Dagur - 08.10.1987, Blaðsíða 7

8. október 1987 - DAGUR - 7
Halldór Ásgrímsson
sj ávarútvegsráðherra
íviðtalium mótun
nýrrar fiskveiðistefnu
rækjuveiðarnar eru áhættusamari en aðrar veiðar og þar
getur hrun orðið nokkuð fyrirvaralítið.“
Akvarðanir til of skamms tíma
„Þetta er því allt annað en einfalt en í þessu eins og svo
mörgu öðru gildir að vita eitthvað um framtíðina. Núna
eru menn í óvissu og vita ekkert hvað á að taka við. Þeir
hafa verið að fjárfesta án þess að fiskveiðastefna hafi ver-
ið mörkuð nema til eins eða tveggja ára í senn. Þessi
óvissa hefur kostað of mikið og þess vegna viljum við
stefna að því að ákvarðanir verði teknar til lengri tíma.“
- Til hversu langs tíma?
„Ákvarðanir í þessum málum hafa alltaf verið teknar
til of skamms tíma. Pað hefur verið eitt aðalvandamálið
að við höfum ekki getað svarað spurningum fólks um það
hvað koma skuli. Þetta hefur orðið til þess að mönnum
hefur fundist ákvarðanir koma í bakið á þeim. Fjögur ár
eru talin heppilegur líftími ríkisstjórna og þingmeirihluta
og því skyldi það ekki vera heppilegur líftími skipulags
þess sem við byggjum okkar þjóðfélag á. Ég er þeirrar
skoðunar að stefnan eigi að vera mörkuð til að minnsta
kosti fjögurra ára og að nokkru áður en sá tími sé liðinn
verði næsta skref ákveðið.
Það kerfi sem nú festist í sessi mun að mínu mati gilda
til frambúðar í öllum meginatriðum. Ég tel þetta því vera
tímamótastefnumörkun sem nú er unnið að.“
Veiðiheimildir áfram hjá skipunum
- Nú hefur mikið verið rætt um þann möguleika að út-
hluta veiðiheimildum að einhverju leyti til vinnslustöðva
í landi. Mest hefur þetta verið rætt með rækjuveiðarnar
vegna þess að þar eru minni tengsl milli veiða og vinnslu
en í botnfiskveiðum. Hver er þín skoðun á þessu?
„Það er út af fyrir sig margt sem mælir með því að
vinnsluaðilar hafi þarna hönd í bagga. Ég tel hins vegar
að þarna eigum við að halda okkur við skipin. Þau eru
veiðitækin og ég held að það yrði mun flóknara að út-
hluta veiðiheimildum til vinnslustöðva. Þetta myndi ef til
vill leysa einhver vandamál en ég held að það myndi
skapa fleiri vandamál. í fyrsta lagi yrði mikill ófriður hjá
útgerðarmönnum og sjómönnum."
Ef við fáum að bora í Norðursjónum
- Tengsl milli fiskveiðistefnu og utanríkisstefnu hafa
nokkuð komið til umræðu að undanförnu. Tvö atriði
hafa þar einkum verið nefnd, annars vegar skipti á fisk-
veiðiheimildum við önnur lönd og hins vegar það hvort
við eigum að láta ríkjum Efnahagsbandalagsins eftir slík-
ar heimildir gegn því að þau aflétti þeim tollareglum sem
gilda um innflutning á unnum fiski. Hver er þín skoðun
á þessum málum?
„Við höfum átt í mikum erfiðleikum í samskiptum
okkar við Efnahagsbandalagið vegna þess að það hefur
haft þá stefnu að blanda eigi saman markaðsmálum og
fiskveiðiheimildum. Það hafa ýmsar aðrar þjóðir rekið
svipaða stefnu og má nefna Bandaríkjamenn og Kanada-
menn sem nú hafa breytt um stefnu. Við höfum lagt á
það áherslu í viðræðum okkar við þessi lönd að þessi
stefna muni aldrei ganga á íslandi og það sé ekki um
neina samkomulagsleið að ræða. Viðræður um fiskveiðar
verða að vera úr öllum tengslum við viðskipti íslands og
EBE.
Það má vera að þjóðir þar sem fiskveiðar eru einhver
lítill hluti af þjóðarbúskapnum geti leyft sér svona stefnu
en ekki land eins og ísland.
Ég hef stundum nefnt það þegar ég hef rætt við for-
ráðamenn EBE að okkur detti það ekki í hug þegar við
erum að ræða olíuviðskipti við Breta að segja: „Við skul-
um kaupa af ykkur olíu ef við fáum að bora svolítið í
Norðursjónum." Þeir segja að þetta sé ekki sambærilegt
en hver er munurinn á auðlind sem er undir hafsbotni
eða sem syndir í sjónum. Ég held að mönnum sé farið að
skiljast þetta sjónarmið."
Nágrannaþjóðirnar eiga að hafa forgang
„Ég tel skynsamlegt af okkar hálfu að hafa aðgang að
fiskistofnum þjóða beggja vegna við okkur og þá séum
við til viðræðu um það þegar vel stendur á hjá okkur að
láta eitthvað í staðinn."
- Hvað getum við látið í staðinn?
„Við getum ekkert látið í staðinn eins og er því við
fullnýtum alla okkar fiskistofna. Hins vegar binda menn
við það vonir að hér komi upp miklar síldveiðar, sterkur
kolmunnastofn og fleira.
Þetta eru afar viðkvæm mál. En maður spyr sjálfan sig
að því hvar við myndum standa ef það kæmi upp hér sem
Grænlendingar stóðu frammi fyrir, að þorskstofninn
hrundi. Mér finnst sjálfsagt að hugsa til þess hvernig við
getum byggt upp samstarf um nýtingu þeirra stofna sem
sterkastir eru hverju sinni hjá viðkomandi löndum."
- En nú hefur samstarf okkar, til að mynda við Græn-
lendinga um nýtingu á sameiginlegum loðnustofni gengið
illa.
„Ég vil alls ekki að við séum að sækja á Grænlendinga
á nokkurn hátt. Þeir eiga í erfiðleikum í uppbyggingu á
sínu efnahagslífi. Ég tel hins vegar að þar séu mjög slæm-
ir hlutir að gerast sem hægt væri að koma í veg fyrir með
nánara samstarfi. Mér finnst til að mynda afar slæmt að
vita til þess að japönsk fiskiskip séu farin að nýta karfa-
stofninn við Grænland. Það er mín skoðun að þegar ein
þessara þjóða sem hér eru ræður ekki við að nýta ein-
hvern stofn þá eigi nágrannaþjóðirnar að hafa forgang.
Það er hins vegar erfitt að búa við það þegar menn eru
að reyna að opna nýja umræðu um nánara samstarf milli
þjóða um fiskveiðimál og nýtingu hafsins, að þá skuli
menn spretta upp og tala um þjóðhættulega umræðu.
Við verðum að vera menn til að skoða þétta í réttu ljósi.“
Fjárfestingar erlendis
- Finnst þér koma til greina að íslendingar reyni í aukn-
um mæli að fjárfesta í fiskveiðum og vinnslu í öðrum
löndum?
„Við erum fiskveiðiþjóð og við getum eins og frændur
okkar Færeyingar stundað veiðar annars staðar í heimin-
um. Við heyrum iðulega af erlendum fyrirtækjum sem
vilja fjárfesta í íslenskum iðnaði og því skyldum við ekki
gera hið sama á okkar sérsviði. Það eru hér í gangi fjár-
festingar í skipum sem ég tel að væri betur varið annars
staðar að ekki sé talað um fjárfestingu í verslunarhús-
næði.
Ég er ekki að tala um að við getum endilega gert ein-
hverja stórkostlega hluti á erlendri grund heldur að við
höfum augun opin. Þegar menn hófu hér umræðu um
sjávarútvegssýningu á Islandi þá var kreppa ríkjandi í
íslenskum sjávarútvegi. Menn höfðu mismikla trú á því
sem reynt var að gera til að fá hjólin til að snúast en það
starf er nú að skila árangri.“
Menn skyldu varast að gera slíka samninga
- „Smábátasprengingin" svokallaða hefur mjög verið til
umræðu og sá dans sem farinn er kringum mælingarregl-
ur smábáta. Á hvern hátt mun ný fiskveiðistefna taka á
þessu máli að þínu mati?
„Ég hef alltaf verið þeirra skoðunar að það þurfi að
vera sambærilegt aðhald hjá smábátum og öðrum
fiskiskipum sem rekin eru í atvinnuskyni. Um þetta fór
fram mjög erfið umræða á sínum tíma og ég var talinn
mjög íhaldssamur í þeim efnum og sú skoðun mín að
vilja ákveðnari stjórnun á smábátana var talin of harka-
leg. Það má segja að sú stjórnun hafi að nokkru ieyti ver-
ið brotin niður með því að hafa endurnýjun þessara báta
frjálsa og „frjálslegar" reglur um mælingar. Það er ekki
hægt að stjórna veiðum ellefu tonna báts nákvæmlega en
hafa níu tonna bát á einhverju allt öðru róli.
Það verður erfitt að vinda ofan af þessu vandamáli en
hjá því verður ekki komist. Þeir sem hafa verið að fjár-
festa í skipum sem eiga að heita 9,9 tonn en eru eitthvað
allt annað, hafa tekið mikla áhættu. Þeir gátu aldrei
reiknað með því að fá að vera óáreittir. Menn skyldu
varast að gera samninga um slíka báta núna.“
- Hvað er til ráða?
„Einhvers staðar verður að draga mörkin um það
hvaða báta skuli taka inn í stjórnunina og eftir því sem
þau verða neðar þeim mun líklegra er að við ráðist. Ég
hef viðrað það að bátar undir ákveðnum mörkum fái
ekki að stunda netaveiðar en séu frjálsir í veiðum á línu
og færi. Þessum bátum á þó að mínu mati að gefast kost-
ur á að hefja netaveiðar en lúta þá sömu reglum og stærri
bátar.“
Fólkið þarf að hafa tryggingu
- Eru einhverjar breytingar væntanlegar á svæðaskipt-
ingu þeirri sem gilt hefur við stjórnun fiskveiðanna?
„Fyrst og fremst hefur verið rætt um það að taka fleiri
fisktegundir inn í þetta og þá fyrst og fremst karfann.
Uppistaðan í afla sunnanskipanna hefur verið karfi í stað
þorsks og £að hefur verið komið til móts við þeirra
skoðanir. Ég er því þeirrar skoðunar að við eigum að
halda þessu kerfi en setja hámark á veiðar karfa og hefta
sókn norðanskipanna í hann.“
- Hvað um reglur um framsalsrétt á aflakvótum?
„Við höfum leitað umsagna sjómannafélaga og sveit-
arstjórna og ég tel að það hafi gefist vel. Fólkið í byggð-
arlögunum þarf að hafa tryggingu fyrir því að vinna flytj-
ist ekki í burtu svona umyrðalaust. Fólk er að fjárfesta í
íbúðarhúsnæði og þá má ekki vera tilviljunum háð hve-
nær einhverjum dettur í hug að flytja lífsbjörg þessa
fólks í burtu.
Ég er ekki að segja að það megi ekki koma fyrir að
kvótar flytjist á milli byggðárlaga enda gengur slíkt í báð-
ar áttir. Það þarf hins vegar að eiga sér stað umræða og
við þurfum að hugsa sem ein þjóð í einu landi.“
- Hvernig telur þú að muni ganga að ná samkomulagi
innan stjórnarinar um þær hugmyndir sem þú hefur um
stjórnun fiskveiðanna?
„Þetta eru mínar persónulegu hugmyndir og hugsanir
án þess að ég telji að þær eigi að vera hin endanlega
niðurstaða. Það er hins vegar mín ábyrgð innan ríkis-
stjórnarinnar að hafa forystu um það að koma á
skynsamlejgri stjórnun fiskveiða og það gerist að sjálf-
sögðu ekki á annan hátt en þann að við hér í ráðuneytinu
viðrum einhverjar huemvndir sem síðan eru ræddar fram
og aftur.
Það mun fyrst og fremst reyna á það hvort við náum
samstöðu milli aðila í sjávarútvegi og innan þings og ég
sé ekki að menn eigi annarra kosta völ en að komast áð
samkomulagi." ET
i