Dagur - 13.10.1989, Page 6

6 - DAGUR - Föstudagur 13. október 1989
Ráðstefna Framsóknarflokksins um heilbrigðis- og tryggingamál:
Róttækar spamaðarhugmyndir kynntar
„Erum við á réttri leið?“ var
yfirskrift ráðstefnu um heil-
brigðis- og tryggingamál sem
Framsóknarflokkurinn gekkst
fyrir í Reykjavík um síðustu
helgi. Megintilgangur með
ráðstefnuhaldinu var að fjalla
um og upplýsa stöðu mála í
þessum mikilvæga málaflokki
og gefa um leið áhugafólki
tækifæri til að fylgjast með því
sem gert hefur verið og ekki
síður því sem framundan er á
sviði heilbrigðismála.
Ellefu framsögumenn fluttu
erindi á ráðstefnunni um hinar
ýmsu hliðar þessa málaflokks. Af
þeim hefur erindi Finns Ingólfs-
sonar, aðstoðarmanns heilbrigð-
isráðherra, vakið hvað mesta
athygli í fjölmiðlum; annars veg-
ar vegna staðreynda sem hann
setti þar fram um einstaka kostn-
aðarliði ríkisins vegna heilbrigð-
isþjónustunnar og hins vegar
vegna róttækra hugmynda um
sparnað í heilbrigðiskerfinu.
Upplýsingar sem fram komu á
ráðstefnunni um laun sérfræð-
inga og tannlækna hafa sér í lagi
vakið mikla athygli meðal
almennings.
29.000 milljónir á þessu ári
Á fjárlögum þessa árs voru heild-
arútgjöld ríkisins 76,4 milljarðar
króna. Þar af fóru 29,3 milljarðar
króna til heilbrigðis og trygginga-
mála eða 38,4% af heildarupp-
hæðinni. Heilbrigðis- og trygg-
ingamál eru því langstærsti ein-
staki útgjafdaliður ríkisins. Af
þessum 29,3 milljörðum fara 17,7
milljarðar til heilbrigðismála og
11,6 til tryggingamála. Það er því
til mikils að vinna ef hægt er að
ná fram sparnaði í þessum mála-
flokkum.
Hugmyndir um
verulegan sparnað
Finnur Ingólfsson kynnti í erindi
sínu hugmyndir sem gera ráð fyr-
ir verulegum sparnaði í fimm
málaflokkum innan heilbrigðis-
og tryggingakerfisins: Lífeyris-
tryggingum, lyfjakostnaði, kostn-
aði vegna sérfræðinga, tann-
lækningum og kostnaði vegna
sjúkrahúsa. Að þessu sinni verða
hugmyndirnar um sparnað í líf-
eyristryggingum og lyfjakostnaði
ekki reifaðar, en athyglinni beint
að hinum liðunum þremur.
Á yfirstandandi ári fara um
10,7 milljarðar króna til reksturs
sjúkrahúsa og er það langstærsti
einstaki útgjaldaliður heilbrigðis-
ráðuneytisins. Gert er ráð fyrir
að hægt verði að spara um 400
milljónir króna á þessum lið með
því að koma á aukinni samvinnu
milli sjúkrahúsa og hagræða í
rekstri þeirra með því að auka
sérhæfingu hvers sjúkrahúss fyrir
sig. Sem dæmi má nefna að rætt
hefur verið um að breyta Landa-
kotsspítala í sérhæft öldrunar-
sjúkrahús en Borgarspítali og
Landspítali verði svonefnd
bráðasjúkrahús.
Tvöföldun kostnaöar
á 5 árum
í erindi Finns kom fram að kostn-
aður vegna þjónustu sérfræðinga
hefur nærri tvöfaldast á árunum
1983-1988. Á árinu 1983 var sér-
fræðikostnaðurinn 443 milljónir
króna en 857 milljónir árið 1988
og er þá miðað við fast verðlag
(Sjá töflu I). Það er einnig
athyglisvert að frá árinu 1980 hef-
ur fjöldi sérfræðinga hér á landi
vaxið jafnt og þétt. Árið 1980
voru 0,9 sérfræðingar á hverja
þúsund íbúa en í fyrra var þessi
tala komin upp í 1,4. Að mati
Finns Ingólfssonar er þetta stað-
festing þess að sérfræðingakerfið
sé farið úr böndunum. Hann
lagði einnig fram dæmi sem
sýndu að sérfræðingar hafa á bil-
inu 195-352 þúsund krónur í
mánaðarlaun, og fara launin eftir
vinnutilhögun. Lægstu launin
(195.000) hefur sá sem starfar
eingöngu inni á ríkisstofnun, en
hæstu (352.000) sá sem er í 100%
starfi inni á stofnun en rekur
jafnframt eigin stofu. Sérfræðing-
ur sem eingöngu rekur eigin stofu
hefur hins vegar um 232.000
krónur í mánaðarlaun. Til þess
Tafiai Sérfræðingskostnaður 1983-1988
Miiijónir kr. Reiknað á verðlagi ársins 1988
1983 1984 1985 1986 1987 1988
Tafian Tannlæknakostnaður 1983-1988
Miiijónir kr. Reiknað á verðlagi ársins 1988
500 --------------------
•jo°. fepsjœy tó
: |-|ini
i ou • |Ö||Í|j
o J—■BBI—^^
1983 1984 1985 1986 1987 1988
liVlf
Sjúkrasamlög Þús. kr. 455.730
Sveitarfélög 257.130
Einstaklingarnir 181.998
Áætlaður kostnað- ureinstaklingaá aldrinum 16-67 ára (63%) 894.858 1.200.000
2.094.958
Starfandi tann- læknar eru 200
Tekjur pr. tann- lækni á ári 10.475.000
Tekjurpr. tann- lækni á mánuði 873.000
Áætluð laun pr. mánuð (60%) 350.000
Tafla III. Tannlæknakostnaður 1988
í þús. kr.
að ná fram sparnaði í sérfræði-
kostnaði telur Finnur Ingólfsson
að mörgu þurfi að breyta. í fyrsta
lagi að banna sérfræðingum að
starfa hvorutveggja á stofnunum
og eigin stofu; í öðru lagi að taka
upp tilvísanakerfið að nýju; í
þriðja lagi að breyta fyrirkomu-
lagi á greiðslu lyfja og læknis-
hjálpar utan sjúkrahúsa; m.a.
með tilkomu eins konar greiðslu-
korta og síðast en ekki síst með
því að ákveða fyrirfram hvaða
„magn“ þjónustu heilbrigðisyfir-
völd vilja kaupa af sérfræðingum
ár hvert.
350 þúsund króna
mánaðarlaun
í erindi Finns Ingólfssonar kom
fram að svipuð þróun hefur orðið
á kostnaði vegna tannlækninga
og vegna þjónustu sérfræðinga
(Sjá töflu II). í útreikningum
Finns er gert ráð fyrir að árlegur
Leikfélag Akureyrar:
Átakaverldð Hús Bemörðu
Alba í‘rn msýnt á laugardag
leikhúsi var einmitt hlutverk 4.
konu í Húsi Bernörðu Alba í
Iðnó 1966.
Aðstandendur þekkja vel
til Garcia Lorca
Charlotté Clason hannar leik-
mynd og búninga og er þetta
fyrsta verkefni hennar á íslandi.
Hún var um langa hríð yfirmaður
búningadeildar Konunglega
danska þjóðleikhússins og gerði
búninga og leikmyndir í fjölda
sýninga. Charlotte gerði leik-
mynd og búninga í rómaðri sýn-
ingu Konunglega danska þjóð-
leikhússins á Húsi Bernörðu
Alba á síðasta ári og tekur starf
hennar hér mið af þeirri sýningu.
Einar Bragi þýddi umrætt verk
upphaflega fyrir Leikfélag
Reykjavíkur þegar leikritið var
sett upp 1966. Hann þýddi verkið
að nýju síðastliðið sumar fyrir
Leikfélag Akureyrar, en þessi
mikilsvirti rithöfundur hefur ætíð
sýnt Garcia Lorca mikinn áhuga
og þýtt eftir hann ljóð og leikrit.
Það er því óhætt að segja að
aðstandendur sýningarinnar
þekki vel til Garcia Lorca.
Pétur Jónasson gítarleikari
vinnur með LA í þessari sýningu
Laugardagskvöldið 14. októ-
ber kl. 20.30 frumsýnir Leik-
félag Akureyrar Hús Bernörðu
Alba eftir Federico Garcia
Lorca og er þetta fyrsta frum-
sýning félagsins á þessu leikári.
Hús Bernörðu Alba er magn-
þrungið og spennandi verk og
eitt af meistaraverkum Garcia
Lorca. Leikritið snýst um ólg-
andi tilfinningar kvenna, ást,
ástríður, afbrýði og lífsþorsta,
einnig dauða, í heimi sem karl-
menn fá ekki aðgang að.
Það verða miklar sviptingar á
sviðinu í Samkomuhúsinu í þessu
átakaverki eins og áhorfendur
eiga eftir að sjá. Sjálf Bernarða
Alba er eitt mesta skass leiklist-
Þótt karlmenn komi ekki beinlínis vió sögu í vcrkinu þá hafa þeir ómæld
áhrif á sálarlíf systranna.
arsögunnar og heldur hún dætr-
um sínum og öðru heimilisfólki í
járngreipum. þegar fimm gjaf-
vaxta dætur eru lokaðar undir
sama þaki er ekki að furða þótt
karlmannsþráin verði óbærileg!
Leikstjóri sýningarinnar er
Þórunn Sigurðardóttir, sem vakti
mikla athygli fyrir leikrit sitt
Haustbrúði sem hún setti sjálf
upp í Þjóðleikhúsinu sl. vetur og
tekið verður upp á þessu leikári.
Hús Bernörðu Alba er fimmta
sýningin sem Þórunn setur upp
hjá Leikfélagi Akureyrar, en hún
hefur starfað við íslenskt leikhús
í yfir tvo áratugi, sem leikari,
leikstjóri og leikskáld. Hún er
mikill aðdáandi Garcia Lorca og
fyrsta verkefni hennar í íslensku
Bernaröa Alba er ógnvekjandi kona og hcfur LA fengið Sigríði Hagalín til
að túlka þetta kaldlynda skass.