Dagur - 29.06.1984, Blaðsíða 4

4-DAGUR-29. júní 1984
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 150 Á MÁNUÐI -
LAUSASÖLUVERÐ 22 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDfS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Að miða við
imianlandsneyslu
Þótt hlutdeild landbúnaðarins
í atvinnulífi þjóðarinnar hafi
dregist saman og það verulega
á síðustu áratugum, gegnir
hann enn, að flestra mati,
veigamiklu hlutverki í þjóðar-
búskapnum. í grundvallarat-
riðum er það hlutverk fólgið í
því að nýta lífríki landsins til
fæðuöflunar og margvíslegrar
verðmætasköpunar, til aukinn-
ar hagsældar, aukinnar sjálfs-
bjargar og aukins öryggis fyrir
þjóðarheildina. Á síðari árum
hefur verið stefnt að meiri fjöl-
breytni í framleiðslu og úr-
vinnslu afurðanna og enn má
reikna með verulegri framþró-
un á því sviði á komandi árum.
Landbúnaðurinn á sinn þátt í
því að skapa atvinnuöryggi og
þá félagslegu aðstöðu og þjón-
ustu sem nú er krafist hvar sem
er á landinu, til viðbótar því að
vera bjargræðisvegur um það
bil 5-7% þjóðarinnar.
Þetta kemur m.a. fram í grein
eftir Egil Bjarnason, starfs-
mann Framleiðsluráðs land-
búnaðarins, í Frey nýlega.
Hann bendir á þá þróun sem
orðin er og nefnir sem dæmi að
1947 hafi bændur verið 6.300
og heildarstærð ræktaðs lands
um 40 þúsund hektarar. Þrjátíu
árum síðar voru bændur 4.470
og hafði fækkað um 30%. Rækt-
að land var þá orðið um 127
þúsund hektarar, sem er fimm-
földun á túnstærð á þessum
þrjátíu árum. Frá 1940 til 1977
fækkaði starfandi fólki í land-
búnaði um meira en helming en
verðmæti framleiðslunnar á
mann tæplega fjórfaldaðist.
Þessar tölur sýna hversu gíf-
urlegar framfarir hafa orðið í
landbúnaðinum á síðustu ára-
tugum. Fólki sem starfar við
landbúnaðinn hefur fækkað
verulega en framleiðnin stór-
aukist, sem er eftirsóknarvert
markmið í hvaða starfsgrein
sem er. En hvað gerist ef fram-
leiðsla landbúnaðarafurða
verður aðeins miðuð við innan-
landsneyslu, eins og nú er rætt
um? Niðurstöður Egils Bjarna-
sonar eru eftirfarandi:
Búvöruframleiðendum mun
fækka niður í 2.500 á um 2.000
býlum. Þetta er fækkun um
2.000 manns í landbúnaði og
gæti vafist fyrir mönnum að
finna þessu fólki arðbæra at-
vinnu á næstu árum og ára-
tugum, til viðbótar þeim sem
koma nýir á vinnumarkaðinn.
Með minnkun á bústofninum
dregst ullarframleiðslan saman
um 30-45% og gæruframleiðsl-
an um 250-300 þúsund gærur.
Mjólkuriðnaðurinn myndi drag-
ast stórlega saman og sama
gildir um sláturhús og kjötiðn-
að. Þetta myndi leiða til mikillar
fækkunar fyrirtækja í öllum
þessum greinum. Að þessum
breytingum þarf að aðlaga
marga þætti, finna ný störf í
allstórum stíl og byggja upp
nýja atvinnuaðstöðu, sem gæti
leitt til mikilla breytinga á bú-
setu frá því sem nú er. Víst er
að enginn atvinnuvegur bíður
eftir þessu fólki í dag, segir
Egill Bjarnason.
Líklega er óhjákvæmilegt að
draga úr landbúnaðarfram-
leiðslunni, hvort svo sem miðað
verður við það að fullnægja
aðeins innanlandsmarkaðinum
eða ekki. En það er ljóst að leita
verður allra mögulegra leiða til
að finna ný störf og má þá ekk-
ert undan skilja.
Reynir Antonsson skrifar
Friður sé með yður
Fyrir skörmnu var sýnd hcr í bæ
hin víðkunna mynd „Daginn
et'tir", sem eins og kunnugt er
fjallar um það hvað gerast myndi
ef stórveldin tækju upp á því að
beita kjarnorkuvopnum til að
setja niður deiluinál sín. Það
þykir sjálfsagt mörgum nóg um
viðbjóð þann sem fyrir augu
áhorfenda ber í mynd þessari, en
það er samt skoðun margra
þeirra sem vit hafa á þessum
málum, að það sem þarna er
sýnt, sé í rauninni ósköp bragð-
lítið miðað við það sem raun-
veruleikinn yrði, kæmi til kjarn-
orkustyrjaldar. Það ætti því að
vera lítil furða þó að ýmsum sé
farið að þvkja nokkuð langt
gengið í vígbúnaðarkapphlaupi
stórveldanna.
Vopnaskak
og friðarleit
Varla var dýrategund sú sem
maður er kölluð búin að læra að
ganga upprétt, þegar hún tók að
stunda vopnaskak. Ekki aðeins
til að veiða sér björg í bú, heldur
til að sölsa undir sig veiðilönd og
síðar ekrur nágrannans, eða þá
bara til að sýna mátt sinn og
megin, eins og menn reyndar
gera enn í dag þrátt fyrir allan
sinn þroska og allar sínar tækni-
framfarir, sem að vísu eigá vel-
flestar upptök sín í tengslum við
hernað á einn eða annan hátt.
Friðarleitin er án efa einnig
jafngömul mannkyninu. Öll trú-
arbrögð leggja mikla áherslu á
friðarboðskap í einni eða annarri
mynd, þó svo kaldhæðnislega
vilji nú samt til að fleiri menn
hafi fallið fyrir vopnum í nafni
trúarbragðanna en af nokkurri
annarri ástæðu. Þá er það einnig
þverstæðukennt hversu margir
friðarsinnar hafa fallið fyrir ann-
arra hendi. Nægir að nefna Jesús
Krist, Gandhi, Martin Luther
King og John Lennon í því sam-
bandi. Og enn ein þverstæðan er
sú árátta margra stríðsherra í
gegnum tíðina að flytja há-
stemmdar ræður um frið. Má í
því sambandi nefna fræga ræðu
Adolfs Hitlers, en á fundi með
fulltrúum stórveldanna í sam-
bandi við friðarvikuna í Reykja-
vík um páskana, voru þessir full-
trúar beðnir að giska á það hver
höfundur ræðunnar væri, en gátu
auðvitað hvorugur en vildu
gjarnan báðir geta eignað sér
hana.
Tannbursti
og blöðrur
Orsakir styrjalda eru margvísleg-
ar, og þær eru oft á tíðum ekki
merkilegar. Fyrir nokkru var mér
sagt frá hjónaskilnaði sem átti rót
sína að rekja til deilu er upp kom
milli hjónanna út af tannbursta.
Og hjónabandserjur eru í raun-
inni ekkert annað en styrjaldir í
smækkaðri mynd, þar sem skiln-
aðinum má líkja við hina algeru
tortímingu kjarnorkustríðsins.
Og eins og í hverri annarri
styrjöld, þá er það ávallt hinn
þriðji aðili, sá sem engan áhuga
hefur á átökunum sem mest verð-
ur að þjást.
Eins og einn tannbursti getux
valdið hjónaskilnaði, þá þarf ör-
ugglega ekki svo mikið til að
hleypa af stað kjarnorkustyrjöld.
Það er alls ekki svo víst að text-
inn við blöðrusönginn þýska sem
vinsæll hefur verið að undan-
förnu sé neitt óraunsær. Það
kann vel að vera að menn sem
allt frá blautu barnsbeini hefur
verið barinn í hernaðarandi og
ofbeldishyggja séu svo blindir að í
stundarbrjálæði sjái þeir ekki
muninn á 99 blöðrum og 99
kjarnaflaugum.
En kemur þetta stríðsbrölt ein-
hverra fáráðlinga úti í heimi okk-
ur hér norður í Ballarhafi eitt-
hvað við? Engan höfum við her-
inn, bara Landhelgisgæsluna,
sem jú vann það afrek að neyða
til samninga sjálft Breska Ljónið,
beitandi ekki öðrum vopnum en
vírklippum. Jú, vissulega. Bæði
er það að við getum tæpast vænst
þess að sleppa með öllu við áhrif-
in af Sveppinum, og svo erum við
nú einu sinni aðilar að því sem
sumir kalla ósvífið árásarbanda-
lag, en aðrir friðarhreyfingu. Það
er að segja NATO.
Ef Rússarnir kœmu.
Aðild okkar að NATO fylgir að
sjálfsögðu sú kvöð að við leggj-
um eitthvað af mörkum til varna
bandalagsríkjanna þótt engan
höfum við herinn, og af örlæti
okkar létum við af hendi óhrjá-
legan hraunfláka suður á Miðnes-
heiði undir herstöð, fengum að
vísu í staðinn eitt stykki alþjóða-
flugvöll. Svo á að heita að þessi
herstöð þjóni fyrst og fremst
þeim tilgangi að vernda okkur ef
Rússarnir skyldu nú taka upp á
þeim ósóma að reyna að hertaka
landið. Til slíks er þó þessi her-
stöð líklega vita gagnslaus. Ef
Rússar hyggðu á hernám íslands
myndu þeir sennilega fyrst ein-
faldlega þurrka Keflavíkurflug-
völl út með lítilli kjarnaflaug og
ganga síðan á land, líklega á
norðausturhorninu. Vopn til að
verjast þessum möguleika eru að
minnsta kosti opinberlega ekki til
hér á landi. En að vísu yrði slíkt
framferði Rússanna upphaf alls-
herjar styrjaldar, því erfitt yrði
fyrir Bandaríkjamenn að sitja
hjá er á eigin herstöð þeirra yrði
ráðist.
Herstöðin í Keflavík er því í
sjálfu sér einskis virði hernaðar-
lega séð miðað við núverandi
búnað, og þetta veit Pentagon,
enda vilja menn þar á bæ ólmir
víkka út hlutverk stöðvarinnar.
Hins vegar er mikilvægi hennar
töluvert sem hlustunar- og eftir-
litsstöðvar með ferðum kafbáta
og herflugvéla og þetta hlutverk
hennar mætti enn útvíkka ef ís-
lendingar lýstu yfir hlutleysi sínu
og beittu sér fyrir því að mat-
forðabúrið á Norður-Atlantshafi
yrði friðlýst og slík friðlýsing yrði
á ábyrgð Sameinuðu þjóðanna
með eftirliti á Islandi. Þá mætti
einnig um leið nota mannvirkin í
Keflavík sem þjálfunarskóla fyrir
verðandi foringja í friðarsveitum
SÞ. Að vísu hefur umgengni okk-
ar við fyrrnefnt matforðabúr ekki
alltaf verið beinlínis til fyrir-
myndar og fjárfestingin í þroska-
drápstólum á stundum verið
helst til hrikaleg, en það er önnur
saga.
Friðlýsing Norður-Atlants-
hafsins er auðvitað ekki annað en
örlítil byrjun á því að stöðva víg-
búnaðarkapphlaup þeirra lags-
bræðra Reagans og Chernenkos
að ógleymdum minni spá-
mönnum og fylgisveinum þeirra
eins og þeim Pinochet og Jarús-
elski, sem þótt furðulegt sé hafa
ekki ennþá haldið fund með sér
til að bera saman bækur sínar í
kúgunarfræðunum. Á eftir
Norður-Atlantshafinu myndu
vonandi fylgja fleiri friðlýst
svæði. Raunar er eða ætti ekki að
þurfa að vera að tala um friðlýst
svæði, heldur nokkra afvikna
staði þar sem þjóðarleiðtogarnir
fengju að hafa leikföngin sín í
friði þar til þeir hefðu náð þeim
þroska að þeir vildu eyðileggja
þau. Og einhvern veginn finnst
manni það viðkunnanlegra að við
íslendingar færum að græða á
friðargæslu heldur en hermangi,
eins og verið hefur undanfarna
áratugi. Það að sverðin breytist í
plóga má ekki aðeins vera
draumsýn trúarbragðahöfund-
anna, heldur áþreifanlegur veru-
leiki. Til þess getur þjóð okkar
lagt sitt lóð á vogarskálina þótt
lítið sé.
Reynir Antonsson