Dagur - 23.01.1985, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 23. janúar 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
S(MI: 24222
ÁSKRIFT KR. 180 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 25 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GfSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRlKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Fasteignaskattur
eða útsvar
Meirihluti bæjarstjórnar Akureyrar ákvað á
sínum tíma að hækka álag á fasteignaskatt til
bæjarins úr 12,5% Í25%. Þessi ákvörðun hef-
ur vakið talsvert umtal á Akureyri og endaði
með því að safnað var undirskriftum til að
mótmæla þessari „hækkun á raungildi" fast-
eignaskattsins, eins og það er orðað.
Eins og allir vita er ekkert auðveldara en að
safna undirskriftum. Augljóst er að allir vilja
lægri álögur en þegar málið er sett í sam-
hengi við annað, nefnilega það að fáist ekki
nægar tekjur verður að skera niður fram-
kvæmdir, er næsta víst að viðhorf manna
breytast töluvert.
Sigurður Jóhannesson, bæjarfulltrúi Fram-
sóknarflokksins og oddviti meirihlutans í
þessu máli, segir í viðtali við Dag um þetta
mál: „Það er alltaf auðvelt að fá fólk til að
skrifa undir mótmæli gegn einu og öðru, þó
þar sé alveg einhliða tekið á málum, og
kannski einmitt þess vegna. Nægir að minna
á mótmæli gegn byggingu álvers vegna
hugsanlegrar mengunar.
Menn verða að gera sér grein fyrir hverju er
verið að mótmæla. Er verið að mótmæla hærri
framlögum til viðbyggingar við Dvalarheimil-
ið Hlíð eða framkvæmdum í Hlíðarfjalli eða
e.t.v. skólabyggingu í Síðuhverfi, svo eitthvað
sé nefnt.
Menn verða að gera sér grein fyrir því að
tekjuskerðingu á fasteignagjöldum verður að
mæta með skerðingu framlaga til fram-
kvæmda eða með minni afslætti frá leyfilegri
útsvarsálagningu . . . Mín skoðun er sú að
stefna beri að eins lágri útsvarsálagningu og
mögulegt reynist, því ég tel að sá afsláttur
sem gefinn er frá leyfilegri álagningu komi
bæjarbúum almennt betur heldur en minni
hækkun fasteignagjaldanna,“ sagði Sigurður
Jóhannesson.
Þess má geta að þessi hækkun álags á fast-
eignagjöld nemur 937 kr. hækkun á íbúð sem
er að fasteignamati ein og hálf milljón.
Sigurður sagði að deila mætti um það hvort
taka ætti fasteignaskatt af eigendum íbúðar-
húsnæðis, en meðan eignir landsmanna væru
notaðar sem stofn til gjaldtöku fyrir ríki og
sveitarfélög þá væri fasteignaskattur tiltölu-
lega réttlátur skattur. Hann skapaði ekki
sama misræmi milli skattgreiðendanna og
þeir skattar sem reiknaðir eru af framtöldum
tekjum. Óánægja skattgreiðenda með skatt-
greiðslur sínar stafaði oft af því meinta mis-
ræmi í skattaálögum sem er milli hans og
nágrannans, en ekki endilega vegna heildar-
upphæðar greiðslanna. Þess vegna væri
skattur sem reiknaður er af þinglýstum eign-
um tiltölulega réttlátur skattur.
Þjóðhagsstofnun:
Jarðhitinn á eftir að
skipta æ meira máli
í nýútkominni atvinnuvega-
skýrslu Þjóðhagsstofnunar er
fjallað ítarlega um hitaveitur á
Islandi. Margt er þar fróðlegt
að finna og hér á eftir verða
birtir tveir kaflar úr skýrslunni,
sá fyrri um efnahagslegt mikil-
vægi hitaveitna og sá seinni um
framtíðarhorfurnar.
Efnahagslegt mikil-
vægi, olíusparnaður,
verðlagsmál
Mikil umræða hefur verið hin
síðustu ár um verðlagsmál orku,
orkusparnað, jöfnun húshitunar-
kostnaðar og bætta einangrun
húsa. Margar nefndir hafa verið
skipaðar og skýrslur birtar.
Frá því í olíukreppunni 1974
hefur olíuverð hækkað mjög
mikið og upphitun húsa orðið
mjög dýr á þeim svæðum, sem
notað hafa olíu. Farið hefur verið
út í aukna rafhitun, en einnig
reynt að koma upp nýjum hita-
veitum sem víðast. Allt frá 1976
hefur olía til húshitunar verið
greidd niður til að jafna upphit-
unarkostnað og ýmsar aðrar ráð-
stafanir verið gerðar. Til dæmis
hefur húseigendum verið veitt
fjárhagsleg aðstoð til að endur-
bæta einangrun húsa sinna, ol-
íukyndingar verið yfirfarnar af
sérfróðum mönnum og fleira í
þeim dúr.
Margar nýjar hitaveitur hafa
komið í gagnið hin síðari ár, t.d.
Hitaveita Akureyrar, Hitaveita
Þorlákshafnar, Hitaveita Akra-
ness og Borgarfjarðar, Hitaveita
Suðurnesja, Hitaveita Eyra og
loks Hitaveita Rangár. Par með
eru hitaveitur komnar í langflesta
þéttbýlisstaði sem hagkvæmt
þykir að hita upp með jarðhita,
svo ekki er búist við fleiri stórum
hitaveitum í náinni framtíð.
Aftur á móti eru nokkrar smáar
hitaveitur í athugun, margar í
dreifbýli, t.d. á Suðurlandsund-
irlendinu.
Mikið hefur verið rætt um mis-
munandi verð á orku frá hitaveit-
um. En í nýlegri skýrslu frá iðn-
aðarráðuneytinu um „Athugun
á vatnsnotkun og hitunarkostn-
aði hjá nokkrum hitaveitum“,
sem lögð var fram á aðalfundi
Sambands íslenskra hitaveitna í
júní 1984, kemur ýmislegt nýtt í
ljós.
Þar er gerð grein fyrir athugun-
um Fjarhitunar hf., á raunveru-
legri vatnsnotkun hjá nokkrum
hitaveitum. Aður hafði verið
stuðst við töflu frá iðnaðarráðu-
neytinu, sem sýndi upphitunar-
kostnað 400 rúmmetra húss á
nokkrum stöðum. Var þá miðað
við taxta og nokkrar einfaldar
forsendur. Þessi nýja athugun
sýndi að miklu gat munað frá
fyrri áætlun. Til dæmis reyndist
vatnsnotkun 26% minni á Akur-
eyri en áætlað hafði verið, en í
Reykjavík 25% meiri. Sums
staðar reyndist fyrri áætlun alveg
rétt. Endanleg niðurstaða var sú,
að kostnaður á heitu vatni hjá
Hitaveitu Akureyrar og Hita-
veitu Reykjavíkur, sem áður var
talinn vera 3,5 sinnum meiri á
Akureyri en í Reykjavík lækkar
niður í það að vera 1,7 sinnum
meiri á Akureyri. Ástæður þessa
eru margar. Til dæmis var notkun
í 400 rúmmetra húsi meiri í
Reykjavík en reiknað hafði verið
með. Áður hafði verið reiknað
með sömu meðalnotkun á rúm-
metra hjá öllum notendum.
Hinar nýrri hitaveitur hafa átt
við þau vandamál að stríða, að
verðlag hjá nýstofnuðum fyrir-
tækjum verður óhjákvæmilega
hærra að öðru óbreyttu en hjá
gamalgrónum fyrirtækjum. Hins
vegar ættu þau að njóta fenginn-
ar reynslu og aukinnar tækni. En
lánskjör hafa versnað og eru nú
öll lán gengistryggð eða vísitölu-
tryggð. Fjárhagsafkoma eldri
fyrirtækja eins og t.d. Hitaveitu
Reykjavíkur hefur þó einnig ver-
ið erfið hin síðari ár, einkum
vegna strangs aðhalds við hækk-
un á taxta.
Notkun hemla hefur færst
mjög í vöxt, en þeir vilja bila og
mæla ekki réttan skammt, auk
þess sem borið hefur á því, að
menn hafi breytt stillingu þeirra
í óleyfi. Er talið að hjá Hitaveitu
Suðurnesja muni um 8-10%
teknanna tapast af þessum or-
sökum. Á Akranesi er verð það
hátt, að eftirspurn varð minni eft-
ir heitu vatni en búist hafði verið
við. Engu að síður verður að
dæla svipuðu magni til bæjarins
til að hindra of mikla kólnun.
1. Jarðhiti mun í framtíðinni sjá
fyrir um 83% af húshitunar-
þörfum landsmanna. Ljóst er
að heitt vatn hefur stórbætt
hag þeirra, sem þess eru að-
njótandi og mun gera það al-
mennt í framtíðinni.
2. Raforkuvinnsla jarðgufuvera
mun stóraukast í samræmi við
nýtingu háhita til iðnaðar,
fiskeldis og ylræktar.
3. Iðnaður byggður á jarðvarma
mun eflast verulega, einkum
efnaiðnaður.
4. Samnýting jarðhita til raf-
magnsframleiðslu, upphitunar
og iðnaðar mun vaxa mikið.
5. Aukning verður á nýtingu
jarðhita við fiskeldi, til ylrækt-
ar svo og til jarðvegshitunar
við jarðrækt, einkum við
grænmetisrækt.
6. Ýmis útisvæði verða í ríkum
mæli hituð upp í framtíðinni,
svo sem götur, gangstéttar,
bílastæði, íþróttavellir o.s.frv.
7. Hin aukna notkun jarðvarm-
ans mun kalla á auknar fram-
kvæmdir í orkuvinnslu. Á
móti koma ýmsir orkuspar-
andi þættir svo sem betri ein-
Efnahagslegt mikilvægi jarð-
varmans er öllum ljóst, en er það
ekki enn meira en virðist í fljótu
bragði? Til dæmis hefur Hita-
veita Reykjavíkur verið til mik-
illa hagsbóta fyrir íbúa höfuð-
staðarins í lækkuðum hitunar-
kostnaði, minnkað mengun sem
var af kolaryki og olíusóti áður,
stórbætt hreinlætisaðstöðu alla
og gert kleift að byggja hina fjöl-
mörgu sundstaði á höfuðborgar-
svæðinu. Þannig hefur þetta ver-
ið víða og haft áhrif á uppbygg-
ingu staða, jafnvel þar sem engin
teljandi ylrækt er stunduð, t.d. á
Selfossi, í Ólafsfirði og á Sauðár-
króki. Mikið hefur sparast í ol-
íukaupum jafnframt því sem
tækniþekking hefur áunnist.
Þessi tækniþekking er nú orðin
útflutningsvara. Síðast en ekki
síst er jarðvarminn forsenda
mikilvægs iðnaðar og eykst sá
þáttur væntanlega verulega í nán-
ustu framtíð.
Horft fram á veginn
Þegar horft er fram á veginn
verður ljóst að jarðhitinn á eftir
að skipta æ meira máli í lífi þjóð-
arinnar. Þróunin hefur verið ör
hin síðari ár. Hvað framtíðin ber
í skauti sér verður ekkert fullyrt
um, en benda má á eftirfarandi
atriði með nokkurri vissu:
angrun húsa og lagna, aukin
notkun varmadælna til að nýta
betur bakrennslisvatn og jarð-
varma á lághitasvæðum, betri
stýritækni til að stjórna notk-
un á sem hagkvæmastan hátt
og fleira í þeim dúr. Hin stóra
varmadæla sem tekin var í
notkun hjá Hitaveitu Akur-
eyrar í júní 1984, markar
tímamót því áður voru fáar og
smáar varmadælur í notkun.
8. Innlend þekking á jarðhitaleit
og jarðhitavinnslu mun í
auknum mæli verða flutt út
bæði í formi ráðgjafar,
hönnunar og beinnar verk-
takastarfsemi. Jarðhitaskóli,
sem er deild úr Háskóla Sam-
einuðu Þjóðanna í Tokyo, tók
til starfa á íslandi árið 1979.
Mun hann áreiðanlega eflast
á komandi árum.
9. Ný tækni kann að útvíkka notk-
unarmöguleika jarðvarmans.
Til dæmis má nefna svonefnda
ísogsfrystingu þar sem jarðhiti
er notaður við frystingu. Enn-
fremur er ný tækni í þróun þar
sem hiti er notaður beint til
rafmagnsframleiðslu, en óvíst
er hvort og hvenær hún verður
arðvænleg til almennra nota,
en tækni þessi er nú þegar not-
uð í smáum stíl við aflestur á
mælitækjum og til fleiri vís-
indalegra nota.