Dagur - 04.01.1989, Blaðsíða 10

Dagur - 04.01.1989, Blaðsíða 10
>*< ... 4. janúar 1989 - DAGUR - 9 af erlendum vettvangi Menn ættu ekki að láta sér koma til hugar að fá sér hlaupasprett strax eftir að þeir hafa verið að reykja, því að þá valda citurefni í reyknum margföldum skaða á lungunum. Og í menguðu andrúmslofti stórborga verða eituráhrifin enn meiri, ef inenn taka til fótanna. Mikil hreyfing getur verið hættuleg reyktagamönnum Það er hættulegt að binda á sig hlaupaskóna strax eftir að fólk hefur lokið við að reykja. Köfn- unarefnið, sem fólk andar að sér frá vindlingnum, veldur skemmd- um á lungunum, þegar mikið reynir á þau meðan hlaupið er. Aðrir þeir, sem verða fyrir því að anda að sér köfnunarefni ættu líka að gæta sín, til dæmis slökkviliðsmenn, bændur og log- suðumenn. Þetta er niðurstaðan af rannsóknum tveggja eitrunar- fræðinga í Nýju Mexíkó. Þeir gerðu margar tilraunir með rottur, sem þeir létu anda að sér köfnunarefnis-menguðu lofti. Á eftir var helmingnum leyft að hvíla sig, en hinar látnar þræla við að klifra upp á hjól, sem snér- ist í sífellu. Niðurstaðan varð sú, að lungun í þeim rottum, sem hömuðust við kleppsvinnuna, skemmdust fimmfalt á við lungun í rottunum, sem fengu að hvílast. Af þessu má draga þann lærdóm, að það muni vera hættulegt mönnum að hreyfa sig mikið, þegar þeir eru nýbúnir að reykja, ekki síst á það við um borgarbúa. Það sama gildir um t.d. logsuðu- menn, slökkviliðsmenn, sem nýlega hafa verið inni í brenn- andi húsi, og bændur, sem verið hafa í nálægð við súrheysgeymsl- ur, eru einnig í áhættuhópnum, því að þeir anda að sér köfnunar- efnisuppgufun. Rannsóknum þessum er hvergi nærri lokið, en eigi að síður hafa vísindamennirnir, sem að þeim standa, bent á, að svo kunni að fara, að nauðsynlegt verði að setja reglur um ákveðinn hvíldar- tíma eftir að menn hafa verið í snertingu við eiturefni. Svo mikið er víst, að enginn ætti að reyna að losa lfkamann við þau með því að taka á sprett. (III. Videnskab 2/88. - Þ.J.) Aspirin gerir pottaplöntum gott Aspirin fer mikla sigurför um heiminn um þessar mundir. Það er nú talið til fleiri hluta gagnlegt fyrir mannskepnuna en aðeins að draga úr höfuðverk eða smávægi- legum verkjum. Og nú er farið að gefa það fleirum en mönnum. Það þykir einkar heppilegt til notkunar við blómaræktun. Salicylsýra heitir efni það í aspirini, magnyl og fleiri lyfjum, sem dregur úr óeðlilega háum líkamshita. En gagnstætt því, sem gerist hjá mannfólkinu, þeg- ar það innbyrðir efni þetta sem verkjapillur, þá eykur það hitann í ýmsum jurtum. Undralaukur nefnist planta ein, en latneska nafnið er saura- matum guttatum. Salicylsýra veldur því, að efsti hluti þessarar jurtar hitnar um allt að 12 stig á þeim degi, þegar að því er kornið að blóm hennar springi út. Hitinn veldur því, að lyktarsterk efni í jurtinni gufa upp og laða skordýr að til frjóvgunar. Vísindamenn við háskólann í Seattle í Bandaríkjunum og starfsmenn du Pont-hringsins urðu fyrstir til að einangra efni það, sem veldur hitanum í undra- lauknum. Efnið reyndist vera salicylsýra. Þeir reyndu síðan sjálfir að gefa jurtinni efnið, og allt að fimm dögum fyrir blómstrun reyndist það fara að hafa áhrif á hana. Hitinn reyndist alltaf hæstur fjórum og hálfri klukkustund eft- ir að plantan hafði verið sett í birtu, og sýnir það, að dagsbirtan hefur einnig áhrif á gang mála. En salicylsýra hefur mikil áhrif á fleiri jurtir en undralaukinn. Til dæmis flýtir hún fyrir blómstrun hjá þeirri alþekktu pottaplöntu, sem nefnd hefur verið iðna lísa. Þá er það einkar skemmtilegt, að svo virðist sem salicylsýra tefji fyrir myndun etylens í jurtum. En það er hormón, sem jurtirnar láta frá sér í loftkenndu formi og hann flýtir fyrir fræmyndun og lauffalli og veldur því í skemmstu máli sagt, að jurtirnar fá á sig elli- svip. Það er t.d. etylen, sem veld- ur því, að blóm visna fyrr, ef þau standa í nálægð við epli. Það væri kannski margt vit- lausara en að láta eina höfuð- verkjatöflu detta niður í vatns- könnuna, næst þegar pottaplönt- urnar verða vökvaðar. Svo mikið er víst, að vísindamenn hafa mikla trú á salicylsýrunni og telja hana hafa miklu stjórnunarhlut- verki að gegna á æviskeiði jurt- anna. (111. Videnskab 2/88. - Þ.J.) Ef undralauknum (1) er gefin salicylsýra vex hitinn í blóminu. Litaskiptin á hitamyndinni (2) sýna einnar gráðu hitamun hver. Efsti toppur blómsins er níu gráðum heitari en meginkjarni jurtarinnar. Auglýsing um mat á umsóknum um leyfi til að kalla sig tæknifræðing. í lögum um rétt manna til að kalla sig verkfræð- inga, húsameistara, tæknifræðinga eða bygging- arfræðinga frá 5. september 1986 segir svo í 5. og 6. grein: 5. gr. Rétt til að kalla sig tæknifræðing eða heiti, sem felur í sér orðið tæknifræðingur, hafa þeir menn einir hér á landi, sem fengið hafa til þess leyfi ráðherra. 6. gr. Engum má veita leyfi það er um ræðir í 5. gr. nema hann hafi lokið fullnaðarprófi í tæknifræði frá Teknískum æðri skóla sem T.F.Í. viðurkennir sem fullgildan skóla í þeirri grein. Þeir menn, sem fullnægja skilyrðum þeim, sem sett eru í 1. mgr. þessarar greinar eiga rétt á, að þeim sé veitt leyfi til að kalla sig tæknifræðinga. Iðnaðarráðuneytið og Tæknifræðingafélag ís- lands (T.F.Í.) hafa komið sér saman um að miða við eftirfarandi reglur við mat á umsóknum um leyfi til að kalla sig tæknifræðing: 1. Umsækjandi er hlotið hefur grunnmenntun í tæknifræði og eina eða fleiri prófgráður því til staðfestingar skal öðlast leyfi til að kalla sig tæknifræðing ef öllum eftirfarandi atriðum er fullnægt: a) Námið skal vera heilsteypt tæknifræðinám, sem TFÍ viðurkennir. b) Próf sé frá skóla eð skólum, sem TFÍ telur færa um að veita fullnægjandi tæknifræði- menntun. c) Námslengd sé minnst 107 einingar þar sem hver námseining (c) svarar til einnar viku í fullu námi (próftími ekki meðtalinn). Samsetn- ing námsins uppfylli þar að auki eftirfarandi skilyrði. (lágmörk): Stæröfræöi Eðlisfræöi Aðrar undirstöðugreinar Tæknilegar undirstöðugreinar Rekstrargeinar Tæknigreinar Valgreinar 10 einingar 6 einingar 5 einingar 20 einingar 7 einingar 41 eining 18 einingar Samtals: 107 einingar d) Skilyrði þau sem Tækniskóli íslands setur hverju sinni um verklega þjálfun og verk- skólun skulu vera uppfyllt. Miðað er við að þessar kröfur samsvari 35 einingum. Reglur þessar taka gildi 1. janúar 1989 og skulu auglýstar í Lögbirtingablaði, dagblöðum og sér- staklega kynntar nemendum í tæknifræði. Reglur þessar gilda þar til annað verður ákveðið og auglýst með sama hætti. Ákvæði til bráðabirgða Umsóknir manna sem hafa byrjað samfellt nám í tæknifræði fyrir 1. janúar 1987 og ekki geta að- lagað nám sitt ofangreindum reglum skulu metn- ar eftir þeim reglum sem notaðar hafa verið að undanförnu. Reykjavík, 19. desember 1988 Iðnaðarráðuneytið, Tæknifræðingafélag íslands

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.