Dagur - 26.11.1984, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 26. nóvember 1984
Minning
Ý Eiður Guðmundsson
F. 2.10 1888 -D. 10.11 1984
Eiður Guðmundsson á Þúfna-
völlum fæddist í Sörlatungu í
Hörgárdal 2. október 1888 og var
því rúmlega 96 ára gamall er
hann lést á Fjórðungssjúkrahús-
inu á Akureyri 10. nóvember sl.
Hann hafði verið þar á fjórða
mánuð og gengist undir mikla
skurðaðgerð 17. ágúst. Aðgerðin
virtist hafa tekist vel og Eiður var
farinn að ná sér nokkuð og var ég
farinn að halda að hann kæmist
heim í Mfnavelli, en það fór á
annan veg. Eiður fór í aðra og
lengri ferð.
Eiður var af bændaættum,
sonur hjónanna Guðnýjar Lofts-
dóttur bónda í Baugaseli og Guð-
mundar Guðmundssonar bónda
í Ytri-Skjaldarvík í Glæsibæjar-
hreppi. Eiður fluttist með for-
eldrum sínum að Þúfnavöllum
vorið 1892, þá á fjórða aldursári
og hefur átt þar heimili síðan alla
sína löngu ævi. Hann var hinn
þriðji í aldursröð 8 systkina.
Eldri voru: Loftur þekktastur
sem ættfræðingur og Unnur sem
gift var Guðmundi Benediktssyni
kennara. Yngri voru: Ari skrif-
stofumaður í Reykjavík, Skafti
lengi bóndi í Gerði, Hrefna gift
Bernharð Stefánssyni alþingis-
manni, Baldur lengi sambýlis-
maður Eiðs á Þúfnavöllum, nú í
Reykjavík og Barði þjóðskjala-
vörður. Eftirlifandi eru aðeins
Skafti og Baldur af systkinahópn-
um.
Eiður átti því láni að fagna að
alast upp á efna- og menningar-
heimili, enda fengu Þúfnavalla-
systkinin meiri kennslu en títt var
áður en fræðsluiögin gengu í gildi
árið 1907. Heimiliskennari var
tekinn á hverjum vetri og sumir
þeirra a.m.k. voru ágætir kennar-
ar.
Haustið 1904 fór Eiður ásamt
Lofti bróður sínum í Hólaskóla
og lauk þaðan burtfararprófi eftir
tveggja vetra nám. Uppfræðslan
í heimahúsum og námsdvölin á
Hólum varð honum gott vega-
nesti, ásamt prýðilegri greind og
stálminni. Á uppvaxtarárum Eiðs
var starfandi íþróttafélag í
hreppnum. Mest áhersla var lögð
á glímuna og urðu nokkrir félag-
anna góðir glímumenn. Eiður
varð þeirra þekktastur utan sveit-
arinnar. Hann fór til Reykjavík-
ur bæði 1910 og 1911 og glímdi
um íslandsbeltið. í bæði skiptin
stóð hann sig vel þó ekki næði
hann efstu sætum. Þá glímdi
hann um Akureyrarskjöldinn
1911 og vann hann. Lagði hann
þar alla keppinauta.
Fyrstu afskipti Eiðs af málum
sveitar sinnar munu hafa verið
þau að hann og Ármann Hansson
á Myrká gengust fyrir stofnun
lestrarfélags í Myrkársókn, þ.e.
fremri hluta sveitarinnar. Það
félag er starfandi enn. Árið 1913
byrjaði Eiður að rita dagbók um
veðurfar og ýmsa atburði sem
hann taldi að ekki mættu gleym-
ast. Sveitungar hans fóru nú að
átta sig á því að í þessum unga
manni ættu þeir traustan mann til
að sinna ýmsum störfum innan
sveitar og utan.
Árið 1915 var hann kosinn full-
trúi á aðalfund KEA og síðan
jafnan endurkjörinn til 1971.
Árið 1916 var hann kosinn í
hreppsnefnd og var oddviti
Skriðuhrepps næstu sex árin.
Deildarstjóri Skriðudeildar KEA
var hann kosinn 1922 og var það
síðan að einu ári undanskildu, til
ársins 1972. Árið 1922 gekkst
hann fyrir stofnun fóðurbirgða-
félags í hreppnum og sama ár var
hann kosinn varamaður í stjórn
KEA. Aðalmaður í stjórn KEA
var hann kjörinn 1950 og sat í
stjórninni til 1961, en gaf þá ekki
kost á sér til endurkjörs. Oft var
hann kosinn á aðalfundi SÍS.
Guðmundur faðir Eiðs var í
mörg ár hreppstjóri Skriðu-
hrepps. Hann slasaðist árið 1927
og eftir það annaðist Eiður að
miklu leyti embættið fyrir föður
sinn, t.d. allar ferðir vegna
starfsins, þar til hann var skipað-
ur árið 1935. Hreppstjóri var
hann síðan til ársins 1972, en þá
tók sonur hans Sturla við af
honum. f sýslunefnd Eyjafjarðar-
sýslu var hann kosinn 1933 og
starfaði í henni til ársins 1974.
Endurskoðandi sýslusjóðsreikn-
inga var hann í mörg ár og í fast-
eignamatsnefnd frá 1963 og til
þess er slíkar nefndir voru lagðar
niður um 1970.
Auk þess sem hér hefur verið
talið, sinnti hann störfum í ýms-
um nefndum í sveitinni. Til dæm-
is var hann lengi formaður
skattanefndar og einnig formað-
ur kjörstjórnar um langt árabil.
Fleira mætti nefna en það sem
hér hefur verið talið sýnir hversu
opinber störf hlóðust á Eið fyrir
sveitina.
Eiður var ræðumaður góður og
kom það oft fram í umræðum á
fundum hve honum var létt um
að orða hugsanir sínar á skipu-
legan hátt. Hann var rökfastur,
en var aldrei með glamuryrði eða
skrúðmælgi, en hélt vel á fnálstað
sínum og var fastur fyrir þegar
Laufabrauð * Laufabrauð
Erum farin að taka niður pantanir í okkar vinsæla laufabrauð.
Athugið að panta tímanlega, það er allra hagur.
hann hafði myndað sér skoðun á
málinu. Jafnan vildi hann leysa
deilumái á friðsamlegan hátt ef
nokkur möguleiki var til þess.
Eiður giftist árið 1917 Láru
Friðbjarnardóttur, skáldbónda í
Staðartungu Björnssonar og
konu hans Stefaníu Jónsdóttur.
Þau Eiður og Lára hófu búskap
á Þúfnavöllum vorið 1917. Þau
eignuðust þrjú börn: Guðmund,
Steingerði og Hrafn. Lára var
greind kona og glæsileg. Hún
andaðist árið 1937. - Síðari kona
Eiðs er Líney Guðmundsdóttir
pósts Ólafssonar. Þau eignuðust
tvö börn: Sturlu og Droplaugu.
Samfylgd Líneyjar og Eiðs var
búin að endast í fjóra og hálfan
áratug er Eiður lést. - Oft kom
ég til þeirra að Þúfnavöllum og
naut þar jafnan vinsemdar og
hlýju.
Þau opinberu störf sem ég hef
getið um hér að framan, auk bú-
skapar á Þúfnavöllum nokkuð á
fimmta áratug, mætti virðast nóg
ævistarf hverjum manni, en svo
var ekki um Eið. Það var langt
frá því að þessi störf nægðu at-
hafnaþrá hans. Og þó Eiðs verði
minnst fyrir ágæt störf fyrir sveit
sína og hérað, álít ég þó að rit-
störfin muni lengst halda nafni
hans á lofti.
Á þriðja tug aldarinnar fór
hann að safna alls konar fróðleik
um sveitina sína, Skriðuhrepp
hinn forna. Sú fróðleikssöfnun
nær yfir tímabilið frá móðuharð-
indunum 1783 til 1970, eða um
það bil, eða nærri tvær aldir. Með
ritum sínum um þetta tímabil
hefur Eiður bjargað svo miklum
fróðleik frá glötun, að ómetan-
legt má kalla. Telja má að hér sé
um sagnabálk að ræða og þriðja
bindi þessa verks er nú að koma
út um þetta leyti. Sagt er frá bú-
endum sem jarðirnar hafa setið
á áðurnefndu tímabili, jafnt á
þeim sem í eyði eru fallnar og á
þeim sem enn eru í byggð, þá eru
í safni þessu margir þættir um
menn og konur sem búið hafa á
jörðunum eða tengst þeim á einn
eða annán hátt. Auk sagnanna
um Skriðuhrepp er mikill fróð-
leikur og sagnir ýmiss konar í
handriti, en tíminn leiðir í ljós
hvort það efni kemur fyrir al-
menningssjónir. Þeir sem lesið
hafa og kynnt sér bækur Eiðs,
sem út eru komnar, gera sér
máski að einhverju leyti ljóst
hvílík óhemju vinna liggur þar að
baki.
Eiður var hraustmenni og
heilsugóður var hann allt fram á
líðandi ár. Helst háði honum
fótlúi. Andlega hélt hann sér
ágætlega. Síðast kom ég til hans
heima á Þúfnavöllum í júní sl. og
var þá að ræða við hann um bók-
ina sem nú er að koma út, og
einnig síðasta bindið af bú-
skaparsögunni sem enn er í hand-
riti. Ég dáðist að því hve hann
var fljótur að átta sig á því sem ég
spurði hann um og fljótur að
fletta upp á heimildum í gögnum
sínum.
Þakklátur er ég Eiði fyrir ótal
margt frá samskiptum okkar frá
liðnum árum. Margoft sótti ég til
hans fróðleik og ráðleggingar og
ævinlega tók hann mér jafn vel
og aldrei virtist hann skorta tíma
til þess að greiða úr því sem mig
vantaði svör við í hvert skipti.
Einhverju sinni barst í tal hjá
okkur að ég vissi ekki mikið um
ættir mínar. Skömmu síðar sendi
hann mér ættartölu. Fleiri
mönnum mun hann hafa gert
sama greiða og án þess að taka
gjald fyrir.
Nú er Eiður horfinn okkur yfir
móðuna miklu sem skilur á milli
lífs og dauða. En verk hans lifa
og minna á hann um ókomin ár.
Við eftirlifandi konu hans og
börn vil ég segja þetta: Hryggist
ekki, en gleðjist af því að eiga
minninguna um mætan og góðan
dreng. - Eiður var jarðsettur að
Ytri-Bægisá 17. nóvember að
viðstöddu fjölmenni.
Ámi J. Haraldsson.
tMinning
Fanney Eggertsdóttir
Vegna dvalar utanbæjar í síðustu
viku frétti ég ekki af andláti og
útför Fanneyjar fyrr en ég las
ágæt minningarorð um hana í
Degi.
Fanney var nokkru eldri en ég,
fædd 1919, var orðin þroskuð og
gjafvaxta stúlka þegar ég var enn
á stuttbuxum, engu að síður þró-
aðist góður kunningsskapur á
milli okkar. Mikið fannst mér
Fanney falleg sem ung stúlka.
Við ólumst upp í sama húsi,
Gránufélagsgötu 11, sem foreldr-
ar okkar byggðu saman árið
1920. Feður okkar voru smiðir en
mæður okkar heimavinnandi
húsmæður.
Fanney giftist ung Haraldi
Oddssyni málara og átti með
honum tvo syni, Hauk og Eggert,
myndarstráka, sem báðir hafa
orðið góðir og gegnir menn.
Heimilin á Gránufélagsgötu 11
voru barnmörg og samgangur
mikill og ekki man ég til þess að
misklíð hafi komið upp á milli
heimilanna. Stefanía móðir
Fanneyjar var ein af hetjum
hversdagsins, sem bognaði ef til
vill lítið eitt við sorg og raunir
lífsins en brotnaði aldrei. Hún sá
á eftir manni sínum á besta aldri
og ungum syni sem dó af slys-
förum og dætrum sem dóu í
blóma lífsins. Stórt var það skarð
sem berklaveikin hjó í raðir æsku
Akureyrar á árunum kringum
1930.
Fanney erfði flesta ef ekki alla
kosti móður sinnar, var boðberi
hins góða í samskiptum manna.
Ég sakna þess að heyra ekki oftar
vinalegar kveðjur frá henni.
Við börn Árna og Jónínu send-
um kveðjur til afkomenda Stef-
aníu og Eggerts og samúðar-
kveðjur til Haraldar. Blessuð sé
minning Fanneyjar Eggertsdótt-
ur.
Ak. 20.11. 1984
Ingólfur Árnason.