Dagur - 26.04.1983, Síða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 100 Á MÁNUÐI - LAUSASÖLUVERÐ 12 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
BLAÐAMENN: EIRÍKUR ST. EIRlKSSON, GYLFI KRISTJÁNSSON,
ÓLAFUR JÓHANNSSON (SAUÐÁRKRÓKI) OG
ÞORKELL BJÖRNSSON (HÚSAVlK)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
UTBREIÐSLUSTJÓRI: JÓHANNES MIKAELSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Hörð og tvísýn
kosningabarátta
Kosningabaráttan var að þessu sinni stutt en
afar hörð. í Norðurlandskjördæmi eystra hefur
aldrei verið háð harðari né tvísýnni kosninga-
barátta. Ætla mátti m.a. að Framsóknarflokk-
urinn kynni að eiga erfiðari stöðu hér í þessum
kosningunum en oftast áður og svo hefur
reyndin orðið um allt land eins og kosninga-
úrslitin bera með sér. Framsóknarflokkurinn
hefur tekið á sig mikla ábyrgð með setu í
ýmsum ríkisstjórnum í 12 ár sem gengið hefur
misjafnlega að ráða við efnahagsvandann.
Þessi staðreynd hefur háð flokknum meira en
annað, enda engin dul á dregin af hálfu
framsóknarmanna að fyrst og fremst væri
kosið um efnahagsmálin í þessum kosningum.
í öðru lagi og í tengslum við fyrrnefnda
ástæðu var erfiðara en áður að ná eyrum
almennings um efnahagsstefnu Framsóknar-
flokksins, niðurtalninguna. Þrátt fyrir það var
hún eina skýra stefnan sem boðuð var í
kosningabaráttunni. Aðrir flokkar töluðu
óljóst um efnahagsstefnu sína. í þriðja lagi, og
það á ekki síst við um Norðurlandskjördæmi
eystra, missti Framsóknarflokkurinn meira
fylgi til kvennaframboðsins en ástæða var til
að ætla í upphafi.
Yfirleitt var það svo að allir andstöðuflokk-
arnir sóttu hart að Framsóknarflokknum,
ýmist á þeim grundvelli að hann væri svo
sterkur hér að hann þyldi verulegt atkvæða-
tap, eða með þeim rökum að þriðja sætið væri
vonlítið. Hvort tveggja var lævíslegur áróður
þótt hann sé mótsagnakenndur og órökréttur.
Framsóknarmenn í Norðurlandskjördæmi
eystra stefndu að því að ná þremur þingmönn-
um eins og áður. Þrátt fyrir erfiða vígstöðu að
þessu sinni tókst að ná því marki. Sú barátta
var hörð, og vinningurinn það naumur að
nauðsynlegt er að efla framsókn flokksins að
mun ef tryggja á öruggan sigur B-listans í
framtíðinni.
Eftir þessar kosningar ríkir því miður óvissa
um hvað við tekur varðandi myndun ríkis-
stjórnar. Framsóknarmenn telja ótækt að
draga á langinn að hefja stjórnarmyndunar-
viðræður og hvetja til þess að ábyrg öfl í öllum
flokkum taki höndum saman um að ráða fram
úr því máli og sameinast um aðgerðir til þess
að mæta þeim vanda sem við blasir. Fyrirfram
má enginn skorast úr leik í því efni þótt
óneitanlega sé sú hætta fyrir hendi að
óraunsæ afstaða og sundrungarhneigð eigi
eftir að sýna sig er til alvörunnar kemur. í
efnahagsmálum er nauðsynlegt að ganga
hreint til verks og stöva þá hækkunaröldu
sem framundan er.
Ingvar Gíslason menntamálaráðherra:
Framsóknar-
flokkurinn hélt
vígi sínu
Um úrslit þessara kosninga
mætti að vísu hafa mörg orð. Eg
mun þó ekki verða ýkja langorð-
ur um það efni, heldur benda í
örstuttu máli á tiltekin atriði,
sem nauðsynlegt er að menn
hugleiði og átti sig á. Sérstaklega
beini ég máli mínu til framsókn-
armanna hér í Norðurlandskjör-
dæmi eystra, hvort sem þeir eiga
heima austan eða vestan Vaðla-
heiðar.
Fyrst og fremst er ég þakklát-
ur öllu því góða fólki, sem veitti
Framsóknarflokknum stuðning
með atkvæði sínu og margs
konar sjálfboðastarfi. Þar koma
við sögu fleiri nöfn en unnt er að
telja upp, en þau eru geymd í
þakklátum huga. Mér er ljúft og
skylt að þakka samherjum mín-
um á framboðslistanum einlægt
samstarf í þessari kosningabar-
áttu. Við unnum öll sem einn
maður og vorum að sækja á
allan tímann. Við börðumst
fyrst og fremst fyrir því að haida
þeirri þingmannatölu, sem við
höfum haft. Það kalla ég vígi
ökkar, en vígstaðan var mjög
erfið. Það var sótt að okkur úr
öllum áttum. Samt héldum við
vígi okkar, þremur kjömum
þingmönnum.
Fylgi á hreyfíngu
Framsóknarflokkurinn er nú
sem áður langstærsti flokkur í
Norðurlandskjördæmi eystra,
bæði hvað varðar kjósendafylgi
og þingmannatölu. Norður-
landskjördæmi eystra er enn
sem fyrr öflugt „framsóknar-
kjördæmi". Hitt er annað mál
að kosningalánið hefur stundum
leikið meira við okkur en að
þessu sinni, t.d. 1979, þegar
straumurinn lá mest til okkar.
Það fer ekki milli mála að
kjósendafylgi er meira á hreyf-
ingu en var fyrir alllöngu síðan.
Það fyrirbæri er athyglisvert og
ræði ég það sérstaklega hér á
eftir. Ég held að til séu augljósar
skýringar á því hvers vegna
færri kusu Framsóknarflokkinn
nú en áður, bæði í þessu
kjördæmi og öðrum. Ég nefni
þrjár höfuðástæður:
1. Vígstaða Framsóknar-
flokksins í þessum kosning-
um var í rauninni afarslæm
eftir að hafa setið 12 ár í
ríkisstjórnum, sem gengið
hafði misvel að leysa efna-
hagsvandann til frambúðar.
Við vorum því í hreinni
varnarstöðu hvað þetta
snertir, áttum að minnsta
kosti undir högg að sækja um
ýmis atriði.
2. Niðurtalningarstefna okkar,
þótt góð sé, náði ekki að
fullu eyrum kjósenda að
þessu sinni. Fólk hlustaði
meira á neikvæða gagnrýni
um efnahagsmálin en já-
kvæða tillögugerð okkar.
Reyndar vorum við í sókn
með málflutning okkar allan
tímann. Staða okkar var
erfiðust í upphafi kosninga-
baráttunnar, en fór stöðugt
batnandi.
3. Talað er um að Framsóknar-
Ingvar Gíslason.
flokkurinn hafi alls staðar
tapað atkvæðafylgi í landinu,
en þó meira hér hlutfallslega
en í öðrum kjördæmum.
Þetta er út af fyrir sig rétt. En
skýring er fyrir hendi á þessu
fyrirbæri. Hún felst í ákveð-
inni þróun, sem hefur verið
að gerast í flokkakerfinu.
Þetta stafar aðallega af því
að nú var að skella yfir okkur
bylgja, sem hefur verið að
ríða yfir framsóknarmenn í
öðrum kjördæmum í undan-
förnum kosningum. Við
skulum athuga það að síð-
ustu 3-4 kjörtímabil hefur
verið að gerast sérstök þróun
í flokkakerfinu, sem m.a.
hefur sýnt sig í því að það
dregur úr hlutfallslegum
styrk Framsóknarflokksins í
landshlutum og kjördæmum,
þar sem flokkurinn hefur
haft yfirburðaaðstöðu frá
upphafi.
12 ára þróun
Þessa umræddu þróun má skýra
nánar með dæmum. Ég nefni í
því sambandi Austurland og
Vestfirði. í Austurlandskjör-
dæmi studdu 53-56% kjósenda
Framsóknarflokkinn á áratugn-
um 1960-70, en á næsta áratug,
1970-80, verður gerbreyting á
fylginu. Það snarminnkar. Al-
þýðubandalag og Sjálfstæðis-
flokkur sækja á á Austurlandi.
Fylgi Framsóknarflokksins var
komið í 42,5% árið 1974 og er
nú 37,9% í Austurlandskjör-
dæmi. í Vestfjarðakjördæmi
var fylgi Framsóknarflokksins á
áratugnum 1960-70 allt upp í
38%, en 1974 fer það niður í
28,6% og er nú 27,4%. Benda
má á fleiri kjördæmi, þar sem
þessi tilhneiging í fylgi Fram-
sóknarflokksins kemur fram.
Að þessu sinni skall bylgjan
hvað harðast á okkur hér í
Norðurlandskjördæmi eystra.
M.a. töpuðum við töluverðu
fylgi til kvennalistans. Við héld-
um engum teljandi áróðri uppi
gegn kvennaframboðinu. Það
gerðu Alþýðubandalagsmenn
hins vegar leynt og ljóst og
virtust ekki skaðast á því.
Dregur úr
yfirburðastyrk
einstakra flokka
Skýringin á atkvæðatapi okkar
nú liggur því í almennrí þróun
innan Framsóknarflokksins,
sem nær yfir langt tímabil og
tekur yfir fylgi flokksins í
landinu í heild, en er ekki
staðbundið. M.ö.o.: Framsókn-
armenn verða að átta sig á því
að hinni sterku stöðu flokksins í
landsbyggðarkjördæmum er
ógnað af nýjum hreyfingum,
tilhneigingum í stjórnmálaþró-
un og breyttum viðhorfum. Hér
eru hreyfingar að verki, sem
reynast grónum flokkum
skeinuhættar. Þessar hreyfingar
hafa valdið sveiflum til og frá
a.m.k. síðustu 12 ár og haft
áhrif á þróun flokkakerfisins og
stærð og styrk flokka. Grónir og
gamlir flokkar eru augsýnilega í
hættu hvað varðar þann yfir-
burðastyrkleika, sem þeir hafa
haft í einstökum kjördæmum.
Þar með er ekki sagt að verið sé
að gera áhrif flokksins að engu.
Þvert á móti. Framsóknarflokk-
urinn er og verður sterkt stjórn-
málaafl, sem hefur miklu hlut-
verki að gegna. Hitt er annað
mál að flokkurinn verður að
sætta sig við vaxandi samkeppni
á hinum pólitíska markaði. Hið
gróna flokkakerfi á undir högg
að sækja eins og sakir standa.
Það hefur mætt á Framsóknar-
flokknum um sinn.
Vígstaða okkar markaðist af
þessu í nýafstöðnum kosning-
um. Eftir atvikum gekk baráttan
vel. Þrátt fyrir allt var hún
sigursæl. Við vörðum vígi okkar
og munum gera það framvegis.
Ingvar Gíslason.
Framsóknarflokkurinn er og
verður sterkt stjórnmálaafl, sem
hefur miklu hlutverki að gegna.
Hitt er annað mál að flokkurinn
verður að sætta sig við vaxandi
samkeppni á hinum pólitíska
markaði. Hið gróna flokkakerfi á
undir högg að sækja eins og
sakir standa. Það hefur mætt á
Framsóknarflokknum um sinn.
f4-ÖÁGÚR-26:kþWíH9Ú3