingrunum, en kann ekki að nota
litina.Slíka leiðbeinendur vil ég
kalla sanna listamenn.
í þriðja lagi er til fólk, sem
langar til að máia, þó það
dreymi aldrei um að halda sýn-
ingu, hvað þá að selja. Oft fer
þannig fyrir slíkum náttúru-
börnum, að vinir, ættingjar,
velgerðarmenn og það allt,
leggjast á eitt um að ota „naivist-
anum“ fram í dagsljósið. Hvað
gerist? Eigum við ekki viður-
kennda listmálara af þeirri
stefnu?
Nei, Guðbergur, haltu þig við
vindmyllurnar og lofaðu hinum
að gera það sem þeir vilja. Ef
SÚM-arar (fyrrverandi) hafa
litlar tekjur af listinni, er best að
þeir fari í verkamannavinnu eða
á sjó og dútli við málningu í frí-
stundum. Slíkt skerpir andann
og bætir samviskuna og gæti
kannski orðið til þess að eitt-
hvað brytist út, sem hugurinn
raunverulega þráir.
BARNA VAGNINN
Heiðdís Norðfjörð

Kunningi64
Ég ætla að segja ykkur frá of-
urlitlum kunningja sem ég
eignaðist í vor.
Árla hvern morgun ek ég til
vinnu minnar, skammt utan
við bæinn. Ég er alltaf svo
glöð þegar ég ek þessa leið,
því að þarna er svo fallegt og
sífellt er ég að sjá eitthvað
nýtt, sem ég hefi ekki tekið
eftir áður. Sitt hvoru megin
vegarins eru reisuleg bænda-
býli og víöáttumikil tún, sem
glitra af dögg í morgunsárinu.
Þar eru kindur með lömb,
sem leika sér alsæl kringum
mömmurnar sínar. Þau hoppa
og skoppa og vita hreint ekki
hvernig þau eiga að láta, þau
eru svo ánægð með lífið.
Á einum stað nálægt veginum
er hestagirðing. Þar eru nokk-
ur hross, sem ég hefi oft gefið
auga á leiö minni framhjá.
En þegar ég nálgaðist hesta-
girðinguna fagran morgun í
maí, fannst mér eitthvað vera
öðruvísi en venjulega. Eitt-
hvað hafði breyst þar.
Ég var mjög snemma á ferð-
inni og hafði þess vegna næg-
an tíma. Ég stöðvaði bílinn á
vegabrúninni og litaðist um.
Þá sá ég það. Það hafði fjölg-
að í hrossahópnum.
Ég ákvað að athuga þetta
nánar, steig út úr bflnum og
gekk að girðingunni.
Skammt frá mér stóð falleg
rauðblesótt hryssa og pínulít-
ið folald var að sjúga hana.
Mamman horfði á mig og
hneggjaði ofurlítið, eins og
hún vildi segja: - Ekki trufla
manneskja, sérðu ekki að
barnið mitt er að næra sig?
En nú hætti litla folaldið að
sjúga og stóð um stund við
hlið mömmu sinnar. Litur
þess var aðeins Ijósari en
hennar. Ó hvað það var fín-
gert og fallegt. Mig langaði til
að strjúka því og gæla við það.
- Ég ætla ekkert að gera
ykkur, ég er bara að horfa,
sagði ég og var viss um að
mamman skildi mig.
Hún ýtti blíðlega við litla fol-
aldinu sínu og síðan fór hún
Eftir þetta fylgdist ég daglega
með litla folaldinu og sá að
það óx og dafnaði með degi
hverjum.
Meira að segja var ég búin að
gefa því nafn svona með sjálfri
mér og nefndi það „Kunn-
ingja“. Stundum stansaði ég
við girðinguna og heilsaði upp
á þau mæðginin.
„Kunningi“ var farinn að
leika sér og hljóp um sæll og
glaður.
bara að bíta gras, eins og ekk-
ert hefði í skorist. Folaldið
fylgdi henni fast eftir, svo há-
fætt og reist.
Ég horfði um stund á eftir
þeim, steig síðan upp í bílinn
og hélt áfram ferð minni.
En hann var býsna forvitinn
og stundum hljóp hann að
girðingunni og horfði á bfl-
ana, sem þutu eftir veginum.
Ef til vill var hann að hugsa
um það, hvort hann gæti
hlaupið hraðar en þeir óku.
Einu sinni kom hann í áttina
til mín og staðnæmdist aðeins
örfáa metra frá mér.
Ég þorði varla að anda ég var
svo hrædd um að hann færi
strax aftur. Það var svo gaman
að hafa hann svona nálægt
sér. En hann stóð alveg kyrr
og horfði á mig forvitnum
augum.
- Góðan daginn Kunningi,
sagði ég í gælutón og rétti
fram ofurlítinn brauðbita,
sem ég hafði komið með. -
Komdu til mín og bragðaðu
þetta góðgæti.
„Kunningi“ gerði sig ekki lík-
legan til að koma nær. En
hann var áreiðanlega að hugsa
um það hvort hann ætti að
þora. Hann langaði auðsjáan-
lega til þess. - Þér er alveg
óhætt að koma nær, ég ætla
bara að gefa þér gott, sagði
ég.
Nú kom mamman gangandi
og kallaði á barnið sitt í um-
vöndunartón. Það var engu
líkara en hún segði: - Komdu
strax, er ég ekki búin að marg
banna þér að gefa þig á tal við
ókunnugar tvífætlur?
„Kuningi“ litli leit prakkara-
lega til móður sinnar og snéri
sér síðan aftur að mér, þar
sem ég stóð með brauðbitann
í útréttri hendi.
Hann hneggjaði aðeins og ég
var viss um að hann sagði: -
Borðaðu brauðið þitt sjálf,
tvífætla mín góð. Ég vil heldur
fá mér mjólkursopa hjá henni
mömmu. Svo hljóp hann til
mömmu sinnar og fékk sér
vænan teyg. Hann var svo
hlýðinn og góður.
Hún leit stolt til mín, eins og
hún vildi segja: - Er hann ekki
fallegur? Eg er viss um að
hann er fallegasta folaldið hér
um slóðir og þó víðar væri leit-
að.
- Jú, víst er hann fallegur. Öll
ungviði eru yndisleg og auð-
vitað eru þau fegurst í augum
hverrar móður.
Stundum sóð „Kunningi“ og
horfði út á fjörðinn. - Skyldi
þetta vera allur heimurinn?
gat hann verið að hugsa.
Hann er stór þessi heimur. Ég
yrði í marga daga og margar
nætur að hlaupa um hann
allan. En ég vil bara ekki gera
það, því að ég ætla alltaf að
vera hjá henni elsku mömmu
minni, sem er það besta sem
til er í öllum heiminum.
En svo var það um daginn, að
ég ætlaði að heimsækja
„Kunningja“ og móður hans
einu sinnis em oftar. Þegar ég
kom að girðinguni var heldur
en ekki tómlegt um að litast.
Þar var enginn hestur sjáan-
legur. Ég skyggndist um og
leitaði þeirra, allt kom fyrir
ekki. Þau voru horin eins og
jörðin hefði gleypt þau.
Ég var döpur í bragði. Hvar
gátu þau verið?
Ef til viU haf þau verið flutt á
annan stað, þar sem gras-
meira er og beit betri.
Síðan, er ég ek þessa leið og sé
hesta á túnunum eða í girðing-
um, lít ég alltaf eftir því hvort
„Kunningi“ minn frá því í vor
sé þar á ferð. En aldrei hefi ég
séð hann síðan.
HN
8-DApUR-?5fjMn/,1?82