Dagur - 19.09.1986, Síða 6

6 - DAGUR - 19. september 1986
„Mönnum kemur ákaflega vel
saman hérna-þaðer mikiíí kostur"
- Dagur heimsækir Mýrarrétt í Bárðardal
Hcðinn Höskuldsson fjallskilastjóri og Höskuldur Tryggvason
Það er þokusúld, örlítil sólarglenna við og við og í gærkvöld'
hellirigndi, nokkuð sem varla hefur gerst í allt heila sumar. Stað-
urinn er Mýrarrétt fremst í Bárðardal, það er sjálfur réttardagurinn
og þrátt fyrir veðrið er aldeilis ekki súld yfir mönnum enda allt
útlit fyrir að hann glaðni um hádegisbil.
Pað ríkir alltaf sérstök
stemmning í réttum. Hver rétt
hefur sitt yfirbragð eða “sjarma".
Þetta er ekki bara spurning um
það hvort réttin er stór eða lítil,
köntuð eða hringlaga, steypt eða
smíðuð. Það sem skiptir máli er
það hverjir mæta í réttirnar og
með hvaða hugarfari. Vissulega
er markmiðið með réttum alls
staðar hið sama. Hver bóndi
hirðir sínar kindur í sinn dilk og
kemur þeim til síns heima með
einum eða öðrum hætti. En er þá
allt upp talið? Nei ekki aldeilis.
Frumskilyrði fyrir réttum eru að
sjálfsögðu göngur og í kringum
þetta tvennt smíöar svo hver
sveit sína umgjörð. Réttarball,
söngur, kaffidrykkja og önnur,
nú eða bara spjall um lífið og til-
veruna, og veðrið.
Mýrarrétt er ekki stór en hún
þjónar sínum tilgangi. Réttin
stendur í landi Mýrar og var
byggð árið 1954. Allt til ársins
1946, er fjárskiptin urðu, var
réttað í ævagamalli hlaðinni rétt
að Litlu-Tungu sem er eyðibýli
þarna skammt frá. En aftur til
nútímans.
Ekki nógu mikið sungið
í almenningnum hittum við fyrst
að máli tvo stráka, Áskel 15 ára
og Hjalta 14 ára. Þeir eru frá
Akureyri en eru í sveit á Bólstað
og Mýri og hafa verið síðastliðin
sex sumur.
- Voruð þið í göngum?
„Nei við smöluðum dalinn
hérna hinum megin, Þorvaldsdal,
og fórum síðan á móti gangna-
mönnunum."
- Er eitthvert fjör hérna?
„Það var aðallega í gærkvöld
þegar þeir komu niður“
- Mikið sungið?
„Ja, nei ekki nógu mikið"
- Og er svo ball í kvöld?
„Nei það er ekkert ball, ekki
fyrr en á jólunum“ segir Áskell
og glottir.
Held hann hafi staðið
sig ágætlega
- Ketill frá Lækjarvöllum er að
passa dyrnar á dilknum. Eigið
þið margar kindur?
„Já svolítið.“
- Ert þú alltaf í dyrunum?
„Ég er stundum í dyrunum og
stundum að draga."
- Var pabbi þinn í göngunum?
„Já.“
- Og heldurðu að hann hafi
staðið sig vel?
„Ja ég held bara ágætlega,
hann gisti í eina nótt.“
- Eigið þið marga hesta?
„Við eigum sex og svo er eitt
folald sem þau eiga á Hlíðskóg-
um. Það er bær við hliðina á
skólanum okkar.“
- Hvenær byrjar skólinn?
„Ég veit ekki hvenær hann
byrjar."
- Rekið þið féð svo heim í
kvöld?
„Nei bróðir pabba míns flytur
það fyrir okkur á vörubíl.11
- Átt þú sjálfur kindur?
„Já ég á samtals með lömbum
eitthvað um tuttugu, þarna er ein
sem heitir Lúsí.“
Gengur ævinlega vel
Höskuldur Tryggvason bóndi á
Bólstað er með pontuna á lofti
þegar mig ber að.
„Blessaður vertu ég segi ekki
orð af viti.“
- Varstu í göngum?
„Nei, nei, nei, ég hef ekki farið
í göngur í áratugi.“
- En þú hefur verið hérna í
réttunum síðan í morgun.
„Ég er stundum í hliðinu og stund-
um að draga.“ Ketill á Lækjarvöll-
um.
„Já, já. Og þar fyrir utan síð-
ustu sextíu og tvö þrjú árin.“
- Hvernig hefur þetta gengið í
dag?
„Ágætlega. Þetta gengur ævin-
lega vel hjá okkur.“
- Svo er það þessi sígilda.
Hvernig er féð?
„Það er í skárra meðallagi. Ég
hugsa að það sé nógu feitt í kjaft-
inn á ykkur,“ segir Höskuldur
hlæjandi, og fær sér í nefið.
- Er eitthvað um að menn vill-
ist í göngum?
„Ég man eftir þegar ég var
strákur og pabbi var gangnastjóri
að mágur hans sem var eins kon-
ar varamaður sagði einhverju
manntetri skakkt til um það
hvernig hann ætti að fara, svo
hann týndist. Ég var þarna lítill
strákur í göngum og mér leist
ekkert á það þegar pabbi sagði:
„Hann kemur líklega aldrei
aftur.“ Svo kom manngreyið
náttúrlega fram.“
Æðislega gaman í göngunum
- í göngunum að þessu sinni var
aðeins einn kvenmaður, María
Aðalsteinsdóttir sextán ára verð-
andi menntskælingur. Gekk vel?
„Já ágætlega."
- Hvar gistið þið í göngunum?
„í Mosakofa.“
- Hvað varstu með marga
hesta?
„Ég var bara með einn, þetta
eru ekki svo erfiðar göngur.“
- Hefurðu farið áöur?
„Nei þetta var í fyrsta skipti.“
- Gaman?
„Já þetta var æðislega gaman.“
Kannski full snemmt
- Næsti maður í viðtal er Valdi-
mar Gunnarsson. Ert þú búinn
að vera hérna síðan sjö í
morgun?
„Nei, ég kom hérna upp úr
átta.“
- Þið byrjið allt of snemma
hérna. Klukkan er ekki nema tíu
og þetta er að verða búið. Á
þetta ekki að endast fram á
kvöld?
„Ekki segi ég það nú en þetta
er kannski full snemmt t.d. fyrir
þá sem eru með kýr.“
- Eru menn alveg hættir að
reka féð heim?
„Það eru flestir sem keyra
heim núna.“
Hræðileg árás
„Heyrðu nei þetta getur nú ekki
gengið strákar mínir. Þetta finnst
mér nú alveg hræðileg árás bara.
Ég hef nú lítið að segja um
réttir,“ segir Svanhildur Her-
mannsdóttir hlæjandi.
„Ég er skólastjóri hérna við
barnaskólann og bý hérna í daln-
um en ég á enga kind.“
- En nú kemur hérna hver
bóndinn á fætur öðrum og spyr
þig ráða varðandi mörk. Hvað
kemur til?
„Ég þekki mörk vegna þess að
ég átti kindur einu sinni . . .
fjöður aftan - og ekkert annað?
„Og einhver andsk . . . á hinu
eyranu," segir sá sem nú er að
spyrja ráða.
- Það er greinilegt að þú ert
einhvers konar ráðgjafi hérna.
„Já ég er ráðgjafi. Ég er vön að
vera með markaskrána en það
virðast bara ekki vera neinar
vafakindur núna og ekkert
spennandi. Ef þetta gengur eins
og á að ganga þá á maður að
standa hérna með markaskrána
og vera lengi að fletta upp. Það
er bara ekkert varið í þetta,“ seg-
ir Svanhildur og hlær. „Það er
þarna að vísu ær sem átti að vera
geld þegar henni var sleppt í vor
en hún hefur sennilega borið.
Það er helsta spennumálið að
finna lamb undir „geldu“ ána.
Nei veistu þetta er alveg ágætt en
ef þetta ætti nú allt að vera eins
og það verður best þá ætti sólin
að fara að skína núna. Og svo
ættu menn náttúrlega helst að
safnast saman í hóp og taka eins
og eitt lag. Það gæti að vísu orðið
erfitt að lýsa því á prenti.“
Gangnaforinginn
rammvilltist
- Gangnaforingi og réttarstjóri
er Tryggvi Höskuldsson. Ertu
lengi búinn að gegna þessum
störfum?
„Já, já. Það eru eitthvað á milli
tíu og tuttugu ár síðan ég byrjaði.
En þetta er nú ekki mikil virðing-
arstaða. Hins vegar er þetta gott
fólk sem lætur vel að stjórn.“
- Hvernig voru svo göngurn-
ar?
„Þetta voru góðar göngur í
afbragðs veðri og féð virðist vera
heldur gott.“
- Það hefur þá enginn villst?
„Nei ekki núna.“
- En hefur það komið fyrir?
„Já, já. Ég hef meira að segja
sjálfur villst. En það eru nú mörg
ár síðan.“
- Var þetta eftir að þú varðst
gangnaforingi?
„Já. Gangnaforinginn ramm-
villtist. Eini maðurinn sem
villtist," segir Tryggvi og hlær
við. „En þetta leystist nú vel. Það
var hríðarfjúk og niðaþoka og
þegar ég sá að ég myndi vera
villtur þá rakti ég mig til baka eft-
ir slóðinni."
- Hvernig hafa svo réttirnar
gengið?
„Réttirnar hafa gengið mjög
vel og áfallalaust og við skulum
koma í kaffi.“
„Svo þið skrifið ekki jafn illa
um okkur,“ segir þá Höskuldur
og hlær.
Kaffi
- Það er um tvo staði að velja
með kaffið og við förum fyrst í
Bólstað þar sem veisluborð Ingi-
leifar Ólafsdóttur húsfreyju
bíður. Yfir borðum er rætt um
ýmislegt. Það er til dæmis rifjað
upp hvenær réttin var byggð og
einnig berst talið að fjárskiptun-
um 1946 þegar allt féð á bæjun-
um var fellt og nýr stofn fluttur
vestan af Ströndum.
- Húsbóndinn á bænum er
Héðinn Höskuldsson fjallskila-
stjóri. Hvert er hlutverk fjall-
skilastjóra?
„Það er fyrst og fremst að sjá
Texti: Eggert Tryggvason
Mvndir: Rúnar Þ. Björnsson