Dagur - 14.04.1983, Blaðsíða 8

Deilistofn 148.300 124.197 215.015 207.477 275.254 476.264 471.190 532.137
Fj.þingm. 4 3 5 5 7 12 11 13
% íbúa 36,52% 22.94% 6.4433% 4.45% 4.58% 11.10% 5.55% 8.42%
Deilist.
Samals 2.449.834
Alþingismenn 60
Jafnrétti
milli landshluta
íbúafjöldi Reykjavík Reykjanes Vesturland Vestfirðir N-vestra N-eystra Austurl. Suðurl.
85.782 53.906 15.113 10.457 10.770 26.079 13.050 19.797
Fj. kjós. 60.518 33.891 9.502 6.620 6.884 15.585 8.340 12.540
Fíkm2 (100) (1.820) (9.520) (9.520) (12.880) (21.680) (22.490) (24.990)
Fx20 2.000 36.400 190.400 190.400 257.600 427.600 449.800 499.800
Á undanförnum árum hefur ver-
ið haldið uppi miklum áróðri af
hálfu stjórnmálamanna í
Reykjavík og nú síðar á Reykja-
nesi um „óréttlætið" sem við-
gengst í landi okkar. „Óréttlæt-
ið“ sem talað er um er mismunur
í vægi atkvæða. En af hverju
stafar sá mikli munur, hvernig er
þessu varið annars staðar og er
þetta misvægi hið eina sem þarf
að leiðrétta?
Mismunur í vægi atkvæða
stafar fyrst og fremst af því hve
íbúar landsbyggðarinnar flytjast
óeðlilega mikið á höfuðborgar-
svæðið, í það „óréttlæti" sem
sagt er að bíði þeirra þar. Það er
rétt að vægi atkvæðis er minna á
höfuðborgarsvæðinu þegar
kosnir eru fulltrúar til Alþingis,
en þrátt fyrir það vill fólk heldur
vera þar vegna þess að önnur
mannréttindi eru þar margfalt
meiri en annars staðar á landinu.
Á höfuðborgarsvæðinu búa
allir sérfræðingar og ráðunautar
alþingismanna og ríkisstjórna
svo og ráðuneytisstjórar. Þessir
sérfræðingar ráða oft meiru um
framvindu mála, ekki aðeins á
höfuðborgarsvæðinu heldur
landinu öllu, heldur en hinir lög-
lega kjörnu fulltrúar Alþingis
enda fjöldi sérfræðinga allt að 50
faldur.
Þá er ekki úr vegi að minna á
að alþingismenn landsbyggða-
kjördæmanna eru að stórum
hluta af höfuðborgarsvæðinu.
Af framanrituðu má sjá að hinn
raunverulegi atkvæðisréttur er
margfalt meiri á höfuðborgar-
svæðinu en annars staðar á land-
inu, enda hefur hinn almenni
kjósandi ekki óskað eftir breyt-
ingum.
f höfuðborginni er öll stjóm-
sýsla landsins staðsett. Þar em
allar sérmenntastofnanir byggð-
ar af landsmönnum öllum en
borgarstjóri ætlast þó til að
greitt sé fyrir sérstaklega ef ein-
hver landsbyggðarnemi leyfir
sér að nota.
í Reykjavík er mest öll heil-
brigðisþjónusta sérfræðinga á
vegum ríkisins, þar er rafmagni
og upphitun húsa haldið niðri
með óeðlilegum erlendum lán-
tökum, til þess að íbúar lands-
byggðarinnar fái ekki eðlilega
launahækkun til þess að greiða
olíu og rafmagnsorku sem seld
er á okurverði.
Það væri rétt fyrir stjórnmála-
menn og öfgasinna til hægri og
vinstri á höfuðborgarsvæðinu að
athuga hver er vilji hins almenna
kjósanda áður en lengra er hald-
ið á þessari villigötu.
Það er ekki ólíklegt að þeir
aðilar sem leggja til milli 70 og
80% af gjaldeyristekjum þjóð-
arinnar vilji hafa eitthvað til
málanna að leggja.
Hvernig er
kosningarétti varið
hjá næstu nágrönnum?
Grænlendingar, sem við höfum
alltaf heyrt að búi við hin verstu
kjör og séu ásamt Færeyingum
kúgaðir af Dönum, hafa meiri
vægi atkvæða til danska þingsins
atkvæða þegar kosið er til full-
trúadeildar, en þegar kosið er til
öldungadeildar er misvægi 20 til
25 falt vegna þess að hvert fylki á
2 fulltrúa burtséð frá íbúafjölda
fylkisins.
Er vægi atkvæða eina
misréttið
Stjórnmálamenn höfuðborgar-
svæðisins láta eins og vægi at-
kvæða sé hið eina sem þarfnast
leiðréttingar en er það svo eða
hver er ástæðan?
Einhver mestu óréttindi í
þessu landi eru hin miklu sér-
réttindi sem Reykjavík eru
áskilin í stjórnarskrá og með al-
mennum lögum.
Samkvæmt stjórnarskrá skal
Alþingi sitja í Reykjavík svo og
ráðuneyti. Forseti skal búa í
Reykjavík eða nágrenni.
Reykjavík hefur ein sveitarfé-
laga ákvörðunarrétt í flestum
málum^ öll önnur bæjar- og
sveitarfélög verða að sækja til
stjórnstöðva ríkisins með því
sem næst allt sem að stjórn
þeirra lýtur.
Það hlýtur að vera lágmarks-
krafa að rafmagns- og hitaorka
verði seld á sama verði hvar sem
er á landinu. Að þau 40% íbúa
landsins sem búa úti á landi
greiði 40% af tekjum Landsím-
ans en ekki 60% eins og nú er.
Að þjónustu, heilbrigðis- og
menntastofnunum verði dreift
um landið í stað þess að setja
þær allar í Reykjavík. Að þeim
byggðarlögum sem afla um 80%
af gjaldeyristekjum þjóðarinnar
verði veittur sjálfsákvörðunar-
réttur yfir eigin aflafé en að þau
þurfi ekki að sækja hluta af því
til Reykjavíkur krjúpandi á
hnjánum.
Ástæðan fyrir því að einvörð-
ungu er rætt um misvægi at-
kvæða er sú að stjórnmálamenn
höfuðborgarsvæðisins hafa ekki
áhuga á neinum jöfnuði heldur
einungis því hversu mikil völd
þeir geti náð í handa sér og sín-
um flokki.
Hér hefur verið drepið á
nokkra þætti sem lúta að stjórn-
un þessa lands, þætti sem skapa
misrétti milli landshluta. Þetta
er ekki gert til þess að skapa
óvild milli íbúa Reykjavíkur og
landsbyggðarinnar, þeirra sem
skapa gjaldeyrisverðmæti þjóð-
arinnar og þeirra sem þjóna
(hvort sem er opinber þjónustu-
aðili eða önnur þjónusta),
heldur til þess að fá almenning
til að hugsa um hið raunverulega
misrétti.
Landsmenn, sameinumst í því
að skapa öllum íbúum landsins
sömu réttindi, kjósum sérstakt
stjómlagaþing til endurskoðun-
ar á stjórnarskránni en látum
ekki alþingismenn sem eiga eig-
in hagsmuna að gæta, gera það.
Verðum á verði gagnvart
þeim öflum sem vinna markvisst
að því að safna öllum íbúum
landsins til höfuðborgarinnar,
eins og vanþróuðustu ríki
heimsins gera í dag.
Pétur Valdimarsson,
tæknifræðingur, Akureyri.
heldur en Danir, en þar fyrir
utan hafa nú báðar þjóðimar
heimastjórn.
Á danska þinginu eru 179
þingmenn, 175 kosnir í Dan-
mörku, 2 í Færeyjum og 2 á
Grænlandi. Atkvæðamagn á
bak við hvern þingmann 1981
var: í Danmörku frá 16.837 upp
í 24.876 eftir kjördæmum. í Fær-
eyjum 15.064, á Grænlandi
16.230.
Hvernig stendur á misjöfnu
vægi atkvæða í Danmörku sem
er Iítið land, um það bil V3 af ís-
landi og þéttbýlt. Stjórnarskrá
Danmerkur, sem nú er í gildi
hvað varðar kosningalög, var
sett 1915, endurskoðuð 1948 og
Pétur Valdimarsson.
1970. Þegar lög vom sett 1915
var ákveðið að taka skyldi tillit til
eftirfarandi atriða:
1. íbúafjöldi kjördæmis vegna
þess að foreldri fer með for-
ræði barna sinna að kosn-
ingaaldri.
2. Fjölda kjósenda kjördæmis.
3. Stærðar kjördæmis í ferkíló-
metrum. Tekið var tillit til
fjarlægðar frá höfuðborginni
og hve auðvelt væri að kom-
ast frá kjördæminu til
hennar, þ.e.a.s. umferðar-
stuðull.
Árið 1915 var hver fer-
kílómetri látinn jafngilda 10
einstaklingum, 1948, 25 ein-
staklingum og átti 1970 að
vera 30. 1970 var þessari
reglu hins vegar breytt vegna
þess að umferðarstuðullinn
var ekki látinn vega eins
þungt, og er nú hver ferkíló-
metri látinn jafngilda 20 ein-
staklingum.
Þegar þingmönnum er skipt
niður á kjördæmi em niðurstöð-
ur þessara 3ja liða lagðir saman
fyrir hvert kjördæmi og landið í
heild og myndar deilistofn þing-
manna í kjördæmi, fyrir utan
Færeyjar og Grænland.
Væri þessi aðferð notuð hér á
landi fengist eftirfarandi niður-
staða. (Samkvæmt upplýsingum
Hagstofunnar er fjöldi íbúa,
kjósenda og flatarmál hvers
kjördæmis, eins og sést á með-
fylgjandi töflu. Flatarmál F.):
í Noregi er fjöldi atkvæða á
bak við hvern þingmann mjög
mismunandi milli kjördæma, frá
19.700 uppí 36.100.
í Bandaríkjum Norður Ame-
ríku er því sem næst jafnt vægi
AKUREYRARBÆR
Forstöðumaður skóla-
dagheimilis á Akureyri
Auglýst er eftir fóstru - þroskaþjálfa - kennara eða
starfskrafti með hliðstæða uppeldismenntun til að
gegna forstöðu skóladagheimilinu Brekkukoti frá
1. ágúst 1983. Upplýsingar um starfið eru veittar á
Félagsmálastofnun Akureyrar, Strandgötu 19b,
sími 25880 frá kl. 10-15 alla virka daga. Skriflegar
umsóknir þurfa að berast fyrir 1. júní 1983.
Dagvistarfulltrúi.
AKI IDETVDADn/ETO
011W11E1 * ím^ACmi 1%
Skólagarðar Akureyrar
Skólagarðarnir óska eftir starfsfólki til leiðbeining-
arstarfa í sumar. Umsóknir sendist til Skólagarða
Akureyrar, P.O. Box 881, 602 Akureyri. Æskilegt
er að viðkomandi hafi reynslu í uppeldi barna. Um-
sóknarfrestur ertil 1. maí. Þeir sem ráðasttil starfa
þurfa að geta sótt þriggja kvölda námskeið í maí.
Garðyrkjustjóri.
AKUREYRARBÆR
Skólagarðar Akureyrar
Skráning 10,11 og 12 ára barna fer fram á vinnu-
miðlunarskrifstofunni í síma24169. Síðasti skrán-
ingardagurer þriðjudagurinn 10. maí.
Garðyrkjustjóri.
AKUREYRARBÆR
Vinnuskóli Akureyrar
Þeir unglingar 13, 14 og 15 ára sem óska eftir
vinnu í sumar eru beðnir að láta skrá sig. Skráning
fer fram á vinnumiðlunarskrifstofunni í síma
24169. Síðasti skráningardagur er þriðjudagurinn
10. maí.
Garðyrkjustjóri.
AKUREYRARBÆR
Vinnuskóli Akureyrar
Vinnuskólinn óskar að ráða flokkstjóra til starfa í
sumar. Umsóknir sendist til Vinnuskóla Akureyrar,
P.O. Box 881, 602 Akureyri. Æskilegt er að við-
komandi hafi reynslu í uppeldi barna og unglinga.
Þeir sem ráðast til starfa þurfa að geta sótt þriggja
kvölda námskeið í maí. Umsóknarfrestur ertil 1.
maí.
Garðyrkjustjóri.
8 - ÐAGUFl -14, apríi ,1983