Dagur - 20.01.1986, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 20. janúar 1986
^orð í belg.
Bókhald - Hálft starf
Við auglýsum eftir manni til að annast bókhald og
tölvuskráningu fyrir iðnfyrirtæki. Góð reynsla í bók-
haldi nauðsynleg. Skriflegar umsóknir sendist undir-
rituðum fyrir 31. þ.m.
Með allar umsóknir verður farið sem trúnaðarmál og
öllum verður svarað.
Endurskoðunar- j 4-
mióstoóin hf.
N.Manscher
sími: 96-25609
MYNDLISTASKOLINN
Á AKUREYRI
INNRITUN
Almenn námskeið
Myndlistaskólans á Akureyri
3. febrúar til 14. maí
Teiknun og málun fyrir börn og unglinga
1. fl. 5 og 6 ára. Einu sinni í viku.
2. fl. 6 og 7 ára. Einu sinni í viku.
3. fl. 8-10 ára. Einu sinni í viku.
4. fl. 10-12 ára. Einu sinni í viku.
5. fl. 13-15 ára. Einu sinni í viku.
Teiknun og málun fyrir fullorðna
Byrjendanámskeið I. Tvisvar í viku.
Byrjendanámskeið II. Tvisvar í viku.
Framhaldsnámskeið I. Tvisvar í viku.
Framhaldsnámskeið II. Tvisvar í viku.
Myndlistardeild I. Tvisvar í viku.
Myndlistardeild II. Tvisvar í viku.
Skrift og leturgerð
Byrjendanámskeið I. Tvisvar í viku.
Byrjendanámskeið II. Tvisvar í viku.
Módelteiknun
Byrjendanámskeið. Tvisvar í viku.
Framhaldsnámskeið. Tvisvar í viku.
Byggingarlist
Byrjendanámskeið. Tvisvar í viku.
Auglýsingagerð
Byrjendanámskeið. Tvisvar í viku.
Allar nánari upplýsingar og innritun í síma 24958
virka daga kl. 13.00-18.00.
Skólastjóri.
L-.................1.
TTT
I I T I I ‘T
ITTITIX
1 . I . I . I . 1 , 1
Háskóli Akureyrar
Þingsályktunartillaga Ingvars Gísla-
sonar um Háskóla Akureyrar bendir
mér á það, að Ingvar er einn af fram-
sýnustu stjórnmálamönnum íslend-
inga.
Hvað þýðir háskóli, (universitat-
es)? Háskóli þýðir sama og alhliða
þekking, eða þekking á öllum
sviðum.
Bæði með þjóðum Afríku og hin-
um svokölluðu sósíalísku löndum, er
þegar komin reynsla og sannanir fyr-
ir því, að sú áherzla sem Karl Marx
lagði á það sem hann kallaði „efna-
hagslegan grundvöll“, hefur reynst
vera hálfur sannleikur, en hálfur
sannleikur getur undir vissum kring-
umstæðum orðið næstum það sama
og lygi.
Ég er ekki með þessu að gera of
lítið úr hinum efnahagslega grund-
velli, eða efnahagsmálunum
almennt, heldur minna á það, að ým-
islegt annað en efnahagsmál þarf að
taka tillit til samtímis, ef allt á að
vera með felldu.
Hin sögulega reynsla allt frá byrj-
un 19. aldar og fram til okkar daga
sýnir okkur greinilega, að af öllum
hinum mörgu og ólíku stefnum eins
og kommúnisma og kapitalisma og
allt þar á milli, hefur aðeins sam-
vinnuhreyfingin reynzt vera með
óbrjálaðar hugmyndir. Jafnvel hin
vísindalega þjóðhagfræði hefur ekki
enn náð þeirri fullkomnun sem til
dæmis John Stuart Mill var að vonast
til að hún næði smám saman, eins og
greinilega kemur fram í hinni frægu
ævisögu hans. (Autobiography).
Stuart Mill varaði við hinni sjúk-
legu kapitalísku eigingirni eða egó-
isma. Hann benti á, að einstakling-
ar, fyrirtæki, stofnanir og öll hags-
munafélög, þyrftu nauðsynlega að
taka einnig tillit til þjóðarheildarinn-
ar, annars myndi allt ganga úrskeið-
is.
En hvers vegna hefur kapitalistun-
um í vestri tekizt betur á hinu efna-
hagslega sviði en kommúnistunum í
austri?
Það er aðeins einn hlutur sem gert
hefur Vesturveldin sterkari en Austur-
veldin og það er sú staðreynd, að á
Vesturlöndum er til dálítið lýðræði
þrátt fyrir allt. Það er ekki sam-
keppnin sem gefið hefur Vesturveld-
III
T~l
r m
I"T I
rrr
TTT
r~r
TTT
T~T
LTT
T . 1 L
Nviasta
brauðið frá okkur er
tíSS'-
sykurlaust og
án allrar feiti-

Einnig rninnum við a
iabrauðfö
t:j. i i- i i.TL
I I I I I T,~T
okkar sem allrr
kannast við.
Brauðgerð
TTT
Einar Freyr
skrifar
i i i i i
i i
r |-T~7~T~r
unum styrkleika, heldur það frelsi
sem einstaklingurinn nýtur innan
ramma lýðræðisins.
Þegar kapitalistarnir hafa afmunið
þetta lýðræði sem þrátt fyrir allt ríkir
enn á Vesturlöndum, þá verður
ástandið á Vesturlöndum mjög svip-
að og það er nú í Sovétríkjunum..
Hryðjuverkastarfsemi Bandaríkj-
anna í Suður-Ameríku gerir lýð-
ræðissinnað fólk um allan heim
svartsýnt, þótt til sé félagsskapur eins
og t.d. Beyond War.
Það er mesti misskilningur, að sov-
ézkir hagfræðingar í háum embætt-
um tali ekki við kollega sína á Vest-
urlöndum. Smávægilegar ráðstefnur
háttsettra hagfræðinga frá austri og
vestri hafa átt sér stað bæði í Sovét-
ríkjunum, Bandaríkjunum og m.a. í
Svíþjóð. Þessar ráðstefnur eru m.a.
fólgnar í því, að eitthvert ákveðið
efnahagslegt fyrirbæri báðum megin
járntjaldsins er rannsakað, - en til
þess þarf réttar efnahagslegar skýrsl-
ur eða upplýsingar frá báðum aðil-
um. Ein slík ráðstefna átti sér stað í
Umeá í Svíþjóð fyrir nokkru. Hag-
fræðingarnir komu sér saman um að
rannsaka launamismun í Svíþjóð og í
Sovétríkjunum. Lögð var til grund-
vallar almenn laun verksmiðjufólks í
Svíþjóð og Sovétríkjunum, og borið
saman við laun hinna háttsettu hag-
fræðinga í Svíþjóð og Sovétríkjunum
er þessa ráðstefnu sóttu. Það kom í
ljós, að hinn háttsetti sænski hag-
fræðingur hafði 50 prósent hærri laun
en venjulegt sænskt verksmiðjufólk,
en hinn háttsetti sovézki hagfræðing-
ur hafði hins vegar 600 prósent hærri
laun en venjulegt sovézkt verk-
smiðjufólk. Hér er ekki ástæða til að
fara nánar út í þéssi mál, maður get-
ur bara sagt, að eitthvað sé rotið í
Sovétkerfinu.
Auðvitað er nauðsynlegt fyrir eina
þjóð að hafa efnahagsgrundvöllinn í
góðu lagi, en slíkt virðist alls ekki
geta tekizt vel nema með því að búa
einnig yfir þekkingu á mörgum öðr-
um sviðum. Það þarf mikla þekkingu
til að geta haft vald yfir öllum efna-
hagslegum fyrirbærum þjóðarinnar í
smáu og stóru sem stefna ber að.
Ein þjóð hefur byggt upp efna-
hagslífið og aukið hina „frjálsu" sam-
keppni, en uppgötvar það allt í einu
að þetta hefur allt mistekist.
Önnur þjóð gerir sósíalískar efna-
hagsáætlanir, en það mistekst einnig.
Það vantar eitthvað í heildarmyndina
til að dæmið geti gengið upp. Þetta er
enn óleyst vandamál bæði í austri og
vestri.
Mikil þekking á peningamálum,
verzlun og iðnaði eða hagfræði
almennt, nægir ekki. Og þegar ein
þjóð hefur staðið sig vel, koma aðrar
þjóðir til með að eyðileggja árangur-
inn. Hagur þjóðarinnar og sjálfstæði
er hætta búin. Hringavitleysan er al-
þjóðleg.
Vissulega er starfsemi þjóðkirkj-
unnar mjög jákvæð og þarfleg, störf
hennar geta oft komið í veg fyrir
vissa sálræna sjúkdóma, og sérstak-
lega þegar illa árar. En það þarf
meira ef duga skal, og þá er komið
að starfsemi háskóla. Of fáir háskól-
ar eða illa þróaðir nægja ekki.
í t.d. háskólum Sovétríkjanna er
alls ekki til neitt sem heitir „vísinda-
legur húmanismi". Slíkt þýðir, að
Sovétríkin eru miklu hættulegra stór-
veldi en maður hefur áður gert sér
Ijóst að þau raunverulegu eru.
í Bandaríkjunum er húmanisminn
illa þróaður, en mjög jákvæð er þó
sú staðreynd, að blaðamannaháskól-
ar í Bandaríkjunum eru nú þeir
beztu í heimi, og ber okkur að virða
Bandaríkjamenn mikils fyrir þessa
blaðamannaháskóla sína því að slíkir
skólar eru mikill og góður stuðningur
við lýðræðisöflin um allan heim.
Þótt hinn venjulegi kapitalismi sé
slæmur, þá er Leninisminn enn verri.
Þó má ekki gleyma því, að verstu og
eigingjörnustu kapitalistarnir eru
aðalskapendur Leninismans, og hafa
auk þess ýtt mörgum fátækum þjóð-
um í faðminn á Sovétríkjunum.
Bandaríkjamenn hafa ekki verið
nægilega menntaðir í húmanískum
fræðum til að geta gert sér rétta grein
fyrir slíkum pólitískum náttúrulög-
málum.
Það er einnig afleitt, hversu margir
stjórnmálamenn á Norðurlöndum
eru illa menntaðir í húmanískum
fræðum, og skortir því alla þekkingu
til að geta gert sér, á vísindalegan
hátt, rétta grein fyrir því, hvernig
t.d. sovézkur Leninsinni raunveru-
lega hugsar, og enn síður fyrir hugs-
anahætti t.d. brezkra og bandarískra
kapitalista.
Hvað snertir sálræna innri þvingun
einstaklinga hjá t.d. ofsatrúarmönn-
um eins og t.d. í íran, grimmum
kapitalistum eins og t.d. í Bandaríkj-
unum, og trúuðum Leninsinnum eins
og m.a. í Sovét, þá líkist þvinguð og
uppáþrengjandi framkoma slíkra
einstaklinga mjög mikið forföllnum
eiturlyfjaneytendum. Framkoma
þeirra allra byggist á ómeðvituðum
þvingunarvilja.
Það er nefnilega ekki nægilegt, að
vita alla skapaða hluti um efna-
hagsmál, hagfræði og hernaðarlist til
að geta verið herra yfir hinni félags-
legu þróun, - ef við vitum ekki nokk-
urn skapaðan hlut um hin djúpu sál-
fræðilegu sannindhsem býr í mann-
eskjunni.
í áðurnefndri ævisögu sinni segir
John Stuart Mill frá því, að í byrjun
ársins 1825 hafi hann, sem stuðnings-
maður hinna gömlu ensku þjóðhag-
fræðinga, sótt fundi samvinnumanna
er héldu opinbera fundi í Chancery
Lane. (Samvinnumenn voru þá kall-
aðir Owensinnar). Ætlunin var að
gagnrýna starfsemi samvinnuhreyf-
ingarinnar. Eitt af umræðuefninu var
fólksfjölgunin.
En þetta fór einhvern veginn svo,
að þjóðhagfræðingarnir reyndu að
sannfæra samvinnumenn um það, að
þeir, þjóðhagfræðingarnir, hefðu í
raun og veru sama markmið með sín-
um vísindum, eða þjóðhagfræðinni,
og samvinnumenn með samvinnu-
hreyfingunni. Petta var 1825.
Nú á tímum, eða 1985/6, á þjóð-
hagfræðin í vök að verjast fyrir hinni
svokölluðu fyrirtækjahagfræði, en
fyrirtækjahagfræðin tekur vanalega
ekki tillit til þjóðarheildarinnar og
leggur mjög oft áherzlu á sjúklega
eigingirni, þvert á móti því sem hinir
upphaflegu þjóðhagfræðingar vildu,
eins og greinilega kemur í ljós hjá
John Stuart Mill.
Hin nútíma þjóðfélagslega þróun
sannfærir okkur um það, að það er
að verða lífsnauðsynlegt að efla
háskólastarfsemina á fslandi.
Þingsályktunartillaga Ingvars
Gíslasonar og hans manna um Há-
skóla Akuréyrar er því mjög tíma-
bær ráðstöfun.
Gautaborg desember/janúar 1985/6.
Einar Freyr.