Dagur - 28.02.1990, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 28. febrúar 1990
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 56, AKUREYRI, SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
KÁRI GUNNARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SIMFAX: 96-27639
Átak í atvimiu-
málum kvenna
Haustið 1988 skipaði landbúnaðarráðherra nefnd til
að afla upplýsinga um og meta stöðu kvenna í land-
búnaði og móta tillögur um hvernig efla megi þátt
þeirra í greininni og öðrum atvinnugreinum í dreifbýli.
Þótt verkefni nefndarinnar hafi verið umfangsmikið,
vann hún mikið og gott starf á skömmum tíma, því
nefndin skilaði áliti í síðustu viku, rúmu ári eftir að
hún var skipuð. Mættu margar nefndir á vegum ráðu-
neytanna taka þessa nefnd sér til fyrirmyndar hvað
skilvirkni varðar.
Það er einróma álit nefndarinnar að atvinnuleysi
meðal kvenna í landinu sé mun meira en opinberar
skýrslur og atvinnuleysisskrár gefa til kynna. Á það er
bent í skýrslu nefndarinnar að samdráttur í fram-
leiðslu búvara á undanförnum árum hafi leitt til þess
að stór hluti búa sé nú af þeirri stærð, sem jafna má
við eitt ársverk. Með öðrum orðum er það svo í mjög
mörgum tilfellum að hjón, sem bæði stunda búskap,
hafa ekki fulla atvinnu af búrekstrinum. Hann ber ein-
faldlega ekki nema eitt ársverk. Þar með hafa tekjur
bændafólks dregist mjög saman, því í sveitum lands-
ins er yfirleitt ekki um auðugan garð að gresja með til-
liti til atvinnu. Meðal þess sem nefndin gerði var að
framkvæma könnun á stöðu kvenna í landbúnaði. Á
svörum þeirra rúmlega 700 kvenna sem þátt tóku i
könnuninni er ljóst að áhugi þeirra á að efla atvinnulíf
til sveita er verulegur. Nær 9 af hverjum 10 telja nauð-
synlegt að efla atvinnu í dreifbýlinu, eigi að koma í
veg fyrir enn frekari byggðaröskun en þegar er orðin.
Langflestar kvennanna láta einnig í ljós óskir um
aukna atvinnu sér til handa, innan eða utan heimilis.
Þessar niðurstöður koma fáum á óvart. Nauðsyn
þess að efla atvinnu til sveita til að mæta samdætti í
hefðbundum búgreinum er mjög brýn og hefur verið
það um langt skeið. Sumar þær tilraunir sem gerðar
hafa verið í þessum tilgangi hafa misheppnast með
öllu og jafnvel endað með ósköpum. Nægir í því sam-
bandi að nefna loðdýraræktina. Aðrar tilraunir hafa
gengið betur, og t.d. hefur tekist mjög vel til við upp-
byggingu Ferðaþjónustu bænda víðast hvar í sveitum
landsins. í skýrslu sinni gerir nefndin ítarlegar tillögur
um sérstakt átak í atvinnumálum kvenna til sveita.
Hún leggur m.a. til að á hverju búnaðarsambands-
svæði verði komið á starfshópi, sem vinni að uppbygg-
ingu atvinnu á þeim sviðum sem áhugi er mestur fyrir
á viðkomandi svæði. Einnig leggur nefndin til að hald-
in verði námskeið í áhugaverðustu greinunum með
stofnun fyrirtækja í huga.
Landbúnaðarráðherra hefur lýst því yfir að hann sé
ánægður með störf nefndarinnar og vonist til þess að
skýrslan verði ekki látin rykfalla ofan í skúffu. Undir
þau orð skal tekið hér. Það er mjög brýnt að tillögum
nefndarinnar verði hrundið í framkvæmd hið fyrsta. Til
þess þarf fjármagn og ekki síður frumkvæði hlutaðeig-
andi aðila. BB.
Jóni Hjaltasyni svarað:
í broddi fylkingar
Heill og sæll, Jón Hjaltason, og
þakka þér fyrir opna bréfið!
Þú kemur víða við, eins og
búast má við af manni, sem hefur
áhuga á skipulagsmálum. Svör
hafa tilhneigingu til að verða
lengri en spurningar. Ég skal
samt reyna að vera stuttorður í
þessari umfjöllun minni um
skipulagsmál og forystuhlutverk
Akureyrar í umhverfismálum.
Ég vil hins vegar vara þig við því,
að ég mun fjalla um umhverfis-
mál og garðrækt ekki síður en um
skipulagsmál, enda fjalla athuga-
semdir þínar ekki síst um fram-
kvæmdahliðina, sem skipulags-
nefnd sér ekki um. í starfi mínu
sem formaður Skógræktarfélags
Eyfirðinga, en það félag gaf
Akureyrarbæ á sínum tíma
Kjarnaskóg og er nú verktaki
bæjarins á útivistarsvæðinu, hef
ég getað fylgst nokkuð náið með
uppbyggingu útivistarniála hér í
bæ.
Þú gerir einkum að umræðu-
efni skipulag og framkvæmdir við
græn svæði síðastliðin tíu ár. Ég
mun því halda mig að mestu við
það tímabil. Skipulagsnefnd
Akureyrar er nú að leggja síð-
ustu hönd á aðalskipulag bæjar-
ins fyrir næstu 20 árin. Sú vinna
hefur staðið yfir í allmörg ár. Að
því er varðar græn svæði og úti-
vistarland, er þar byggt í stórum
dráttum á hugmyndum, sem mót-
uðust snemma á níunda áratugn-
um, þótt sumar þeirra megi raun-
ar rekja mun lengra. Þessum
hugmyndum má lýsa á þann hátt
að um bæinn komi víðáttumikið
grænt svæði. Þar er syðst útivist-
arsvæðið í Kjarna, sem var
stækkað um rúman helming árið
1984. Fyrir utan miklar fram-
kvæmdir við leiktækjagerð, stíga-
gerð og fegrun eldra svæðisins,
hefur verið ötullega gróðursett í
viðbótarsvæðið. Norðan þessa
svæðis tekur við golfvöllurinn og
Miðhúsaklappir, sem verið er að
gróðursetja í og verða helgaðar
útivist, þótt nteð öðrum hætti
verði en í Kjarnaskógi. Glerárgil
tekur þá við. Þar verður allmikið
grænt svæði beggja megin við
ána. í um þriðjung þess svæðis,
austan fyrirhugaðs Giljahverfis,
hefur nú þegar verið gróðursett.
Nyrst verður svo „náttúrugarð-
ur“ í Krossanesborgum. Það land
er nú að komast í eigu bæjarins
og verður tvímælalaust mjög
sérstakt þegar fram líða stundir.
Innan þessa víðáttumikla
svæðis hefur núverandi skipu-
lagsnefnd ekki gert miklar breyt-
ingar. Þó hefur hún breytt svæði
við Sólborg, sem í eldra skipulagi
var ætlað fyrir stofnanir, í
íþrótta- og útivistarsvæði. Garð-
yrkjustjóri Akureyrar hefur lagt
áherslu á að umrætt svæði yrði
grænt svæði, en skipulagsstjóri
bæjarins viljað helga það íþrótt-
um og útivist. Þessar hugmyndir
fara mjög vel saman og hefur
skipulagsnefndin tekið heils hug-
ar undir þær. Nú þessa dagana er
verið að kynna fyrir nefndinni
hugmyndir um nánari útfærslu
þessa svæðis. Ég tel fullvíst að á
þessu svæði muni rísa þetta úti-
vistarsvæði „í kaupstaðnum
sjálfum", sem þig dreymir um að
verði við Lundarskóla.
Ég skal viðurkenna, að skipu-
lagsnefnd hefur ekki aðeins
breytt byggingasvæðum í græn
svæði. Hún hefur líka breytt
grænum svæðum í byggingareiti.
Það gerði hún til dæmis árið
1987, þegar ákveðið var að hús
aldraðra risu við Víðilund. Ég
hygg að þá breytingu megi rök-
styðja allvel, þótt þess gefist ekki
kostur hér. Það hefur verið
stefna umhverfisnefndar og
skipulagsnefndar að leggja
áherslu á samfelld stór svæði til
útivistar. Að sama skapi hefur
verið reynt að fækka minni skik-
um og nýta þá undir annað, rn.a.
í því augnamiði að þétta byggð-
ina.
Síðastliðið sumar var hafist
handa um að girða mikla fjall-
girðingu frá Kjarnaskógi til vest-
urs yfir að Glerá. Þeim frani-
kvæmdum verður lokið á sumri
komanda. Innan þeirrar girðing-
ar verður land að stærð um 1.000
ha og verður það helgað upp-
græðslu og útivist.
Ef við snúum okkur nú að
smærri svæðum og görðum, þá vil
ég fyrst benda á Síðugarð við
Síðuskóla. Þar er grunnplöntun
svo til lokið, norðan og vestan
skólagarðanna. Þegar þær plönt-
ur eru komnar á legg, verður
gengið endanlega frá þeim garði.
Það er stefna garðyrkjustjóra og
umhverfisnefndar að grófplanta í
opin svæði, og snúa sér að endan-
legum frágangi, þegár gróðurinn
hefur tekið á sig nokkra mynd.
Þannig var t.d. unnið á Hamra-
kotstúni. Þessi aðferð er að mínu
mati mjög skynsamleg, þótt hún
reyni að vísu ofurlítið á þolin-
mæði bæjarbúa. I samræmi við
þessa stefnu hefur útplöntun haft
forgang fram yfir endanlegan frá-
gang. Framkvæmdir við útplönt-
un hafa verið feikilega miklar,
einkum síðastliðinn áratug. Get
ég fullvissað Akureyringa um að
innan langs tíma munu þessur
franikvæmdir hafa gjörbreytt
yfirbragði bæjarins, sem þó er
hlýlegt fyrir.
Mikið hefur verið gróðursett
síðastliðin tvö ár í Síðuhverfi.
Það skal viðurkennt að þess var
full þörf og það hverfi hafði dreg-
ist aftur úr öðrum hverfum, eiida
er hverfið nýtt.
Deiliskipulag fyrir Innbæinn
var samþykkt árið 1986. Þar var
gert ráð fyrir stóru útivistarsvæði
við tjörnina. Það svæði hefur ver-
ið skipulagt af garðyrkjudeild
bæjarins og er grunnfrágangur
þess svæðis nú nokkuð langt
kominn.
Árið 1982 var stofnað trjásafn
(arboretum) í tengslum við Lysti-
garðinn á Akureyri. Starfsmenn
garðsins hafa (ásamt sjálfboða-
liðum) plantað trjám eftir
ákveðnu skipulagi í brekkurnar,
eiginlega allt frá Ákureyrarkirkju
langleiðina inn að Kjarnaskógi.
Þetta er fyrsta trjásafn hér á
landi. Þegar þessar plöntur verða
farnar að sjást vel, verður trjá-
safnið gert aðgengilegt með
stígagerð. Þar verður um að ræða
Unglingsþankar
- „Dagbókin hans Dadda“ í Freyvangi
Föstudaginn 23. febrúar frum-
sýndi Leikfélag Öngulsstaða-
hrepps leikritið „Dagbókin hans
Dadda" í Freyvangi. Verkið er
eftir Sue Townsend og þýðingin
eftir Ragnar Þorsteinsson.
Áhorfendum sjónvarps ætti að
vera þetta efni kunnugt. Fyrir
nokkrum árum voru fluttir sam-
nefndir þættir í sjónvarpi og
einnig hefur bókin, sem þættirnir
byggðu á og leikritið er sarnið
upp úr, verið gefin út á íslensku.
I verkinu fjallar höfundur um
unglingsárin; þau vandamál, sem
á unglinginn herja og hvaða hug-
myndir hann hefur um það, sem
fyrir hann kemur og gerist í fjöl-
skyldu hans og nánasta umhverfi.
Þessi umfjöllun er með gaman-
sömum brag, en þó engan veginn
skopið eitt. Undir niðri er drepið
á tilfinningar, sem við hin eldri
erum ef til vill farin að gleyma en
sem okkur er hollt að vera minnt
á.
Þannig er verkið í raun talsvert
meira en gamanið einbert. Það
hefur einnig boðskap og áminn-
ingu að bera, en þetta tvennt er
ofið saman af verulegri lagni,
sem virðist skila sér vel í íslensku
þýðingunni. í henni koma fram
tilvísanir til íslenskra aðstæðna;
íslensk manna- og staðanöfn,
íslensk bóka- og hugmyndaheiti.
Þetta eykur á gildi verksins og
efni þess skilar sér mun betur en
ella mundi vera.
Allt verkið gerist að mestu á
heimili Dadda. Þar er heldur
fátæklegt um að litast og upp-
lausn í hjónabandi foreldra hans.
Við fylgjumst með hugleiðingum
hans; finnum kvíða hans, þegar
móðirin flytur að heiman - til
Dalvíkur, fylgjumst með honum,
þegar hann verður fyrir örvum
ástarinnar, tökum þátt í uppgjöf
hans, þegar hann verður fyrir
harðýðgi heimsins og finnum til
með honum, þegar hann gerir sér
grein fyrir því, að kringumstæður
hans eru aðrar en ýmissa í félaga-
hópi hans.
Daddi er lykilpersóna verks-
ins. Hann er leikinn af Árna
Friðrikssyni, ungum mennta-
skólanema. Árna tekst mjög vel
að koma hlutverki sínu til skila;
er hóglátur en þó áhrifamikill í
túlkun sinni og verulega sann-
ferðugur.
Hlutverk foreldra Dadda,
Georgs og Pálínu, eru í höndum
Hannesar Arnar Blandons og
Katrínar Ragnarsdóttur. Hannes
hefur allsæmileg tök á hlutverki
sínu. Nokkurn innileik skortir í
túlkunina á stundum og því er
persónan dálítið ósamfelld.
Katrín á góða spretti í sínu hlut-
verki og nær allgóðum heildar-
svip á móður Dadda í leit hennar
að sjálfri sér.
Ástmaður Pálínu, Lúðvík, er
leikinn af Vífli Valgeirssyni. Víf-
ill er á stundum nokkuð um of
stirðlegur í hlutverki sínu, og nær
ekki nógu sannfærandi tökum á
þeim ástarhita, sem á að leika um
hann.
Jóna, kona Lúðvíks, er leikin
af Björgu Birgisdóttur. Fas
Bjargar er á margan hátt gott, en
textaflutningur hennar er hins
vegar alltof hraður og óskýr og
spiilti það verulega persónunni,
sem annars var allgóð.
Halldóra, unglingsstúlka, sem
Daddi verður hrifinn af, er leikin
af Jónínu Garðarsdóttur. Jónína
fer vel með hlutverk sitt og er
gaman að fylgjast með samleik
Árna og hennar til dæmis í sam-
drætti þeirra.