Dagur - 24.10.1989, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 24. október 1989 - DAGUR - 15
Minningarorð:
Ý Margrét Magnúsdóttir
Fædd 14. september 1899 - Dáin 27. september 1989
Eftir stutta sjúkralegu er Margrét
Magnúsdóttir, tengdamóðir mín,
látin á Dvalarheimilinu Hlíð á
Akureyri. Margrét heitin hefur
sett ríkulegt mark á samtíð sína
þótt sjaldan hafi verið haft hátt
um tilveru hennar í fjölmiðlum.
Ekki er það síst tillaga hennar til
heimsins að hún hefur lagt hon-
um til 8 börn og 65 aðra afkom-
endur. En saga Margrétar er um
ýmislegt merkileg og ætla ég að
minnast hennar með þessum
orðum.
Góður spölur er í tíma og rúmi
frá því Margrét fæddist fyrir rúm-
um níutíu árum að Hafnarnesi í
Fáskrúðsfirði og fram að láti
hennar eftir nærri sjötíu ára bú-
setu á Akureyri og nágrenni.
Pegar Margrét Magnúsdóttir
fæddist árið 1899 sem fyrsta barn
foreldra sinna var Hafnarnes í
Fáskrúðsfirði blómlegur staður á
mælikvarða þess tíma. Afi
hennar, Guðmundur Einarsson,
hafnsögumaður frá Gvendarnesi
og kona hans Þuríður Einarsdótt-
ir frá Sævarenda höfðu fyrst
manna sest að á þessum vind-
blásna stað við mynni Fáskrúðs-
fjarðar um miðbik 19. aldarinn-
ar. Þar voru á fengsæl fiskimið
skammt undan landi og var það
grundvöllur tilveru íbúanna í
rúma öld. Guðmundur og Þuríð-
ur voru kynsæl, eignuðust 15
börn. Þótt nærri helmingur þeirra
létist fyrir manndómsár varð úr
barnahópnum fjölmenn byggð í
Hafnarensi, 107 manns þegar
mest var kringum aldamótin.
íbúarnir voru nærri allir venslað-
ir, flestir náskyldir. En breyttir
þjóðfélagshættir og veiðitækni
urðu til þess að byggðin varð þar
tiltölulega skammæ, 120 ár. Síð-
ustu tuttugu árin hafa ekki verið
íbúar þar þó að enn standi þar
nokkrar byggingar. Flestir íbú-
arnir fluttu smám saman til nær-
liggjandi staða á Austurlandi, en
aðrir urðu til að manna aðrar
byggðir, t.d. á Suðurnesjum.
Sem dæmi má nefna, að drjúgur
hluti íbúanna í Sandgerði eiga
uppruna sinn í Hafnarnesi og eru
náskyldir Margréti heitinni.
. Foreldrar Margrétar voru
Magnús Guðmundsson Einars-
sonar hafnsögumanns, sem fyrr
var getið og María Sigurðardóttir
frá Djúpavogi Friðrikssonar
Lynge. Á tólf árum eignuðust
þau Magnús og María sex börn.
Þau misstu tvo drengi, en syst-
urnar Jóhanna, Björg og Sigur-
laug náðu fullorðinsárum og lifa
allar Margréti. Fjölskyldan tvístr-
aðist árið 1912 þegar Magnús
lést. Hann hafði verið veill í
maga, fór til lækninga í Reykjvík
og var á heimleið þegar hann lést
i á Eskifirði. Þar var hann grafinn
án þess að fregnir bærust til
ekkjunnar fyrr en allt var um
garð gengið. Ekki auðnaðist
Maríu að halda saman hópnum
frekar en margri annarri ekkj-
unni á þeim tíma, en var eftjr lát
Magnúsar í vinnumennsku með
yngstu dótturina Sigurlaugu. Síð-
ar eignaðist María tvö börn, Þóru
Sigurðardóttur Kjemp sem enn
lifir og Ragnar Steinsson, sem
lést fyrir u.þ.b. áratug. Margrét
fór fyrst eftir lát föður síns um
tíma til ömmu sinnar, Guðnýjar
Höskuldsdóttur, ljósmóður á
Djúpavogi, en varð fljótlega að
fara að vinna fyrir mat sínum,
m.a. að Löndum í Stöðvarfirði.
Þegar Margrét var farin að
nálgast tvítugt fór hún suður til
Vífilsstaða til vinnu við berkla-
hælið, þar sem hún hóf síðan
nám í hjúkrun. En þótt dugnaður
hafi verið nógur brást heilsan.
Margrét fékk taugaveiki við störf
sín og varð að hverfa frá námi.
En þá hófst nýr þáttur í lífi
hennar. Hún fór í vist til Akur-
eyrar þar sem hún vann einnig
við hjúkrun á sjúkrahúsinu.
Heilsan mun lljótlega hafa kom-
ist í lag nyrðra og lét sig ekki
aftur fyrr en Margrét var komin á
áttræðisaldur, jafnvel ekki þótt
erfiðisvinna, vosbúð og barneign-
ir reyndu verulega á hana á langri
ævi.
Ferðin norður átti eftir að
skipta sköpum í lífi hennar þar
sem hún hitti þar mannsefni sitt.
Það var eftir að Kvenfélagið í
Skriðuhreppi í Hörgárdal réði
hana til að hjúkra sjúklingum í
heimahúsum. Ungi maðurinn
sem Margrét hitti þar var Ingólf-
ur Árnason yngsti sonur bóndans
á höfuðbólinu Auðbrekku, Árna
Jónatanssonar. Árni var upp-
runninn í Aðaldal, en nróðir
Ingólfs, Guðrún Jónsdóttir, var
fædd í Böggvisstöðum í Svarfað-
ardal.
Þau Margrét og Ingólfur hófu
sambúð sína á Akureyri árið
1925, þar sem þau hafa síðan átt
heimili sitt, lengst af í Hríseyj-
argötu á Oddeyri. Þau eignuðust
átta börn, sem öll eru á lífi, fjög-
ur á Akureyri og fjórar dætur
syðra. Þau eru: Svan (f. 1925)
starfsmaður Hitaveitu Akureyr-
ar, sem á Helgu Guðmundsdótt-
ur, Akureyrska konu. Árni (f.
1927) fyrrverandi skipstjóri á
Akureyri, sem er kvæntur Björgu
Sigurjónsdóttur frá Skipalóni.
Sigríður (f. 1928) starfsmaður í
Fossvogsskóla er gift Sigurði
Aðalsteini Björnssyni, málara-
meistara úr Reykjavík. Agnes (f.
1930) starfsmaður Hótels Loft-
leiða er gift Hákoni Jónssyni,
bátsmanni frá Höll í Haukadal í
Dýrafirði. Hrafnhildur (f. 1932)
leiðbeinandi við Sólborg á Akur-
eyri er gift Ólafi Aðalbjörnssyni,
fyrrverandi skipstjóra frá Greni-
vík. Hrefna (f. 1935) meðferðar-
fulltrúi í Garðabæ á Kristján
Sveinsson, húsgangasmíðameist-
ara frá Sveinsstöðum á
Fellsströnd. Lára (f. 1939) sölu-
fulltrúi hjá Flugleiðum í Reykja-
vík er gift Páli Ásgeirssyni, lækni
úr Reykjavík. Yngsta dóttirin er
Inga (f. 1943) bankagjaldkeri á
Akureyri, sem er gift Vilhelm
bifvélavirkja Arthúrssyni frá
Grenivík. Þessi átta börn Mar-
grétar og Ingólfs eiga samtals 30
börn, en afkomendur í annan lið
eru orðnir 35.
Snemma í sambúðinni tóku
hjónin í fóstur vegalausa telpu,
Fanneyju Árnadóttur, sem
dvaldi hjá þeim frá sjö ára aldri
og fram á fullorðinsár. Þrátt fyrir
ómegð, fátækt og húsakost, sem
löngum var bæði þröngur og
frumstæður, þótti þeim Margréti
og Ingólfi ætíð sjálfsagt að skjóta
skjólshúsi yfir þá sem þurftu
þess. Mörg börn fengu fóstur um
lengri eða skemmri tíma og ætt-
ingjar, ekki síst Austfirðingar,
litu á húsið sem samastað sinn á
Akureyri. Auk þess gisti þar
fjöldi óskyldra. Alltaf mátti
fjölga í rúmum eða gera flatsæng
á gólfi. Sem dæmi má nefna, að
Margrét frétti haust eitt í krepp-
unni um húsnæðislaus hjón með
lítiö barn. Á þeim tíma voru sjö
manns í heimili í tveim herbergj-
um. Margrét var ekki lengi að
hugsa sig um, áður en hún lánaði
hjónunum annað herbergið með-
an þau væru að finna sér annað
húsnæði. Það tókst ekki fyrr en
vorið eftir.
Þegar Margrét og Ingólfur
hófu sambúð sína árið 1925 var
allsæmilegt árferði, en það átti
fljótlega eftir að versna í krepp-
unni þegar korn fram á fjórða
áratuginn. Ingólfur stundaði
lengst af almenna verkamanna-
vinnu á Akureyri og drýgði
afkomu heinúlisins með búskap,
hélt bæði nokkrar kindur, kú og
hesta. Margrét hélt hænsni og
gæsir og stundaði garðrækt til
heimilisnota. Eftir lok heimstyrj-
aldarinnar fékk Ingólfur fasta
vinnu á Sláturhúsi KEA þar sem
hann var síðar verkstjóri um
fjölda ára. Þrátt fyrir alla ómegð-
ina stundaði Margrét löngum erf-
iðisvinnu í fiski og við hreingern-
ingar, hélt m.a. oft í síld til Hjalt-
eyrar, Siglufjarðar og Raufar-
hafnar með einhverja dótturina.
Á kreppuárunum reyndi það á
samstöðuna á mörgurn heimilum,
að konunum reyndist gjarnan
auðveldara að fá vinnu en mönn-
um þeirra. Svo var urn Margréti,
sem lagði þá og síðar fram ríku-
legan skerf til heimilisins.
Ætla mætti, að heimilisvafstur
og erfiðisvinna hefði getað nægt
Margréti til að fylla hversdaginn,
en svo var þó ekki. Hún lagði
gjörva hönd á margt annað. Er
þar fyrst að telja þátttöku hennar
í verkalýðsmálum, sem hófst
snemma. Er ekki síst að minnast
djarfrar og einarðrar framgöngu
hennar í Nóvuslagnum svonefnda
þar sem laust sáman hafnar-
verkamönnum og atvinnurek-
endum á Akureyri, sein mun
hafa verið einhver hatrömmustu
átök, sem orðið hafa í verkalýðs-
baráttu hérlendis. Margrét lenti í
mörgum trúnaðarstörfum fyrir
verkakonur í Verkakvennaféíag-
inu Einingu, sat löngum í stjórn
meðal annars í þrjú ár sem for-
maður og var fulltrúi á Alþýðu-
sambandsþingum. Hún beitti sér
fyrir því af alefli að konur og
karlar í vcrkalýðshreyfingunni
sameinuðust í einu félagi. Þaö
átak leiddi til að Verkamannafé-
lag Akureyrar og Eining samein-
uðust og bar hið nýja ókynskipta
félag nafn Einingar. Framlag
Margrétar var metið að verðleik-
um og naut hún þess heiðurs að
vera kjörin heiðursfélagi í Verka-
lýðsfélaginu Einingu árið 1974.
Margrét var um árabil mjög
virk í starfi Kvennadeildar Slysa-
varnafélagsins á Akureyri. Hún
naut ekki síst að vera með í starf-
semi söngkórsins auk þess sem
hún tók lengi þátt í róðrarkeppn-
um á Sjómannadaginn. Hún sat í
stjórn Kvennadeildarinnar, en
var auk þess meðlimur í mæðra-
Istyrksnefnd og áfengisvarnaráði
um árabil. Þá nutu ýmsar bág-
staddar fjölskyldur óbilandi holl-
ustu hennar við alla þá sem lentu
undir í lífsbaráttunni. Stundum
eru lítil samfélög talin gróðrar-
stía fordóma og óbilgirni. Það er
án efa rétt á stundum, en Mar-
grét tengdamóðir mín var ætíð
hafin yfir slíkt þegar lítilmagninn
var annars vegar. Hins vegar
sýndi sig oft skaphiti og óhaggan-
leg afstaða þegar barátta stétt-
anna og stjórnmál voru í brenni-
depli.
Auk alls þessa er langt frá því
að allt sé talið af áhugamálum
Margrétar. Listfengi hafði hún
einnig til að bera og dugnað við
að koma í framkvæmd því sem
hugur hennar stóð til. Hún fram-
leiddi fagra hluti úr steinum, sem
hún safnaði víða á ferðalögum,
kassa, stjaka, lampa og ýmiss-
konar listmuni úr kuðunguin óg
skeljum. Um tíma málaði hún
einnig olíumálverk, en hannyrðir
urðu hennar höfuðiðja á síðari
hluta ævinnar. Nefna má sem
dærni um handbragð hennar, að
dúkur eftir hana var valinn sem
gjöf handa frú Vigdísi Finnboga-
dóttur, forseta, þegar hún heim-
sótti Dvalarheimilið Hlíð árið
1975.
Það hefur verið mér dýrmæt
reynsla að fá að kynnast Margréti
Nauðungaruppboð
á eftirtöldum fasteignum fer
fram í dómsal embættisins,
Hafnarstræti 107, 3. hæð,
Akureyri,
á neðangreindum tíma:
Böggvisstaðir refabú, Dalvík, þingl.
eigandi Þorsteinn Aðalsteinsson,
föstud. 27. okt. '89, kl. 15.45.
Uppboðsbeiðendur eru:
Byggðastofnun og Bjarni Ásgeirs-
son hdl.
Smárahlíð 16 h, Akureyri, þingl.
eigandi Brynja Skarphéðinsdóttir,
föstud. 27. okt. 89, kl. 13.30.
Uppboðsbeiðandi er:
Veðdeild Landsbanka (slands.
Sólvallagata 1, Hrísey, þingl. eig-
andi Ásgeir Halldórsson, föstud. 27.
okt. 89, kl. 15.30.
Uppboðsbeiðandi er:
Gunnar Sólnes hrl.
Tjarnarlundur 8 h, Akureyri, þingl.
eigandi Magnús Jónsson, föstud.
27. okt. '89, kl. 14.00.
Uppboðsbeiðandi er:
Veðdeild Landsbanka Islands.
Ytra-Holt, Dalvík, þingl. eigandi Þor-
steinn Aðalsteinsson, föstud. 27.
okt. '89, kl. 15.15.
Uppboðsbeiðendur eru:
Byggðastofnun og Hróbjartur Jóna-
tansson hdl.
Þórunnarstræti 128, efsta-hæð,
þing. eigandi Dagur Hermannsson,
föstud. 27. okt. 89, kl. 14.30.
Uppboðsbeiðandi er:
Veðdeild Landsbanka íslands.
Þórunnarstræti 132, kjallaraib.
norðan, þingl. eigandi Auður
Antonsdóttir, föstud. 27. okt. '89, kl.
14.15.
Uppboðsbeiðendur eru:
Jón Ingólfsson hdl. og Trygginga-
stofnun ríkisins.
Ægisgata 29, Akureyri, þingl. eig-
andi Bjarni Guðmundsson, föstud.
27. okt. '89, kl. 14.30.
Uppboðsbeiðandi er:
Gunnar Sólnes hrl.
Bæjarfógetinn á Akureyri
og Dalvík,
Sýslumaðurinn í Eyjafjaröarsýslu.
Geymið lyf þar aem b8ra ná ekki tiL
Magnúsdóttur síðustu átján árin,
sem hún lifði og njóta þess að
gerast meðlimur í fjölskyldu
hennar og Ingólfs tengdaföður
míns. í þessari fjölskyldu mætist
hreinlyndi og eindrægni, sern
greinilega áttu ekki síst upphaf
sitt í Margréti. Sú óbrigðula sam-
heldni og órofa tryggð, sem ríkir
í fjölskyldunni á fyrirmynd sína í
sambúð Margrétar og Ingólfs.
Sár harmur er kveðinn að okk-
ur öllum, en þö sérstaklega að
Ingólfi. Ég vona, að forsjónin
veiti honum styrk til að halda
áfram vegferð sinni enn um lang-
an tíma þótt nú hafi hann misst
lífsförunaut sinn, sem verið hefur
honum stoð og stytta í 64 ár. Að
lokum þakka ég Margréti fyrir
allt gott, sem hún hefur gert fjöl-
skyldu minni og mér og bið henni
blessunar í lok langs og farsæls
lífs.
Páll Ásgeirsson.
Nauðungaruppboð
annað og síðara,
á eftirtöldum fasteignum fer
fram í dómsal embættisins,
Hafnarstræti 107, 3. hæð,
Akureyri,
á neðangreindum tíma:
Glerárgata 34, jarðh. að norðan,
þingl. eigandi Atlabúðin, föstud. 27.
okt. '89, kl. 13.30.
Uppboðsbeiðendur eru:
Gunnar Sólnes hrl. og innheimtu-
maður ríkissjóðs.
Hafnarbraut 2, Dalvík, þingl. eig-
andi Sigurbjörn Benediktsson ofl.,
föstud. 27. okt. '89, kl. 15.30.
Uppboðsbeiðandi er:
Veðdeild Landsbanka íslands.
Heiðarlundur 2 d, Akureyri, þingl.
eigandi Friðjón Árnason ofl., föstud.
27. okt. '89, kl. 16.00.
Uppboðsbeiðendur eru:
Jón Ingólfsson hdl., Ingvar Björns-
son hdl., Ólafur Birgir Árnason hdl.,
Gísli Gíslason hdl., Veðdeild
Landsbanka íslands, Ævar Guð-
mundsson hdl., Ólafur Gústafsson
hrl. og innheimtumaður ríkissjóðs.
Hjallalundur 11 f, þingl. eigandi
Ragnheiður Friðgeirsdóttir, föstud.
27. okt. ’89, kl. 15.45.
Uppboðsbeiðandi er:
Gunnar Sólnes hrl.
Móasíða 1, Akureyri, þingl. eigandi
Kristján Gunnarsson, föstud. 27.
okt. '89, kl. 15.45.
Uppboðsbeiðendur eru:
Bæjarsjóður Akureyrar, Gunnar
Sólnes hrl., Björn Jósef Arnviðar-
son, hdl., Ólafur Birgir Árnason hdl.,
innheimtumaður ríkissjóðs og Krist-
inn Hallgrímsson hdl.
Múlasíða 5 f, Akureyri, talinn eig-
andi BirgirTorfason, föstud. 27. okt.
'89, kl. 16.00.
Uppboðsbeiöendur eru:
Benedikt Ólafsson hdl., innheimtu-
maður ríkissjóðs og Ólafur Garð-
arsson hdl.
Skíðabraut 17, miðhæð, Dalvík,
þingl. eigandi Dúi K. Andersen ofl.,
föstud. 27. okt. '89, kl. 16.00.
Uppboðsbeiðandi er:
Gunnar Sólnes hrl.
Strandgata 61, Akureyri, þingl. eig-
andi Atli h.f., föstud. 27. okt. '89, kl.
13.30.
Uppboðsbeiðendur eru:
Gunnar Sólnes hrl., Iðnlánasjóður,
innheimtumaður ríkissjóðs, Guðjón
Ármann Jónsson hdl. og Byggða-
stofnun.
Tryggvabraut 22, efsta hæð, Akur-
eyri, þingl. eigandi Helga Alice
Jóhanns ofl., föstud. 27. okt. '89, kl.
16.00.
Uppboðsbeiðandi er:
Ólafur Gústafsson hrl.
Bæjarfógetinn á Akureyri
og Dalvík,
Sýslumaðurinn í Eyjafjarðarsýslu.