Dagur - 21.08.1990, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Þriðjudagur 21. ágúst 1990
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
INGVELDUR JÓNSDÓTTIR, HEIMASÍMI 22791
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Munur hæstu og lægstu
launa fer vaxandi
Dagblaðið/Vísir hefur að undanförnu leitt
getum að því hverjir séu hæstlaunuðustu ein-
staklingar þessa lands. Þetta hefur blaðið
gert með því að reikna út mánaðarlaun ein-
staklinga í hinum ýmsu starfsstéttum út frá
álögðu útsvari á tekjur ársins 1989. Þótt þessi
reikniaðferð blaðsins sé ekki með öllu galla-
laus gefur hún örugglega mjög góða mynd af
tekjum hinna ýmsu starfsstétta.
Niðurstaða þessara útreikninga hefur væg-
ast sagt verið allrar athygli verð. Þannig hef-
ur DV staðfest það enn einu sinni með óyggj-
andi hætti að launamunur í landinu fer síst
minnkandi. Þetta gerist þrátt fyrir þá miklu
umræðu sem fram hefur farið á undangengn-
um árum um nauðsyn þess að minnka þenn-
an mun. Nokkur dæmi eru um allt að þrítug-
faldan mun hæstu og lægstu launa, þótt því
hafi stundum verið haldið fram að 10-15 fald-
ur launamunur sé það hæsta sem þekkist hér
á landi. Mánaðarlaun á bilinu 500-900 þúsund
virðast samkvæmt skattskrá vera mun
algengari en nokkurn óraði fyrir. Sú stað-
reynd er vissulega umhugsunarverð.
í annan stað virðist ljóst að launamunur
milli einstakra landshluta fer síst minnkandi.
Staða framleiðslugreinanna hefur eins og
kunnugt er verið erfið en þótt þær skapi meg-
inhluta þjóðarteknanna, fá þeir sem við þær
vinna hlutfallslega lægstu launin. Þeir sem
starfa við framleiðslugreinarnar búa flestir á
landsbyggðinni og þess vegna eru laun þar
almennt lægri en á höfuðborgarsvæðinu. Þeir
sem starfa við hin ýmsu svið þjónustu virðast
hins vegar bera mest úr býtum og þeir eru
flestir á höfuðborgarsvæðinu.
Sú spurning kemur enn einu sinni upp í
hugann að ef hægt er að rökstyðja það að ein-
staklingur verðskuldi 500-1700 þúsund krón-
ur í mánaðarlaun, hvernig hægt sé að afsaka
það að fjölmargir fá ekki nema 50-60 þúsund
krónur í sinn hlut mánaðarlega, fyrir fulla
vinnu? Eru slík laun ekki hrein lítilsvirðing við
þá sem þau hljóta? Svarið við þeirri spurn-
ingu getur naumast verið nei.
Krafan hlýtur að vera sú að dregið verði úr
því gífurlega launamisrétti sem við lýði er í
landinu. Sá tvískinnungsháttur sem lengi
hefur ríkt í þessum efnum er með öllu óþol-
andi. BB.
Héraðsráð Eyjaíjarðar:
Umhverfisáhrif álvers
- greinargerð lögð fram á blaðamannafundi á Akureyri
„Frá því í lok júní sl. liggur fyrir
ný dreifingarspá fyrir álver í
Eyjafirði unnin af NILU. Sú spá
er í veigamiklum atriðum frá-
brugðin eldri dreifingarspá NILU
frá 1985. Samkvæmt upplýsing-
um frá iðnaðarráðuneytinu er
nýja dreifingarspáin byggð á
nákvæmari forsendum en hin
eldri. Líkanið er fullkomnara og
tekur m.a. betur tillit til verk-
sniiðjuhússins, útblásturstækni,
landslags og vinda. Spáin er einn-
ig byggð á yfirgripsmeiri veður-
mælingum en hin eldri spá.
Opinberlega liggur enn ekki
fyrir vísindalegt mat, í ljósi nýju
skýrslunnar, á áhrifum loftmeng-
unar frá álveri við Dysnes á gróð-
ur og búfénað. Árið 1985 var gcf-
in út skýrsla þar sem Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins mat áhrif
á gróður og búfénað með tilliti til
eldri dreifingarspár, en sambæri-
leg athugun hefur ekki verið birt
nú.
Af þessum sökum hafa uniræð-
ur um umhverfisáhrif álvers ein-
kennst af skorti á upplýsingum.
Á það t.a.m. við fullyrðingar um
að á um 60 bújörðum rnuni
búskapur leggjast niður, verði
álveri valinn staður í Arnarnes-
hreppi.
Samkvæmt þeim upplýsingum,
sem héraðsráð Eyjafjarðar hefur
aflað sér, eru fullyrðingar um að
60 bújarðir verði ónothæfar til
hefðbundins búskapar, fjarri öllu
sanni. Samkvæmt athugun, sem
byggist á nýrri dreifingarspá
NILU og rniðast við Dysnes, gæti
starfræksla 200 þúsund tonna
álvers þar haft áhrif á búskap á
10-12 jörðum. Tíu jarðir verða
innan þeirra marka sem búast má
við einhverjum skaða af völdum
mengunar. Tvær jarðir eru taldar
á jaðarsvæði. Á þessum 10-12
jörðum er fullvirðisréttur sem
samsvarar 3-5 meðalbúum.
á föstudaginn
Rétt er að benda á að flutning-
ur lóðar um einn km til suðurs
mun hafa áhrif á niðurstöður. Því
leggur héraðsráð Eyjafjarðar
áherslu á að áhrif á búfé og gróð-
ur verði metin hið fyrsta m.t.t.
nýrrar staðsetningar og á grund-
velli nýrrar dreifingarspár og að
niðurstöður verði birtar sem
fyrst.
Héraðsráð Eyjafjarðar telur
nauðsynlegt að fulltrúar fyrir-
tækisins, sem gerði dreifingar-
spárnar báðar, verði fengnir til
að gera grein fyrir mismunandi
forsendum dreifingarspánna,
íbúum héraðsins og öllum hags-
munaaðilum til upplýsinga. Enn-
fremur telur héraðsráðið brýnt
að fulltrúar Atlantal greini frá
þeirri tækni, sem notuð verður í
fyrirhuguðu álveri á íslandi og
veiti upplýsingar um rekstur slíks
álvers.
Héraðsráð Eyjafjarðar telur
mjög brýnt að upplýsingum um
umhverfisáhrif álvers verði kom-
ið á framfæri við íbúa héraðsins
hið fyrsta. Héraðsráðið hefur
skrifað iðnaðarráðherra bréf, þar
sem bent er á að skortur á nauð-
synlegum upplýsingum sé notað-
ur til að ala á tortryggni og sé
vatn á myllu þeirra aðila, sem
utan héraðs og innan vinna gegn
því að reist verði álver í Eyja-
firði. I bréfinu til iðnaðarráð-
herra leggur héraðsráðið til að
gripið verði til eftirfarandi ráð-
stafana hið fyrsta:
★ Birt verði álitsgerð um áhrif
loftmengunar frá 200 þúsund
tonna álveri í Eyjafirði á bú-
fénað og gróður, byggð á nýrri
dreifingarspá NILU. Tekið
verði tillit til líklegrar tilfærslu
lóðar undir álverið til suðurs.
★ Haldnir verði, að tilhlutan
iðnaðarráðuneytisins og hér-
aðsráðs Eyjafjarðar, fundir í
Arnarneshreppi, Glæsibæjar-
hreppi og á Akureyri, þar sem
allar nauðsynlegar upplýsing-
ar um umhverfisáhrif 200 þús-
und tonna álvers verða lagðar
á borðið og sérfræðingar svara
fyrirspurnum héraðsbúa um
málið. Æskilegt er að á fund-
unurn verði mengunarsérfræð-
ingar frá iðnaðarráðuneytinu,
fulltrúar frá NILU ásamt sér-
fræðingum RALA.
★ í framhaldi af framangreind-
um upplýsingafundum, verði
haldinn fundur, þar sem meng-
unarsérfræðingar Atlantal
veita upplýsingar um þá fram-
leiðslutækni, sem fyrirtæki
þeirra búa yfir og áætlað er að
nota í fyrirhuguðu álveri.
Héraðsráðið telur brýnt að
þessi upplýsingastarfsemi fari
fram áður en ákvörðun verður
tekin um staðarval álvers á ís-
landi.
Héraðsráð Eyjafjarðar bendir
á að nú er verið að ræða um að
reisa 200 þúsund tonna álver en
ekki 400 þúsund tonna. Komi til
þess að ósk berist frá Atlantal um
að stækka álverið í 400 þúsund
tonna verksmiðju, kemur það í
hlut íslenskra stjórnvalda að
veita nýtt starfsleyfi fyrir slíkt
iðjuver. Starfsleyfið yrði háð
sjálfstæðu mati á umhverfisáhrif-
um 400 þúsund tonna álvers. Við
veitingu slíks starfsleyfis yrði tek-
ið tillit til þeirrar reynslu, sem þá
hefði fengist af nútíma áliðnaði.
Þessi atriði hefur héraðsráð feng-
ið staðfest hjá iðnaðarráðherra
og Hollustuvernd ríkisins.
Héraðsráð Eyjafjarðar leggur
áherslu á mikilvægi þess. að
umræður innan héraðs sem utan
séu byggðar á áreiðanlegum upp-
lýsingum. Mun héraðsráðið gera
það sem í þess valdi stendur til að
sem gleggstar upplýsingar fáist
um sem flesta þætti er snerta
rekstur fyrirhugaðs álvers og
áhrif þess á umhverfið."
Neytandinn og „ein með öllu“
- pylsusalar á Akureyri eru gráðugri
en kollegar þeirra annars staðar
Neytendafélag Akureyrar
kannaði fyrir skömmu verð-
lagningu á skyndibita sem
kalla má klassískan í nútíma
þjóðfélagi. Þetta skyndibita-
form gengur undir nafninu
„ein með öllu“, og er pylsa og
pylsubrauð ásamt tómatsósu,
sinnepi og lauk í grunnútgáfunni
þó að sumir bæti öðru meðlæti
við til bragðbóta. Könnunin
lciddi í Ijós að pylsusalar á
Akureyri virtust fégráðugri en
kollegar þeirra annars staðar á
landinu. „Ein með öllu“ kost-
ar á Akureyri 150-160 krónur,
á meðan Reykvíkingar þurfa
ekki að borga nema 120-130
krónur.
Á sama tímabili og laun verka-
fólks hafa hækkað um 17%.
hækkuðu pylsusalarnir sína vöru
um allt að 50%, sem er langt
umfram hækkun á hráefni, þann-
ig að engin ástæða virðist vera
fyrir hendi önnur en hrein fé-
græðgi.
eyrar og nágrennis, virðast Ólafs-
firðingar njóta hagstæðastra
kjara, því í Söluskálanum þar,
var verðið 140 krónur, síðan kom
Dröfn á Dalvík með 145 krónur.
Akureyringar virðast hafa
lélegt verðskyn. Á einum stað
var vegna misskilnings „ein með
öllu“ lengi vel seld á 165 krónur.
Enginn viðskiptavinur maldaði í
móinn, og vitleysan kom ekki í
ljós fyrr en við gerð þessarar
könnunar.
Það væri forvitnilegt að heyra
þá pylsusala sem selja „eina með
öllu“ á 160 krónur rökstyðja það
opinberlega hvers vegna þeir
þurfi meira fyrir sína vöru en
Reykvíkingar og Ólafsfirðingar.
Eftirtaldir aðilar seldu „eina
með öllu“ á 150 krónur: fsbúðin,
Nætursalan, Pysluvagninn í
Hafnarstræti og UKE Grenivík.
Eftirtaldir aðilar kröfðust 160
króna: Allar „bensínsjoppurn-
ar“, Pylsuvagninn á Ráðhústorgi,
Borgarsalan og Turninn.
Þar sem rekstur þessara dýr-
ustu staða er á fáum höndum,
læðist að manni sá grunur að um
ólöglegt samráð sé að ræða. En
það kemur væntanlega í ljós þeg-
ar þeir verða við áskorun og gefa
skýringar á verðlagningu sinni.
Vilhjálmur Ingi.