Dagur - 14.10.1989, Blaðsíða 9

8 - DAGUR - Laugardagur 14. október 1989
Hann kom
norður og
fetaði í
fótspor afa síns
og nafna
Þorsteinn Thorlacíus, eigandi bókabúðarinnar
Eddu á Akureyri í helgarviðtali Dags þar sem
hann ræðir uppvöxtinn, reksturinn og akur-
eyrska „Kringlu“
„Við ætlum okkur ekki að græða á byggingunni eins og margir virðast halda. Húsið er dýrt en við sjáum ekki fyrir
okkur að með Lindinni sé á ferðinni neitt gróðafyrirtæki.“
n
Eg vil að menn versli
' sinni heimabyggð"
„Eg eryfirleitt mættur á minn vinnustað milli sex og
hálf sjö á morgnana. Mér finnst gott að geta undir-
búið sjálfan mig og vinnudaginn á þessum tíma,
farið síðan í sund fyrir klukkan átta og verið vel
undirbúinn þegar hinn eiginlegi vinnudagur hefst.
Maður erþví að sama skapi búinn að fá nóg þegar
komið er fram undir kvöldmat enda alltaf nóg að
gera. Maður er aldrei búinn. “ Þorsteinn Thorlacíus,
eigandi bókabúðarinnar Eddu á Akureyri er sestur á
helgarbein Dags, maðurinn sem sneri heim fyrir
þremur árum og fetaði í fótspor afa síns og alnafna
og hóf að reka bókaverslun á Akureyri.
Texti: Jóhann Ólafur Halldórsson
Myndir: Kristján Logason
„Ég er fæddur hér við Ráð-
hústorgið á Akureyri árið 1946,
fæddist á hæðinni fyrir ofan
bókabúðina hans afa þar sem nú
er Ferðaskrifstofa Akureyrar.
Uppvöxturinn á Akureyri var
hins vegar stuttur því ársgamall
fór ég með foreldrum mínum til
Reykjavíkur þar sem faðir minn,
Þorleifur Thorlacíus, fór að
vinna í utanríkisþjónustunni.
Árið 1952 fluttumst við til Noregs
vegna starfs hans og þar ólst ég
því að mestu upp næstu 8 árin.
Þarna gekk ég í skóla og kunni
vel við mig en sjálfsagt sér maður
þetta bara í hillingum eftir á,“
segir Þorsteinn og brosir við.
í fóstri hjá Flugleiðum
Norskt skólakerfi fékk þó ekki að
fóstra snáðann lengi og við tók
landspróf í Reykjavík og síðan
beinn og breiður vegur inn í
Menntaskólann á Akureyri. „Þar
tóku við ágæt ár en maður kunni
ekki að meta þessi ár fyrr en
seinna. Ég var allan tímann í
heimavistinni og þótti heldur súrt
því reglurnar voru strangar og
aginn mikill. Sumir voru ódælir
nemendur en ég var alltaf róleg-
ur. Áherslan var samt ekki mikil
á námið en allir möguleikar not-
aðir til skíða- og skautaiðkana
enda kjörin aðstaða í bænum og
nágrenni."
Þorsteinn segir að úr M.A. hafi
leiðin legið í Háskóla íslands þar
sem drengur settist á skólabekk í
tannlæknadeild. Ekki þótti hon-
um það álitlegt þegar út í námið
var komið þannig að eftir árið var
blaðinu snúið við og tekið til við
viðskiptafræðina. Því námi segist
Þorsteinn hafa lokið með prófi
árið 1972 og því næst ráðið sig
sem fulltrúi á flutningasviði
Flugfélags íslands. Næstu 11 árin
var hann við störf hjá félaginu,
reyndar fyrst hjá Flugfélagi
íslands og síðar hjá Flugleiðum.
Starfið var líflegt og skemmtilegt
og eins og gengur á 11 ára starfs-
ferli skiptast á skin og skúrir.
Kröftunum beint í
eigin rekstur
„Þetta var skemmtilegur tími og
maður kynntist ýmsu tengdu
fluginu. Fyrir marga var sá tími
erfiður þegar Flugfélag íslands
og Loftleiðir sameinuðust árið
1974 en ég var heppinn og lenti
ekki í óvissu eins og svo margir
aðrir. Þó allir hafi fengið vinnu
áfram eftir sameininguna þá var
ljóst að störfum yrði fækkað.
Sennilegast hefur eldri starfs-
Laugardagur 14. október 1989 - DAGUR - 9
mönnum fyrirtækjanna reynst
þetta erfiðara en okkur nýrri
starfsmönnunum enda var maður
nýbyrjaður og fullur af eldi
brennisteini."
Þorsteinn tók við starfi fulltrúa
framkvæmdastjóra eftir samein-
inguna og fékkst fyrst og fremst
við rekstur innanlandsflugsins,
jafnt sem fargjaldamál, athuganir
og útreikninga. Það var hins veg-
ar ekki fyrr en í lok árs 1983 að
ég hætti störfum hjá Flugleiðum
enda þá kominn á fullt í eigin
rekstri þar sem ég, ásamt kunn-
ingja mínum, var kominn í inn-
flutning á alls kyns tölvubúnaði.
Ég sá að mínum kröftum var bet-
ur varið í eigin rekstur en hjá
þessu fyrirtæki. í árslok 1985
seldi ég hins vegar hlut minn í
þessu innflutningsfyrirtæki og
keypti þessa verslun hér á Akur-
eyri skömmu síðar.“
Blýantur er ekki bara
blýantur
Þorsteinn tók við rekstri bóka-
búðarinnar Eddu vorið 1986 og
var þar með kominn heim og í
fótspor afa síns. „Okkur var
afskaplega vel tekið hér á Akur-
eyri og margir buðu okkur vel-
komin heim. Fyrir okkur skipti
veðurfarið máli, einnig að hér er
gott að ala upp börn, fjarlægðir
milli staða eru minni en t.d. í
Reykjavík og síðan er stutt að
fara til að njóta góðrar útivistar.
Hvað verslunina varðar þá
voru þeir líka til sem spurðu
hvort ég ætlaði ekki að breyta
nafninu á versluninni og skíra
hana upp eftir verslun afa míns
sem hét Bókaverslun Þorsteins
Thorlacíus en mér finnst Edda
ágætt nafn og vildi halda því.
Við komum hér á þeim tíma
þegar nokkur lægð var á lands-
byggðinni og margir kunningj-
anna í Reykjavík spáðu því að
þetta yrði eintómt volæði. Og hér
var jú vissulega lægð sem sést á
því að verð fasteigna hafði tvö-
faldast í fyrra frá þeim tíma þeg-
ar við komurn."
Þorsteinn segist ekki hafa verið
því alls ókunnugur bókaverslun-
um þegar hann tók við rekstri
Eddu. Samhliða innflutningnum
á tölvunum í Reykjavík fékkst
hann við ýmis verkefni fyrir með-
eiganda sinn í tölvufyrirtækinu
en sá átti jafnframt þrjár bóka-
verslanir. „Jú, margt kom manni
á óvart og kannski ekki síst
hversu mikið vöruval maður
verður að hafa. Maður áttaði sig
allt í einu á að blýantur er ekki
bara blýantur heldur eru til tugir
tegunda af blýöntum. Þetta er
því ekki eins einfalt eins og það
lítur út fyrir að vera.“
Reksturinn víkkaður út
Þorsteinn segir að samkeppni
bóksala á Akureyri sé nokkur
enda eru þrjár bókaverslanir
nánast við sömu götuna í mið-
bænum. Allir hljóti þessir bóksal-
ar að selja sömu vörurnar og
þjónusta sama hóp viðskiptavina.
Á þeim tíma sem Þorsteinn
hefur rekið Eddu hefur har
víkkað reksturinn út og er nú
kominn með alhliða skrifstofu-
búnað ásamt viðeigandi þjón-
ustu. Hann segir þróunina hraða
í tölvuheiminum og alltaf sé hægt
að bæta við kunnáttu sína á því
sviði og nýta þá möguleika sem
bjóðast. Reksturinn á Eddu var
fljótur að vinda upp á sig og
fyrir einu ári réðist hún ásamt
nokkrum einstaklingum og fyrir-
tækjum í stofnun tölvuskóla á
Akureyri, Tölvufræðsluna Akur-
eyri hf.
„Sá rekstur hefur gengið alveg
bærilega. Ég held að það sem
þarna er boðið nýtist vel þeim
sem vilja fræðast um það sem er
að ske á vinnumarkaðnum.
Markaðurinn krefst á mörgum
sviðum tölvukunnáttu og ef t.d.
húsmæður sem nú eru heima ætla
sér út á vinnumarkaðinn þá
standa þær betur að vígi með
kunnáttu af þessu tagi. Skólinn
býður einnig upp á mun sérhæfð-
ara nám þannig að breiddin í
honum er nokkur.“
Ég er mikill „lokaImaður“
Þegar talinu er vikið að Akureyri
sem slíkri færir Þorsteinn í tal
miðbæinn sem hann segir að sé of
dapur. Hvað á hann við?
„Hann er fyrst og fremst dapur
á sviði verslunar. Það er það sem
að mér snýr og þetta horfir svona
við mér. Menn versla mikið í
Reykjavík ennþá og ég álít versl-
unarferðir þangað langt í frá
aflagðar. Vöruúrvalið er auðvit-
að miklu meira í Reykjavík og í
sumum tilfellum telja menn sig fá
betri þjónustu en það er ég ekki
eins sannfærður um. Ég er orðinn
mikill „lokalmaður" og vil reka
harðan áróður fyrir því að menn
versli í sinni heimabyggð.“
Á síðustu árum hafa nokkur ný
fyrirtæki sprottið upp á Akureyri
og önnur hafa skipt um eigendur
og virðast dafna ágætlega. Þar
má benda á Skóverksmiðjuna
Strikið, Bókval og bókabúðina
Eddu o.fl. En hvernig er að taka
sér á herðar fyrirtækjarekstur
mitt á þeim tíma þegar fyrirtæki
eiga víða í erfiðleikum.
„Nú, hvað okkur varðar þá er
þetta að einhverju leyti heppni, í
öðru lagi vinna og í þriðja lagi
áhætta. Til að taka áhættu þá
verða menn yfirleitt að leggja
fram eitthvert fé og að sama
skapi vera undir það búnir að
geta tapað því. Auðvitað er mikil
áhætta samfara því að fara út í
verslunarrekstur en heppnin er í
því fólgin að reksturinn gangi
betur en maður reiknaði með í
upphafi. En ég held að það sé lið-
in tíð að menn fari út í einhvern
rekstur af bjartsýni einni saman.
Rekstur í dag er hörð viðskipti og
ekkert annað.“
Ekki íburður eins og
í Kringlunni
Miklar byggingaframkvæmdir
eru nú hafnar við göngugötuna á
Akureyri og ekki eru þær Þor-
steini alls óviðkomandi. Hér er á
ferðinni nýbygging Byggingafé-
lagsins Lindarinnar en bókabúð-
in Edda á 10% hlut í þessu félagi.
Þorsteinn rifjar nánar upp stutta
sögu þessa félags.
„Við erum nokkrir einstakling-
ar og fyrirtæki sem í desember sl.
stofnuðum þetta félag. Lindin
keypti þessa lóð með meðfylgj-
andi húsi af Huld sf. og á henni er
nú hafin bygging verslunar- og
skrifstofuhúss.“
Nú þegar er kominn grunnur
að þessu húsi og er ætlunin að í
vetur verði steyptar upp þrjár
fyrstu hæðirnar sem tilbúnar
verði til afhendingar næsta
sumar. Hver hæð í húsinu er að
meðaltali um 600 fm. en 1. hæð
þeirra stærst. Þorsteinn segir að
ætlunin sé að hafa í þessu húsi
verslanir með „einhvers konar
Kringlusniði," eins og Þorsteinn
orðar það.
„Nei, íburðurinn verður ekki
jafn rnikill og er í Kringlunni, svo
mikið er víst. Þetta verður nokk-
uð opið að innan þannig að á
jarðhæðinni verður einhvers kon-
ar torg þaðan sem menn geta séð
upp á næstu hæð fyrir ofan. Á
þessari stundu er ekki ljóst
hversu margar verslanir verða í
þessu húsi og í raun fer það tals-
vert eftir eftirspurn. Byggingafé-
lagið sem slíkt ætlar helst ekki að
eiga neitt í húsinu þegar það
verður komið í fulla notkun.“
Mikil áhætta tekin
„Byggingafélagið er í raun stofn-
að einungis til að byggja húsið en
síðan er það allt til sölu,“ heldur
Þorsteinn áfram. Hann staðfestir
að eigendur byggingafélagsins
viti að áhugi sé hjá mörgum fyrir
þessari byggingu og margir hafi
augastað á húsinu fyrir verslunar-
rekstur.
„Jú, við vorum nokkurn veg-
inn búnir að tryggja okkur sölu á
nægilega miklu plássi til að geta
fjármagnað byggingu fyrsta
áfanga. Hins vegar er þetta eins
og allt annað, áhættan er alltaf
mikil samfara slíkri framkvæmd
og ekki síst á það við á tímum
eins og nú ganga yfir þegar sam-
dráttur virðist vera almennur í
þjóðfélaginu. Fyrir verslunareig-
andann sem er í rekstri er þetta
mikil fjárfesting."
- Er þessi bygging andsvar við
verslunarmiðstöðvum sem þegar
eru fyrir hendi á Akureyri, þ.e.
Kaupangi og Sunnuhlíð?
„Nei, ekkert endilega. í raun
eru það eigendur Huldar sf. sem
höfðu samband við okkur nokkra
aðila innan félagsins og komu
þessum málum af stað. Þá var
fyrirsjáanlegt að rekstur Huldar
yrði aflagður og menn vildu nýta
þessa lóð.“
Verslunarmiðstöð í miðbæ
Akureyrar. Þá vaknar sú spurn-
ing hvernig verslanir verði í þess-
ari „miniútgáfu“ Kringlunnar í
Reykjavík. Verða þarna t.d.
matvöruverslanir?
„Nei, þarna verða ekki mat-
vöruverslanir einfaldlega vegna
þess að plássið er of lítið fyrir
slíkar verslanir. Þarna verða t.d.
bóka- og tískuverslanir. Menn eru
að reyna að velja línuna sem
breiðasta þannig að þetta verði
aðlaðandi fyrir viðskiptavinina.
Jú, það er rétt að til tals hefur
komið að setja þarna upp skyndi-
bitastað en á þessu stigi getum
við lítið sagt hverjir verða og
hverjir ekki. Við höfum auglýst
og nokkrir aðilar haft samband,
bæði aðilar frá Akureyri og úr
Reykjavík. Það er því alveg
hugsanlegt að í húsinu verði úti-
bú verslana úr Reykjavík," segir
Þorsteinn.
Höfum pláss fyrir
sérverslnir á Akureyri
„Þessi bygging er áhætta hjá
byggingafélaginu Lindinni ef lítil
sala verður. Þetta er áhætta sem
okkur er öllum ljós og við höfum
reiknað hana út og komist að
þeirri niðurstöðu að við getum
staðið undir henni. Fyrir verslun-
areigendur er þetta jú líka áhætta
því þeir standa frammi fyrir því
hvort fjárfesting í þessu húsi skili
sér í aukinni sölu. Staðurinn er
góður fyrir rekstraraðila sem
núna eru í útjaðri miðbæjarins
eða úthverfunum þannig að
áhuginn ætti að vera fyrir hendi."
Mikil umræða er um offjárfest-
ingu í húsnæði hér á landi og því
eðlilegt að spurt sé hvort ekki
hefði mátt finna húsnæði fyrir
þessa starfsemi. Þorsteinn svarar
því til að umframhúsnæði í
miðbæ Akureyrar sé ekki til. En
hvað ber Akureyri af verslunum?
Er rúm fyrir aukna verslun?
Þorsteinn brosir við og segist
ekki hafa lagt beint niður fyrir sér
hvort hér sé rými fyrir aukna
verslun. „Ég held hins vegar að
hér sé pláss fyrir sérverslanir og
aukið vöruval. Maður sér hluti í
Reykjavík eða erlendis sem ekki
eru til hér og ósjálfrátt veltir
maður því fyrir sér hvort ekki sé
hægt að selja sömu hluti hér.
Kringlan í Reykjavík er kannski
að vissu leyti fyrirmynd að þessu
húsi og lóðin var fyrir hendi í
miðbæ Akureyrar. Og ekki er að
efa að þessi fjárfesting er góð ef
menn eiga fyrir henni.“
Lindin er ekkert
gróðafyrirtæki
Kvittur var á kreiki lengi vel í
Reykjavík að hver fermetri í versl-
un í Kringlunni væri óhemju dýr.
Slíkar sögur hafa einnig heyrst
um hina akureyrsku Kringlu.
„Jú, ég hef heyrt þetta. Við
ætlum okkur hins vegar ekki að
græða á byggingunni eins og
margir virðast álíta. Húsið er
dýrt en við sjáum ekki fyrir okk-
ur að hér sé á ferðinni neitt
gróðafyrirtæki."
Þorsteinn segir eðlilegt að
skoðanir manna á þessu framtaki
séu mismunandi og margir hafa
látið skoðanir sínar í ljós við
hann. „Menn sjá að full alvara er
að baki þessu. Skoðanirnar eru
margar en ég held að yfirleitt séu
menn ánægðir með að sjá nýtt
hús í götunni. Hins vegar verður
maður líka var við ákveðna svart-
sýni hjá Pétri og Páli á götunni og
þær skoðanir eiga líka rétt á sér.
Byggingin er komin úr starthol-
unum og hún fer upp í vetur, það
er ljóst á þessri stundu."
- Ertu sjálfur hræddur við
þessa framkvæmd?
„Já, maður er vissulega hrædd-
ur við þetta. Maður tekur alltaf
áhættuna innan ákveðinna
marka, ef þessi framkvæmd skil-
ar sér þá er það gott en skili hún
sér ekki þá þá verður maður að
hafa efni á að taka því. Að öðr-
um kosti hefði maður ekki farið
út í þetta. Svoleiðis er þetta með
allt, maður er alltaf að taka
áhættu, er alltaf að vega og meta
kosti og galla,“ segir Þorsteinn
Thorlacíus. JÓH
„Við komum hingað á þeim tíma þegar nokkur lægð var á landsbyggðinni og margir kunningjanna í Reykjvík spáðu
því að þetta yrði algert volæði. Fyrir okkur skipti veðrið ekki minnstu máli en einnig fjariægðir milli staða og það
að hér er gott að ala upp börn.“