Dagur - 08.05.1986, Blaðsíða 10

14 — DAGUR - 8. maí 1986
■i
Árið 1980 hvarf maður frá heimili sínu í Vestur-Yorkshire á
Englandi og nokkrum dögum síðar fannst lík hans á mjög
ólíklegum stað. En það var nafn hans - Adamski - sem fyrst
vakti eftirtekt áhugamanna um fljúgandi diska á málinu.
Koiabingurinn í smábænum Todmorden í Vestur-Yorkshire, þar sem
lík Zigmundar Jan Adamski fannst 11. júní 1980. Adamskis hafði
verið saknað frá heimili sínu í Tingley í fimm daga; einkennileg
brunasár voru á líkinu, og ekki voru finnanleg nein merki þess, íS
hvernig hann hefði lent upp á kolabinginn. Nafn hins látna - sama : ■ $
nafn og frægasta manns, sem talið hefur sig tengilið við stjórnendur 11,
fljúgandi diska - vakti áhuga þeirra, sem áhuga hafa á rannsókn I
furðufyrirbæra. Hafði fljúgandi diskur numið Adamski á brott? n
Hafði líki hans verið fleygt ofan frá á kolabinginn?
Adamski og Lottie, eiginkona hans.
Síðdegis drungalegan rign-
ingardag sumarið 1980 fannst
lík 56 ára manns á furðulegum
stað, liggjandi uppi á kolabing í
smábænum Todmorden í Vest-
ur-Yorkshire.
í þjóðfélagi þar sem ofbeldi
er viðurkennd staðreynd, ætti
þetta kannski ekki að vekja svo
mikla eftirtekt. En reyndin varð
sú, að líkfundurinn - og ekki
síst nafn hins látna - varð
kveikjan að ritdeilum og
umræðum í slíkunt inæli, að
ekki hafði áður þekkst í þessum
litla mjölvinnslubæ. Sumir hóp-
ar fólks nefndu þetta dular-
fyllsta morð aldarinnar í sögu
Yorkshire, og margir urðu til að
halda því fram, að lausn gát-
unnar væri ekki að finna á þess-
ari jörðu, heldur þyrfti að leita
langt út fyrir hana.
Fórnarlambið var ntaður að
nafni Zigmundur Jan Adamski,
kolanámumaður fæddur í Pól-
landi en hafði verið breskur
ríkisborgari frá því á árum síð-
ari heimsstyrjaldarinnar. Árið
1951 kvæntist hann Leokadiu
(eða Lotóe) og síðan 1960
höfðu þau iifað hamingjusöm í
Tingley, þorpi í nágrenni
Wakefield.
Adamski var ekki heill
heilsu. Hann þjáðist af hjarta-
sjúkdómi, kransæðaþrengslum,
sem kannski átti rætur að rekja
til ólæknandi lungnakvefs eða
þá til annars óskilgreinds
lungnasjúkdóms. Hann hafði
tekið lyf, sem greinilega komu
að gagni, og hann hafði aldrei
fengið hjartaáfall.
Pað var ákveðið, að hætt yrði
að starfrækja Lofthouse kola-
námuna, námuna þar sem
Adamski vann, á árinu 1981, og
Adamski hafði sótt um að fara á
eftirlaun fyrir þann tíma. Það
var ekki eingöngu vegna van-
heilsu hans, heldur fyrst og
fremst vegna konu hans, sem
þjáðist af mænusiggi og var í
hjólastól. Adamski hafði greini-
lega áhyggjur af að þurfa að
skilja hana eina eftir á daginn
og vildi gefa sér meiri tíma til að
annast um hana. Samt fór það
svo, að stjórnendur námunnar
höfnuðu uinsókn hans - og
kann það að hafa valdið honum
nokkru hugarvíli. Svo kald-
hæðnislegt sem það nú er, þá
skipti stjórnin um skoðun og
varð við beiðni hans - en til-
kynningin um það barst nokkr-
um dögum of seint til að hún
kæmi fyrir augu Adamskis.
Enda þótt hægt sé að hugsa
sér samband á milli geðshrær-
ingar, sem neitunin hafi valdið
og þess, sem síðar gerðist, þá
virðist Adamski hafa tekið
ákvörðun stjórnarinnar með ró.
Hann virtist a.m.k. ekki í hug-
aræsingi. Christopher Zielinski,
náinn vinur um langan tíma,
skýrði frá því, þegar hann sá
hann síðast á lífi, miðvikudag-
inn 4. júní 1980. Þeir fengu sér í
glas saman, en Adamski fór
snemma heim til. að líta eftir
Lottie. Hann virtist sá sami og
venjulega. Zielinski segir
hjónabandið hafa verið ham-
ingjusamt og telur óhugsandi,
að Zigmundur hefði af eigin
hvötum yfirgefið konu sína og
látið hana um að sjá um sig
sjálfa, eins og heilbrigðisástandi
hennar var komið.
Fleiri ástæður bentu ákveðið
gegn því, að Adamski hefði í
huga að láta sig hverfa. Hann
var guðfaðir stúlku, sem ætlaði
að ganga í hjónaband laugar-
daginn 7. júní. Hann hlakkaði
mjög til þess atburðar. Þá
dvaldi nú frænka Zigmundar frá
Póllandi í heimsókn hjá þeim
hjónunum, ásamt syni sínum.
Þeim hafði verið vel fagnað við
komuna og föstudaginn 6. júní
fóru þau Zigmundur og frænk-
an í innkaupaferð til Leeds.
Þau komu til baka frá Leeds
að áliðnu hádegi, og síðan
snæddu þau Zigmundur og
Lottie hádegisverð saman,
ásamt frænkunni og drengnum.
Á eftir, um það bil kl. 15.30,
kvaðst Zigmundur ætla að fara í
nálæga verslun til að kaupa
kartöflur. Hann gekk út í sól-
skinið og kastaði glaðlega
kveðju á einn nágrannanna um
leið og hann gekk niður götuna.
Eftir það sá enginn hann lif-
andi. Það reyndist dularfullt,
hvað af honum hafði orðið - en
síðdegis á miðvikudag, 11. júní,
fannst lík hans uppi á kolabing í
Todmorden.
Hvað varð um Zigmund
Adamski? Hvað olli því að
hann hvarf svo skyndilega og á
dularfullan hátt? Hvers vegna
fannst hann í Todmorden í
meira en 30 kílómetra fjarlægð
frá heimili sínu og það á stað,
sem ekki er vitað til, að hann
hefði áður komið til? Og hvern-
ig tókst honum að komast efst
upp á þennan slepjaða kola-
haug, sem var til hliðar við
járnbraut í stöðugri notkun?
Þessar og fleiri spurningar urðu
kveikjan að þeim óskiljanlega
leyndardómi, sem lögreglan í
Vestur-Yorkshire hefur aldrei
getað ráðið fram úr.
Ýmislegt var við lík Zig-
mundar Adamskis að athuga.
Skyrtu hans og úr vantaði, en
að öðru leyti voru föt hans í
lagi. Þá virtist hann ekki hafa
verið vansvæfta þessa fimm
daga, sent hans var saknað. Það
var að sjá eins dags skeggvöxt á
líkinu, og hann hafði borðað vel
- enda þótt réttarlæknisrann-
sókn sýndi, að hann hafði ekki
borðað daginn sem líkið fannst.
Smávegis óhreinindi og grunnar
rispur (hugsanlega eftir kolin)
voru sjáanlegar, en ekkert svo
áberandi, að það gæfi tilefni til
að ætla, að hann hefði lent í ein-
hverjum átökum. Það var einn-
ig ljóst, að hann hafði legið úti í
rigningunni a.m.k. daglangt.
En það sem mesta athygli
vakti þó við skoðun líksins var
óreglulega lagaður plástur aftan
á höfðinu, á hálsi og herðum,
þar sem skinnið hafði brunnið
af. Á þessum plástri fannst
einnig merki um olíukennt efni,
hugsanlega smyrsli, sem hefði
verið borið á sárin. Þessi
„bruni“ átti eftir að verða meiri-
háttar atriði í ritdeilum þeim,
sem upphófust. Orsök hans -
sem þó benti til að væri af völd-
um einhvers ætandi efnis - var
aldrei staðfest.
Trevor Parker, sonur eiganda
kolageymslunnar, varð fyrstur
til að taka eftir líkinu, um kl.
15.45. Geymslan hafði verið
mannlaus frá því klukkan 8.15
um morguninn, en Parker taldi,
að þá hefði líkið ekki verið þar.
Hliðin að geymslunni höfðu
hins vegar verið skilin eftir
opin, ef ske kynni, að vörubif-
reiðir ættu þar erindi. Svo var
þó ekki þennan dag. Þegar
Adamski fannst, var lögreglan
kvödd á vettvang ásamt sjúkra-
bíl. Tveir lögregluþjónar úr liði
lögreglunnar í Todmorden,
Alan Godfrey og félagi hans
(sem ekki kýs að vera nafn-
greindur) komu á staðinn kl.
16.10. Um leið og þeir sáu hin
einkennilegu brunasár fengu
þeir grun um, að hér væri
glæpamál á ferðinni; og síðan
hófst rannsókn lögreglunnar.
Lést um hádegi?
Líkskoðun fór fram í næsta lík-
húsi, við Hebdenbrú, og hana
framkvæmdi dr. Alan Edwards
fyrirlesari í sjúkdómafræði við
Lofthouse kolanáman, sem Adamski hafði unnið í árum saman og átti að
loka 1981. Hann hafði sótt um að hætta störfum fyrr, en námustjórnin hafn-
aði beiðni hans. Sumir hafa haldið því fram, að þetta hafi þjakað huga hans
svo, að það hafi valdið minnistapi. Samt sem áður benti allt til, að Adamski
hefði tekið neituninni með ró. En kaldhæðnislegt var það, að nokkrum dög-
um eftir að hann fannst látinn barst bréf frá stjórn námunnar. Þeir höfðu
skipt um skoðun varðandi starfslok lians.