Dagur - 30.07.1988, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 30. júlí 1988
„Það er mjög algengt að karlmenn eigi 2-3 konur og vinna þær
utan heimilisins en það er svona meira á huldu hvað þeir gera -
mér sýndist þeir nú aðallega drekka bjór. Þetta er karla-
samfélag . . .“
,Jíami haíði aldrei áður
séð konu sleppa sér^4
— segir Hrafiihildur Karlsdóttir sem dvaldi í fjóra mánuði í Zimbabwe og sagði kerfínu stríð á hendur
Afríka - framandi land en
engu að síður heillandi í aug-
um margra. Eyðimerkur, hiti,
villidýr, leirkofar með strá-
þaki, frumstætt fólk - allt þetta
kemur upp í hugann þegar
maður heyrir minnst á þetta
land sem virðist svo fjarska
langt í burtu. Akureyrsk
stúlka, Hrafnhildur Elín Karls-
dóttir, er meðal tiltölulega
fárra Islendinga sem þangað
hafa komið. Hún dvaldi nánar
tiltekið í fjóra mánuði í land-
inu Zimbabwe sem er
umkringt af löndunum Suður-
Afríku, Mósambik, Zambiu og
Botswana.
„Eftir stúdentsprófið í fyrravor
bauðst vinkonu minni að fara til
Bandaríkjanna sem au pair. Þar
sem hún var búin að ákveða að
fara í skóla til Englands sló ég
bara til og fór í byrjun júní í
fyrra.
Ég vissi að það stæði til að fjöl-
skyldan sem ég var hjá færi til
Afríku því hjónin voru bæði
læknar. Hún var doktor í hita-
beltissjúkdómum og hann í
atvinnusjúkdómum og þau voru
búin að fá vinnu þarna í fjóra
mánuði. Ég ætlaði ekki að fara
með því þetta var eitthvað svo
langt í burtu að mér fannst,“
sagði Hrafnhildur þegar ég hitti
hana á heimili hennar á dögun-
um.
Það var greinilegt að Afríka
var ennþá í huga hennar því frá
plötuspilaranum bárust ljúfir tón-
ar suður-afrísku hljómsveitarinn-
ar Lady Smith black mambazo.
„Einhvern veginn æxlaðist það
síðan þannig að ég ákvað að
skella mér með. Við lögðum af
stað í lok janúar, fjögurra manna
fjölskylda og ég með fimmtán
ferðatöskur. Ferðin tók um þrjá
daga en var samt skemmtileg því
margt nýtt bar fyrir augu.“
Þegar ég spyr Hrafnhildi
hvernig henni hafi liðið þegar
hún steig á afríska jörð, sagði
hún: „Það var heitt, guð minn
góður það var sko heitt.“
Þau höfðu þurft að fara til
London á leið frá New York og
þar var rigning og kuldi. „Við
vorum því mjög vel klædd og að
auki vorum við með svo óhemju
mikinn farangur að við hreinlega
neyddumst til að vera í sem flest-
um fötum.“
Er ísland í Evrópu?
Hrafnhildi og fjölskyldunni gekk
bara vel að komast í gegnum
útlendingaeftirlitið þó svo að
afgreiðslumaðurinn þar hafi ekki
haft nokkra hugmynd um hvar
ísland væri á hnettinum.
„Fólk í Zimbabwe vissi yfirleitt
ekkert um ísland. í fyrsta skipti
sem ég fór með bréf í póst til
íslands þá tók það starfsfókið þar
Iangan tíma að geta sér til um
hvar landið væri og að lokum var
ég spurð: „ísland, er það í Evr-
ópu?“ Það var nú ekki laust við
að mér hafi sámað aðeins þessi
fáfræði," segir Hrafnhildur og
fær sér kaffisopa.
„Annars heyrði ég tvisvar sinn-
um minnst á ísland í fjölmiðlun-
um. í fyrra skiptið var það
umfjöllun um bjórmálið sem birt-
ist á forsíðu dagblaðsins The
Herald sem kemur út í Harare
höfuðborg Zimbabwe, þar sem
ég var. Og í seinna skiptið birtist
sjálfur Jón Páll í íþróttaþætti í
sjónvarpinu."
Karlaveldi
Zimbabwe er nokkuð frábrugðið
fslandi eins og auðvelt er að gera
sér í hugarlund. Ég bað Hrafn-
hildi að reyna að útskýra þennan
mun fyrir mér.
„Konur þarna úti eru alls ekki
metnar eins mikils og á íslandi,“
segir hún og er greinilega umhug-
að um málefni kvenna. „Þær eru
kúgaðar og það kom fram í
könnunum að um 80 prósent
þeirra væru barðar heimafyrir.
Það voru alveg heilmikil greina-
skrif og umræður í fjölmiðlunum
um stöðu konunnar meðan ég var
úti og auðvitað sýndist sitt
hverjum. Það er mjög algengt að
karlmenn eigi 2-3 konur og vinna
þær utan heimilisins en það er
svona meira á huldu hvað þeir
gera - mér sýndist þeir nú aðal-
lega drekka bjór. Þetta er karla-
samfélag og því til staðfestingar
get ég nefnt að kona sem er
deildarstjóri í háskólanum í Har-
are og þarf að ferðast mikið ætl-
aði að fara að endurnýja vega-
bréfið sitt. Henni var þá sagt að
hún þyrfti að taka manninn sinn
með sér og hann að gefa sam-
þykki sitt fyrir því að vegabréfið
yrði endurnýjað. Hefurðu heyrt
annað eins?!“
Fréttir á
þremur tungumálum
Zimbabwe var áður bresk
nýlenda og hét þá Rhodesía.
Árið 1980 fékk landið hins vegar
sjálfstæði eftir blóðuga styrjöld.
„Ég held að Zimbabwe sé það
land í Afríku sem á hvað mesta
möguleika á að standa sig,“ segir
Hrafnhildur. „Það eru auðvitað
vankantar á samfélaginu því að
það er jú mjög ungt. Fólk á kost
á góðri menntun sem er borguð
af ríkinu og það á örugglega eftir
að skila sér. Landið er líka mjög
ríkt af alls konar námum s.s.
demanta-, gull- og asbestnánum.
Aðalvandamálið er þó gjaldeyr-
isvandræði og ekki má t.d. taka
nema mjög lága upphæð með sér
út úr landinu.“
„í landinu eru tveir þjóðflokk-
ar: Natabelely og Shona. Þegar
sjálfstæðisbaráttan stóð sem hæst
þá voru það Natabelely sem sáu
aðallega um bardagana. Það má
eiginlega segja að Shona menn
séu viljalausari því þeir hafa sam-
lagast nýjum lifnaðarháttum
miklu betur en hinir. Shonar eru
miklu fleiri þannig að þegar
stofnað var lýðveldi þá fengu þeir
forsetann og flesta ráðherrana og
út af þessu urðu mikil sárindi.“
Nafnið Zimbabwe er tekið frá
fornri borg Shona manna sem
kölluð var Hin mikla Zimbabwe.
„Borgin var uppi á hæð og húsin
voru hlaðin mjög óreglulega en
samt skipulega í óreglunni. Þang-
að upp þurftu þeir að bera alla
steinana í hleðslurnar, vatn og
fleira. Við fórum einu sinni að
skoða þetta fyrirbæri og þá átti ég
nú í mestu vandræðum með að
koma sjálfri mér upp,“ segir
Hrafnhildur sannfærandi.
Þrjú mál eru töluð í Zimb-
abwe: Natabelelymál, Shonamál
og enska og segist Hrafnhildur
stundum hafa verið orðin svolítið
þreytt á að horfa þrisvar á sömu
fréttirnar á öllum málunum.
Hulduher
S.-Afríkustjórnar
Það var ekki hjá því komist að
minnast á Suður-Afríku þar sem
segja má að það sé umdeildasta
land Afríku. Hrafnhildur vildi
fúslega tjá sig um ástandið þar
því landið á jú landamæri að
Zimbabwe og því berast fréttir
auðveldlega þar á milli.
„Það var sagt í Zimbabwe að
það komi til með að verða
sprenging í S.-Afríku innan 10
ára og þá brjótist út borgarastyrj-
öld. Það má segja að þótt við
vildum þá gætum við ekkert gert
því stríðið stendur á milli hvíta
fólksins, Afrikanos, og blökku-
mannanna. Ég las nokkrar bækur
um S.-Afríku og þar kom fram
að auðvitað gætum við fordæmt
aðskilnaðarstefnuna en það virð-
ist bara ekki ganga að setja við-
skiptahömlur og slíkt á. Þegar
Bandaríkjamenn settu viðskipta-
hömlur á S.-Afríku þá voru þeir
búnir að ganga frá því við Japana
að þeir keyptu frá S.-Afríku og
Bandaríkjamenn aftur af Japön-
um. Þriðji aðilinn var s.s. fenginn
inn í dæmið. Svo virðist líka sem
almenningi sé alveg sama hvaðan
Nashymingar þurfa víst að borða eins og aðrir.
30. júlí 1988 - DAGUR - 9
Mamusaon,
,ends in
Rl-YKJAViK (.lcelaod).
AIXOHOLIC beer became
legai aftor 73 years of prohi-
bitíon, but Icelanders wUl
Kavc to ke«p cooi for 10;
moro tnon'ttis Keforc it
comes on thu.market.
Aftcr a year-long debate In
parliament and the media, a
. Jull tumout of thc uppcr
house of Iceland's Althlng
(parUatnent) voted 13-8 to
stamp mt the Jast vestlgés of
prohlbltioíi Mtheifdarwi iuid
i eonlw.t ahove 125
1 p«rceht.:
A dozen beer-lovexs
the Althing ailer the post
itíidnight vote, but tliere wai
iiítle other public rejoicing.
The beer won’t go on sal
nnUl Míucb 1 next year, aiu
while no price has been 6et,
jnx>- and ami-wi-ohibitíonisK
united in calilnfi for high
prJces, l'earing ihe change
Cfould eneourage áicohol
’ nbuse. .
Former lawmaker Jon
important that people realise
that beer is just as dangerous
as other alcchol.” — Ziana )
AP.
Umfjöllunin um bjórmálið sem birtist í blaði í Zimbabwe.
. auðvitað gætum við for
dæmt aðskilnaðarstefnuna
en það virðist ekki ganga að
setja viðskiptahömlur . . .“
kvittun í umslaginu og búið að
stela ávísuninni. Ég hringdi aftur
og tilkynnti stuldinn en ákvað að
gera ekki neitt voðalega mikið
mál úr þessu. Síðan gerist það
um þremur mánuðum seinna -
daginn áður en við fórum úr
landinu - að ég fékk senda ávísun
upp á 25 dollara. Ég dreif mig og
ætlaði að fara að skipta ávísun-
inni og eyða henni því það er
ekki leyfilegt að taka svona mik-
inn pening með sér úr landi.
Afgreiðslumaðurinn sagði þá við
mig að þar sem þetta sé tvístrik-
uð ávísun þá verði hún að leggj-
ast inn á reikning. Ég sagðist
auðvitað ekki eiga neinn banka-
reikning og væri auk þess að fara
úr landinu. Hann benti mér þá á
að fara á tollskrifstofuna og þar
könnuðust þeir við mig frá fyrri
heimsókn og bentu mér á ein-
hverja aðra skrifstofu. Þar var ég
send manna á milli þangað til ég
setti hnefann í borðið og sagðist
vilja fá einhvern til þess að redda
þessu. Þá kom mjög elskulegur
maður sem gat skrifað nýja ávís-
un fyrir mig og henni gat ég svo
skipt í banka.
Það var nú mikið hlegið að
þessu og sagt að ég væri sennilega
eina manneskjan sem hefði sagt
stjórninni stríð á hendur og unn-
ið það.“
Langar aftur
„Mér fannst alveg ofsalega gam-
an í Afríku og myndi jafnvel vilja
búa þar í nokkur ár en ekki samt
ein. Ég var mikið ein með krakk-
ana því það var erfitt að kynnast
fólki þarna,“ segir Hrafnhildur
sem er þekkt fyrir annað en eiga
í erfiðleikum með að kynnast
öðrum. „Ég sá eftir að hafa ekki
skellt mér í háskólann á staðnum
því ég hafði nægan tíma til þess
og kennslan fór þar fram á ensku.
Þarna hefði ég getað kynnst ein-
hverjum því fólk gerir ekki eins
og hér heima og fer bara á ball til
að hitta fólk heldur er þetta mik-
ið eins og í Bandaríkjunum. Það
eru sem sé stefnumótin sem gilda
- það sem við erum búin að vera
að hlæja að í bíómyndum."
„Þetta er auðvitað dýrmæt
reynsla sem maður öðlast. Það er
margt sem er svo allt öðruvísi en
maður hefur áður kynnst. Ég sá
þarna t.d. í fyrsta skipti dýr eins
og fíla, flóðhesta, ljón, nashyrn-
inga og allt það sem maður hafði
bara séð í sjónvarpinu,“ segir
Hrafnhildur
„Það er líka svo skemmtilegt
landslag í Zimbabwe. Alls konar
landslag s.s. sléttur, fjöll og svo
auðvitað hinir stórkostlegu Vikt-
oríufossar sem ég fór að sjá. Þeir
eru alveg meiriháttar," segir
Hrafnhildur og á augnaráðinu
sýnist mér hún vera komin til
Áfríku.
Umm haww umm haww, heyr-
ist mér þeir syngja í Lady Smith
black mambazo og eins og Hrafn-
hildur finnst mér ég vera komin
til Afríku því ég sé fyrir mér ljón
hlaupandi í skógi og heyri dyninn
í Viktoríufossunum. KR
ég vör við mikið kynþáttahatur í
New York og þar voru stjórnvöld
gagnrýnd fyrir að vera að hjálpa
blökkumönnum í Afríku en ekki
í sínu heimalandi."
Fjölskyldan sem Hrafnhildur fór með.
vörurnar eru sem hann kaupir,"
segir Hrafnhildur og er mikið
niðri fyrir.
„Það er gerður út eins konar
hulduher á vegum Suður-Afríku-
stjórnar sem gengur undir nafn-
inu MNR. Þessi her hefur ekkert
markmið heldur fer hann bara
um nágrannalöndin og eyðilegg-
ur. Flestir hermannanna eru
svartir en meðan ég var úti fannst
ein bækistöðva þeirra í Mósam-
bik og þar var við stjórn austur-
þýskur sálfræðingur. Herinn fer
um þorpin og þar eru konur og
börn skotin en karlmönnunum
rænt. Þeim er síðan skipað að
ganga til liðs við MNR og eigin-
lega hálf heilaþvegnir."
Hrafnhildur sagði ennfremur
að í Zimbabwe væru miklar var-
úðarráðstafanir við innkomu í
allar borgir vegna hræðslu við
MNR. „Það eru miklir vegatálm-
ar og leitað er í öllum bílum. Mér
, Michele, Esme, Mark og Zoe.
fannst þessar aðfarir við bíla-
skoðanir stundum hálf undarleg-
ar og við vorum oft að reyna að
geta okkur til hvað myndi verða
gert næst. Stundum gengu verð-
irnir í kringum bílinn og spörk-
uðu í dekkin eða þeir prófuðu
flautuna, blikkuðu ljósunum og
fleira slíkt. Aðaláhugi þeirra virt-
ist nú samt beinast að strætis-
vögnunum og ég spurði einu sinni
hvers vegna það væri. Þeir sögðu
að það væri vegna þess að ef
MNR kæmi þá væri það lang lík-
legast að þeir kæmu í strætisvagni
vegna þess að þeir eru alltaf yfir-
fullir af fólki. Þeir líta út eins og
þeir séu að springa. Ég ætlaði
alltaf að prufa að fara í strætó en
lagði það aldrei á mig því það er
gjörsamlega troðið í þá.“
Kynþáttahatur
Fjölskyldan sem Hrafnhildur var
hjá leigði stórt hús með sundlaug
„Ætlaöi ekki að fara með,“ sagði Hrafnhildur.
Mynd: GB
Kerfínu sagt stríð á hendur
„Kerfið er ferlega stirt þarna úti.
Ég fékk sendan pakka frá Banda-
ríkjunum með íslenskum blöðum
og krossgátum og fór að sækja
hann á pósthúsið. Þar var mér
sagt að ég ætti að borga 25 doll-
ara og ég gerði það og hélt að ég
væri að borga fyrir póstkostnað-
inn. Þegar ég lít síðan á pakkann
sé ég að hann hefur þegar verið
borgaður af sendanda og ég er að
borga toll af íslenskum blöðum!
Ég vildi ekki alveg samþykkja
þetta og manngreyið sem
afgreiddi mig var greinilega ekki
vanur að sjá konu sleppa sér
opinberlega. Hann sagði mér að
hringja á tollskrifstofuna og
kanna málið þar, sem ég og
gerði. Þeir sögðu mér að koma
og ég æddi niðureftir og var rétt
byrjuð að kynna mig í afgreiðsl-
unni þegar maðurinn segir við
mig: „Hérna góða mín farðu bara
þarna inn og talaðu við þennan
mann.“ Hann hafði greinilega
kannast við röddina úr símanum
og ekki viljað tala við mig aftur,“
segir Hrafnhildur og hlær. „Ég
spyr þann sem mér var vísað á
hvemig standi á því að ég sé látin
borga toll af íslenskum blöðum.
Svarið sem ég fékk var að ég gæti
selt þau þegar ég væri búin að
lesa þau vegna þess að það væri
svo mikill pappírsskortur í land-
inu. Ég klikkaðist alveg og sagð-
ist sjá hinn dæmigerða Zimb-
abwebúa fyrir mér lesandi íslensk
blöð og að ráða íslenskar kross-
gátur. Hann sá að þarna átti ég
góðan punkt og sagði að ég fengi
senda ávísun upp á 25 dollara.
Þremur vikum seinna fékk ég
bréf frá stjórninni en þá var bara
og stórum garði. Einnig höfðu
þau garðyrkjumann, kokk og
konu sem þvoði af þeim.
„Það var nokkuð algengt að
fólk væri með þjónustufólk hjá
sér og svarta millistéttin var sko
ekki barnanna best í meðferð
þjónustufólksins. Þetta er það
sem þeir hafa séð í gegnum árin
og ætla sér að lifa eins. Einhvern
veginn hélt maður ekki að þetta
myndi gerast en í sjálfu sér er
þetta „eðlilegt" þótt þarna séu
húsbændur og hjú af sama litar-
hætti. Kynþáttahatrið virðist eig-
inlega mikið til vera einhvers
konar stéttahatur,“ segir Hrafn-
hildur og er hugsi. „Annars varð
i