Dagur - 02.09.1986, Blaðsíða 2

2 - DAGUR - 2. september 1986
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 420 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 40 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÓRNSSON
FRÉTTASTJÓRI:
GYLFI KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, GESTUR E. JÓNASSON,
GESTUR KRISTINSSON (Blönduósi vs. 95-4070 hs. 95-4368),
HELGA JÓNA SVEINSDÓTTIR, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR
(Húsavík vs. 41585 hs. 41529), KRISTJÁN KRISTJÁNSSON,
MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR, RÚNAR ÞÓR BJÓRNSSON,
ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960 hs. 95-5729)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRIMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Jeiðari._______________________________
Almennur stuöningur
við byggðastefnu
Stuðningur við byggðastefnu er mjög mikill
meðal kjósenda almennt, að því er fram kem-
ur í þjóðmálakönnun sem Samband ungra
framsóknarmanna fékk félagsvísindadeild
Háskóla íslands til að gera.
Samkvæmt könnuninni eru um 71% kjós-
enda sammála því að stuðla beri að sem
jöfnustum búsetuskilyrðum um allt land,
jafnvel þó það kosti aukin þjóðarútgjöld. Að-
eins 23% kjósenda eru þessu ósammála.
Meðal nýrra kjósenda, þ.e. fólks á aldrinum
18-24 ára, er stuðningur við byggðastefnu
jafnvel enn meiri, eða um 77%.
Mestur er stuðningur við jöfnun búsetu-
skilyrða meðal fylgjenda Framsóknarflokks-
ins, Alþýðubandalagsins og Kvennalistans.
Um 85% kjósenda þessara flokka allra styðja
jöfnun búsetuskilyrða. Minnst hlutfall kjós-
enda Sjálfstæðisflokksins styður byggða-
stefnu, eða um 59%. Tæplega 70% af kjós-
endum Alþýðuflokksins styðja jöfnun búsetu-
skilyrða þó kostnaðurinn aukist, en 63% kjós-
enda Bandalags jafnaðarmanna. Þá er það
mjög athyglisverð niðurstaða að tveir af
hverjum þremur Reykvíkingum styðja
byggðastefnu, jafnvel þó það kosti aukin
þjóðarútgjöld. Meðal kjósenda úti á landi er
stuðningurinn þó enn meiri, eða 82%.
Allar eru þessar niðurstöður hinar athygl-
isverðustu og ættu að geta haft þau áhrif að
stjórnmálaflokkarnir snúi sér í auknum mæli
að því að jafna búsetuskilyrðin í landinu. Til
þessa hefur það almennt verið álitið heldur
vond pólitík að stuðla að byggðastefnu og
margir verið þeirrar skoðunar að byggða-
stefna væri nánast skammaryrði í hugum
landsmanna. Af þessum sökum hafa stjórn-
málaflokkarnir ekki beitt sér sem skyldi. Hér
á landi hafa menn ekki talið það til sjálfsagðra
mála að veita fé til jöfnunar búsetuskilyrða,
eins og talið er sjálfsagt meðal allra helstu
nágrannalanda okkar. Nú liggja upplýsing-
arnar hins vegar fyrir og þær benda til þess
að landsmenn vilji jöfnuð á þessu sviði.
Margir landsbyggðarmenn hafa barist ötul-
lega fyrir því að byggðastefna væri nauðsyn-
leg til að draga úr ójöfnuði í þjóðfélaginu. Þeir
hafa gjarnan verið álitnir tiltölulega fáir og
einangraðir og því hefur verið hægt að þver-
skallast við kröfum þeirra. En byggðastefnu-
menn eru ekki fáir og einangraðir heldur
njóta stuðnings mikils meirihluta kjósenda,
bæði í þéttbýli og dreifbýli. Þessi könnun
staðfestir það með ótvíræðum hætti. HS
^viðtal dagsins.
„Ég er búinn að gleyma svo
mörgu, þó margt hafi gerst á
langri ævi,“ sagði Oskar
Júlíusson, sem nú dvelur á
Dalbæ, heimili fyrir aldraða á
Dalvík. Margt gamalt fólk er
óþrjótandi viskubrunnur og
getur frætt ungdóminn um lífs-
hætti forfeðranna. Þó Oskar sé
kannski búinn að gleyma ein-
hverju, þá er minnið samt
ótrúlega gott, hann er orðinn
94ra ára, fæddur 8. maí 1892.
Á þessum 94 árum sem liðin
eru síðan Óskar leit þennan
heim í fyrsta sinn hefur íslenskt
þjóðfélag breyst úr bænda-
þjóðfélagi, þar sem meirihluti
þjóðarinnar bjó í dreifbýli i
tæknivætt iðnaðarsamfélag,
þar sem flestir þegnarnir kjósa
að starfa við þjónustu í þétt-
býli.
Það er bæði fróðlegt og
skemmtilegt að hlusta á gamalt
fólk segja frá lífsháttum fólks
hér áður fyrr. Þegar Óskar var
ungur setti ungt fólk ekki fyrir sig
að ganga í 5 tíma til að komast á
ball. Dansað var alla nóttina,
gengið til baka og þá var ekki
verið að leggjast til hvílu og sofa
úr sér ballþreytuna, nei ekki
aldeilis. menn gengu til vinnu
sinnar því ekki þýddi að slá slöku
við. Lífsbaráttan var heldur
harðari þá en nú.
„Þetta hefur allt gengið slysa-
laust fyrir sig hjá mér og ég gæti
vel hugsað mér að lifa það allt
upp aftur,“ sagði Óskar. „Ég er
fæddur á Hverhóli í Skíðadal,
„Gæti hugsað mér að
lifa allt upp aftur
- segir hinn bráðhressi 94 ára gamli Óskar Júlíusson,
sem nú dvelur á Dalbæ á Dalvík
sem er næstfremsti bærinn sem
nú er í byggð í dalnum. 1925
flutti ég frá Hverhóli og hóf
búskap á Kóngsbakka í Skíðadal.
Þetta var nú ekki stórbú, ég bjó
með kýr, kindur og eitthvað af
hestum. Þar bjó ég til 1949 er ég
flutti til Dalvíkur. ’49 voru fjár-
skipti vegna garnaveiki og allt fé
var skorið, þá ákvað ég að hætta
búskap. Á Dalvík var ég alltaf
með kindur og kýr og nytjaði
Kóngsbakka.“
Óskar vann við vegagerð með
búskapnum og einnig eftir að
hann flutti til Dalvíkur. Vann
hann við lagningu vega í Svarfað-
ardal, til Olafsfjarðar og víðar.
„Veginum hefur víða ekkert ver-
ið breytt frá því hann var lagður í
upphafi, hann hefur að sjálf-
sögðu verið endurbættur mikið
en vegarstæðinu hefur ekkert
verið breytt."
Óskar var kvæntur Snjólaugu
Aðalsteinsdóttur frá Syðri-Más-
stöðum í Skíðadal. Hún er nú
látin. Eignuðust þau 6 börn. Tvö
þeirra eru búsett á Dalvík, tvö í
Svarfaðardal, eitt í Reykjavík og
eitt á Akureyri. Óskar var spurð-
ur um þær breytingar sem hann
upplifði í búskapnum.
„Já, ég kynntist miklum breyt-
ingum í búskapnum. Ég man
þann tíma þegar engar vélar voru
notaðar, en fyrstu vélarnar komu
í dalinn árið 1920. Það voru
sláttuvélar og rakstrarvélar sem
hestar drógu. Ég eignaðist mína
fyrstu vél árið 1925. Búskapurinn
var mikið puð á þessum tíma.
Það var oft unnið lengi og alla
daga nema sunnudaga. Hvers
vegna ekki? Fólk fór til kirkju á
sunnudögum. Eg veit ekki hvort
fólk var svo mikið trúaðra en í
dag, þetta var gamall vani. Það
var upplyfting fyrir fólkið að ríða
til kirkju og hitta sveitungana.“
- Það var mikið unnið seg-
irðu?
„Það var aldrei slegið slöku við
vinnuna. Búskapur í dag er ekki
svipaður. Ég er hræddur um að
það yrði kvartað í dag. Börnin
fóru snemma að vinna og ég var
engin undantekning. Ég byrjaði
að sitja yfir kvíánum á nóttunni
þegar ég var á 10. ári. Nei, mér
leiddist ekki svo mjög. Það var
strákur af næsta bæ sem sat með
mér yfir ánum og við reyndum að
finna okkur eitthvað til dundurs.
Ég svaf svo til kl. 4 á daginn og
þá var farið að smala rollunum
saman aftur. Þær voru hafðar
lausar yfir daginn. Krakkarnir
virtust vera ánægð með þetta,
þau héldust nokkuð heima, enda
var ekkert hægt að fara.“
- Fólki hefur þá líklega ekki
leiðst á þessum tíma?
„Nei, það var nú ekki hægt.
Gamli tíminn var aldrei leiðinleg-
ur, þó hann væri erfiður."
- Hvernig var félagslífið í
sveitinni?
„Það var alveg sæmilegt. Það
var bara svo fátt fólk í dalbotnin-
um. Það voru fleiri niðri í sveit-
inni. Unglingarnir komu saman
um helgar, rétt eins og í dag, og
dönsuðu. Það voru líka sett upp
leikrit sem fólk hafði gaman af.
Fólk gekk langar leiðir til að
komast á ball. Yfirleitt ekki
minna en 4 tíma. Við fórum líka
gangandi vestur að Hólum á
þorrablót og það tók 7-8 tíma.“
- Aldrei langað til að verða
annað en bóndi?
„Nei, það held ég ekki. Enda
þýddi það ekki neitt, það var í
rauninni ekki um neitt að velja.“
- Kreppan mikla, þú manst
líklega eftir henni?
„Jú, það voru mjög erfiðir
tímar. Menn gátu ekkert gert.
Það var ekkert hægt að fara og
afurðirnar hröpuðu niður í ekki
neitt. Verð á dilkum hrapaði nið-
ur í 7-8 kr. Þetta var dapurlegt og
það fór ekki að rofa til fyrr en
herinn kom. Afurðirnar og vinn-
an hækkuðu þá í verði."
Óskar hlustar á útvarp og horf-
ir svolítið á sjónvarp, þó hann
segi það lítið nú orðið þar sem
sjónin sé orðin svo léleg. En
hann fylgist með því sem er að
gerast í þjóðfélaginu og hann var
spurður hvernig honum litist á
ástandið í dag. „Mér sýnist útlitið
ekki gott. Það ætti að geta verið
betra með öllu þessu fjármagni
sem er í umferð. Það hefur
eitthvað farið úrskeiðis."
Óskar hefur dvalið á Dalbæ
síðan 1979, hann var að lokum
spurður hvernig honum líkaði
vistin. „Mér líkar vel, það er ekki
hægt annað. Hér er ágætt fólk og
það þýðir ekkert að vera að
kvarta, enda ekki ástæða til.“ Og
þar með kvöddum við Óskar og
þökkum fyrir spjallið. -HJS