Dagur - 16.09.1986, Blaðsíða 2

2 - DAGUR - 16. september 1986
_y/'ðía/ dagsins.
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 480 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 50 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
FRÉTTASTJÓRI:
GYLFI KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, EGGERT TRYGGVASON,
GESTUR E. JÓNASSON, GESTUR KRISTINSSON
(Blönduósi vs. 95-4070 hs. 95-4368),
HELGA JÓNA SVEINSDÓTTIR, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR
(Húsavík vs. 41585 hs. 41529), KRISTJÁN KRISTJÁNSSON,
MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR, RÚNAR ÞÓR BJÖRNSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON
(Sauöárkróki vs. 95-5960 hs. 95-5729)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
leiðar________________________________
Nýjar áherslur í
byggðaaðgerðum
Nýjar áherslur í byggðaaðgerðum heitir lokakafli í
skýrslu Byggðanefndar þingflokkanna og þar eru
dregnar saman nokkrar niðurstöður þessarar
þingmannanefndar um byggðamál. Meðal þess
sem þar segir er eftirfarandi:
Ákvarðanir stjórnvalda, sem hafa áhrif á afkomu
sjávarútvegsins, hafa jafnframt grundvallarþýð-
ingu fyrir val manna á búsetu. Þetta þurfa stjórn-
völd að hafa ríkt í huga á næstu árum. Þar sem um
90% nýrra starfa verða í þjónustugreinum hlýtur
staðsetning þjónustunnar að hafa mikil áhrif á
þróun byggðar. Staðarval stórfyrirtækja, sem
stjórnvöld geta í flestum tilvikum ráðið, hefur
mikilvæg áhrif á byggðaþróun. Slík fyrirtæki hafa
bein og ekki síður óbein áhrif á hversu mörg ný
störf verða til í viðkomandi byggðarlagi.
Byggðaáætlanir eru mikilvægt úrræði til þess að
stjórnvöld í höfuðborginni og héraði geri sér
skipulega grein fyrir hvar skórinn kreppir á
ákveðnum landsvæðum og til hvaða aðgerða þurfi
að grípa til þess að stuðla að eðlilegri byggðaþró-
un. Þróunarstarf hefur miðað að því að örva fram-
tak heima fyrir til atvinnustarfsemi. Þetta starf
hefur gefið góða raun og leggur nefndin til að
þessi starfsemi verði efld og að hún verði á vegum
heimastjórna í héraði í samvinnu við Byggðastofn-
un.
Skattaaðgerðir hafa ekki verið reyndar hér á
landi til áhrifa á byggðaþróun. Sveitarfélögin sjálf
hafa þó sum hver ekki lagt aðstöðugjöld á sjávar-
útveg og landbúnað. Nefndin telur eðlilegt að sér-
staklega verði athugað hvort jafna megi fram-
færslukostnað með skattaaðgerðum og hvetja til
staðarvals atvinnufyrirtækja á landsbyggðinni. Þá
ber sérstaklega að athuga skattlagningu á flutn-
ingskostnaði.
Flutningastyrkir tíðkast mikið erlendis til áhrifa
á byggðaþróun. Hér á landi er oft á tíðum styrktur
flutningur til Reykjavíkursvæðisins, t.d. á land-
búnaðarvörum, ennfremur er jafnt verð á olíuvör-
um um allt land og svo er um fleiri vörutegundir.
Augljóst er, að styrkjakerfi sem tryggði öllum
framleiðendum jafnt verð á öllu landinu ýtti undir
framleiðslu á höfuðborgarsvæðinu og minnkaði
möguleika á að byggja upp milliríkjaverslun úti á
landi. Slíkt er því tvíeggjað fyrir landsbyggðina.
Hins vegar er það öllum í hag að flutningakerfi
landsins verði eins hagkvæmt og kostur er og
mikilsvert er að mótuð verði stefna í uppbyggingu
flutningakerfisins, sem miði að lækkandi flutning-
skostnaði og hagkvæmustu verkaskiptingu sam-
göngutækjanna.
í niðurstöðum skýrslu Byggðanefndar þing-
flokkanna segir einnig að ljóst sé, að ríkisvaldið
þurfi að geta veitt aðilum á landsbyggðinni fag-
lega og fjárhagslega aðstoð. Byggðastofnun hefur
verið falin þessi verkefni og telur nefndin nauð-
synlegt að hún hafi verulegt fjármagn til ráð-
stöfunar. HS
Þann 8. sept. var haldin
afmælisveisla á Húsavík, svo-
lítið sérstæð að því leyti að
haldið var upp á 95 ára afmæli
húss og eflaust muna ekki allir
eftir afmælisdegi hússins síns
þó að skemmra sé síðan það
var tekið í notkun. Afmæl-
isbarnið var Árholt, eign Jón-
asar Egilssonar og Huldu Þór-
hallsdóttur. Litla húsið nyrst í
skrúðgarðinum við Búðarána.
Þó að húsið sé lítið að utan er
það stórt að innan eða hver
hefði trúað að óreyndu að þar
væri að finna fimm herbergi,
tvær stofur, nýtísku baðher-
bergi og eldhús, forstofu, búr,
þvottahús og bílskúr? Húsinu
er mjög vel við haldið og
skemmtilega, á þann hátt að
gert er við það gamla og því
haldið í upprunalegri mynd ef
því verður við komið með
góðu móti. Jónas og Huida
hafa búið sér ákaflega fallegt
heimili í þessu húsi sem á sér
sína sál og hefur sinn sjarma.
Fyrst er Jónas spurður hvernig
hann viti svona nákvæmlega
um afmælisdag hússins.
„Ég veit að það var flutt í húsið
8. september 1891 vegna þess að
Sigtryggur Sigtryggsson hélt dag-
bækur.
Fyrst þegar flutt var í húsið var
það tjaldað innan með striga og
þegar ég fór að gera við gólfin í
húsinu kom í ljós að undir var
gengin skán en gólf höfðu verið
sett í húsið síðar. Þetta segir sína
sögu. Byggt var við húsið 1912,
iítið þverhús að sunnan sem nú er
stofa og herbergi. Það var Klem-
ens Klemensson tengdasonur
Sigtryggs sem byggði við. Eigend-
urnir hafa ekki verið nema fjórir
á þessum 95 árum, Sigtryggur,
Klemens, Þórhallur tengdafaðir
minn sem keypti húsið þótt hann
byggi þar aldrei og síðan fluttum
við Hulda í húsið 1943 þegar við
giftum okkur. Við höfum búið þar
síðan, hátt í hálfa lífstíð hússins,
að vísu keyptum við ekki húsið
fyrr en 1954.“
Árholt hefur alla tíð verið í
eigu sömu fjölskyldunnar. Sig-
- Jónas Egilsson
tryggur var afi Huldu, þannig að
Sigtryggur sem byggði húsið selur
það fyrst tengdasyni sínum, síðan
eignast sonur Sigtryggs það og að
síðustu sonardóttir hans.
- Er Árholt með elstu húsum í
bænum?
„Það er ábyggilega með eldri
húsum, ef ekki elsta húsið hér
sem er ennþá í sama formi og
húsaskipan hefur ekki verið
breytt í. Ég byggði bílskúr við
húsið úr gamalli heyhlöðu sem ég
breytti og stækkaði, öðru hefur
ekki verið breytt og engu innan-
húss.“
- Nú hefur þú séð dagbækur
Sigtryggs, kannt þú byggingarsögu
hússins?
„Ég veit ekki hvað hann hefur
verið lengi að byggja húsið, en
það er byggt í mikilli fátækt. Sig-
tryggur var þurrabúðarmaður
eins og það var kallað. Hann var
innanbúðarmaður hjá Örums-
verslun á sír.um tíma og stundaði
síðan alls konar vinnu og ég veit
að á þeim tíma hefur fátæktin
verið mikil, en hann lagði samt í
þessa byggingu.“
- Það hefur verið vel til henn-
ar vandað.
„Það má segja að byggt hafi
verið af mikilli fátækt fyrst húsið
var ekki innréttað og ekki sett í
það gólf, en auðvitað hafa menn
þurft að eiga þak yfir höfuðið þá
eins og nú og oft hefur verið basl
að koma yfir sig þaki.“
- Fékk húsið strax nafnið
Árholt?
„Já, þarna var svolítið holt við
ána áður en stíflan var gerð.“
- Hefur þú alltaf haldið upp á
afmælisdag hússins?
„Já, það má segja það, við höf-
um alltaf vitað um hann og haldið
þeim sið að hafa betra með kaff-
inu svona fyrir fjölskylduna hvað
sem verður á 100 ára afmælinu.
Það eru auðvitað komin mörg
dagsverk í að gera við húsið ef
þau væru öll talin. Þegar við flutt-
um 1943 var aðeins ein kolaelda-
vél og einn kolaofn til upphitunar
í öllu húsinu. Það var illa ein-
angrað svo að það var fremur
kalt. Ég einangraði húsið og setti
fyrst miðstöð og síðan kom hita-
veitan. í þessu litla húsi bjuggu
tvær fjölskyldur, Þórður Stefáns-
son frændi Klemensar bjó sín
fyrstu búskaparár uppi á loftinu
eftir 1912. Eftir að við fluttum í
húsið var gömul kona sem átti í
erfiðleikum með að fá inni og
hún bjó á loftinu hjá okkur í
mörg ár eða alveg þar til að hún
dó, svo plássið hefur ekki alltaf
verið svo óskaplega mikið meðan
börnin okkar sex voru heima.
Samt man ég aldrei til þess að við
höfum fundið til þess að það væri
þröngt og þó að það kæmu gestir
var alltaf nóg pláss því herbergin
eru mörg þótt þau séu Iítil.“
- Þykir þér vænt um húsið?
„Ég sagði einhvern tíma að ég
færi ekki þaðan þó að mér væri
gefið nýtt steinhús. Þarna er
óskaplega gott að vera. Frá ánni
hefur maður fossniðinn sem bæði
er gott að sofna og vakna við, ég
hefði ekki viljað eiga annars stað-
ar heima.“
- Þér hefur aldrei dottið í hug
að fara að byggja steinhús?
„Ekki í fullri alvöru, auðvitað
hugsaði maður um það og margir
voru að lá mér fyrir að leggja
vinnu í þetta ónýta gamla hús,
mér væri nær að byggja. En ég
tók strax tryggð við húsið og vildi
ekki fara þaðan ótilneyddur.
Það var einu sinni komið að
máli við mig um hvort ég vildi
ekki rífa húsið - það væri fyrir í
skrúðgarðinum. Ég bauð bæjar-
stjóranum sem þá var að koma
heim og sjá hvort hann teldi hús-
ið íbúðarhæft. Honum hefur lík-
lega fundist hljóðið í mér þannig
að hann kom aldrei. Nú hafa við-
horf manna breyst því síðar var
rætt við mig af hálfu bæjarins og
þá heyrðist mér að þetta gæti orð-
ið eins konar Dillonshús í skrúð-
garðinum.
Okkur hefur liðið afskaplega
vel þarna og krakkarnir hafa
haldið tryggð við húsið. Skrúð-
garðinum fer ört fram og þetta er
að verða fallegt svæði. Það hefur
komið fyrir að aðkomufólk hefur
komið alveg upp að dyrum og
beðið um að fá að sjá inn.“