Dagur - 19.09.1990, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 19. september 1990
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, S(MI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (Iþróttir),
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
INGVELDUR JÓNSDÓTTIR, HEIMASlMI 22791
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Jákvæð yfirlýsing Lands-
bankastjórnar á Akureyri
Bankaráð Landsbanka íslands hélt fyrsta fund
sinn að loknu sumarleyfi sl. föstudag á Akureyri.
Á blaðamannafundi sem haldinn var sama dag
ræddu forsvarsmenn bankans um atvinnumál á
Akureyri og við Eyjafjörð, og var það ánægjuefni
að heyra hversu mikill velvilji ríkir hjá þeim í
garð atvinnufyrirtækja á svæðinu.
í máli þeirra Sverris Hermannssonar, banka-
stjóra, og Eyjólfs K. Sigurjónssonar, formanns
bankaráðs, kom greinilega fram að vilji Lands-
bankans er sá að stofnunin verði notuð af alefli
til að rétta atvinnufyrirtækjum í bænum hjálpar-
hönd. Bankastjórnin er mjög meðvituð um þá
erfiðleika sem steðja að atvinnulífi á Akureyri,
og til að kynnast málum betur og af eigin raun
fór ráðið í heimsóknir til fyrirtækja og á fund
bæjarráðs Akureyrar. Það er gleðiefni að stjórn
bankans skyldi hafa frumkvæði að slíku, ekki síst
á tímum þegar hætt er við að vonleysi grípi um
sig í atvinnumálum.
Stjórn Landsbankans ræddi um mikilvægi
menntastofnana fyrir Akureyrarbæ, og færði
framhaldsskólunum og Háskólanum á Akureyri
gjafir. Skólarnir og aðrar menntastofnanir bæjar-
ins eru að sönnu mikilvæg fjöregg, sem fela að
miklu leyti í sér vaxtarbrodd framtíðarinnar og
möguleika komandi kynslóða til að staðfestast í
heimabyggð. Menntun og atvinnulíf hlýtur alltaf
að fléttast saman, og getur hvorugur þátturinn
án hins verið.
Landsbankinn hefur lýst því yfir að hann sé
reiðubúinn að rétta fyrirtækjum bæjarins aukna
hjálparhönd og stuðla að uppbyggingu fleiri
atvinnutækifæra. Þetta góða boð felur þó aug-
ljóslega í sér að þeir sem bera hag atvinnulífsins
fyrir brjósti hugsi fyrir nýjum valkostum, en bíði
ekki endilega eftir því að stjórnvöld sýni frum-
kvæði í öllum málum.
Eigi fleiri atvinnutækifæri að skapast á Eyja-
fjarðarsvæðinu verður að vera vilji til að hrinda
góðum hugmyndum í framkvæmd. Því miður
hefur doði og hugmyndaleysi verið allt of mikill
undanfarin ár, og síst verið atvinnumálum á
Akureyri til framdráttar. Sannleikurinn er sá að
atvinnutækifærum í bænum hefur stórum
fækkað, og sumir máttarstólpar sýnast standa
tæpt. Á sama tíma er ömurlegt að heyra í rödd-
um vonleysis um framtíðina. Menn skyldu minn-
ast þess að mörg fyrirtæki á Akureyri voru stofn-
uð á erfiðum tímum, þegar ástand efnahagsmála
var mun verra en er í dag. Stofnendur Útgerðar-
félagsins, Slippstöðvarinnar og verksmiðja SÍS
trúðu á það sem þeir voru að gera, svo dæmi séu
tekin. Það var fólk sem trúði á bjarta framtíð
Akureyrar. Hefðu stofnendur þessara fyrirtækja
verið fullir bölsýni, þá hefðu þeir sjálfsagt ekki
lagt út í neinar framkvæmdir á sínum tíma. EHB
Umhverílsáhrif álvers þarf að
ræða á rökrænum grundvelli
Mikil voru vonbrigði mín er ég
las grein Sigurborgar Daðadótt-
ur, dýralæknis, í Degi 5. sept-
ember sl. undir yfirskriftinni
„NILU skýrslan er blekking".
Grein hennar var með þvílíkum
endemum að undrun sætir. Sigur-
borg kom til mín á skrifstofuna
nokkru áður en grein hennar
birtist. Þar fékk hún þær upplýs-
ingar er ég hafði undir höndum
um umhverfisáhrif álvers við
Eyjafjörð. Ég átti því frekar von
á að næsta framlag hennar í þessu
máli væri á rökrænum grundvelli.
Sú von mín rættist sannarlega
ekki. í greininni skellir hún fram
órökstuddum fullyrðingum og
ávirðingum að nálgast ofstopa.
Manni verður spurn hvað vakir
fyrir blessaðri manneskjunni.
Það er ekki ætlun mín hér að
rita mál um skrif Sigurborgar.
Það hefur lítinn tilgang, en þar
sem einhver kann að hafa trúað
málflutningi hennar tel ég mér
skylt að gera nokkrar athuga-
semdir. í fyrsta lagi tel ég ásökun
Sigurborgar um að NILU skýrsl-
an sé blekking og til þess gerð að
slá ryki í augu almennings mjög
alvarlega. í öðru lagi finnst mér
ótrúlegt að Sigurborg skuli láta
það úr úr sér að niðurstöður
NILU skýrslunnar séu pantaðar
af einhverjum úr kerfinu. I þriðja
lagi tortryggir Sigurborg allar
forsendur NILU, sem má skilja á
þann veg að hún vilji ekki viður-
kenna vísindaleg vinnubrögð.
Það hefur aldrei verið ætlun
Iðnþróunarfélags Eyjafjarðar og
Héraðsráðs Eyjafjarðar að Ijúga
að íbúum svæðisins um umhverf-
isáhrif álvers. Þvert á móti hefur
verið reynt að afla sem gleggstra
upplýsinga, sem reyndar hafa
komið seint. Umhverfismálin eru
viðkvæm og þurfa málefnalega
umræðu á báða bóga. Órök-
studdar fullyrðingar og fúkyrði
eru einungis til að eyðileggja fyrir
því að samkomulag náist um
þessi mál.
Friðrik Pálmason, sem á sæti á
Ráðgjafanefnd iðnaðarráðherra
um umhverfismál, hefur sagt að
hann telji 0,6 /ag/m1 mörkin
ásættanleg hvað varðar viðmið-
unarmörk fyrir grasbíta, en geti
alveg eins fallist á að mörkin
verði 0,4 Aig/m3 vegna þess að í
þessu séu alltaf nokkur skekkju-
mörk. Ég ætla að leyfa mér að
vitna í eftirfarandi kafla í grein-
argerð frá ráðgjafanefndinni,
dags. 26.08.90, í þeirri von að
það varpi aðeins Ijósi á þessi mál.
Sigurður P. Sigmundsson.
„Flúor í lofti og marka-
línur fyrir áhrif á gróður
og búfénað
Við mat á áhrifum álvers við
Dysnes á beitargróður og búfén-
að árið 1985 var talið að við
markalínu, þar sem heildarmagn
af flúor í lofti væri 0,4 pig/m1,
mætti búast við að lægstu þol-
mörkum búfjár, 30 ppm F í
gróðri væri náð (Rala skýrslan
1985, bls. 13). Innan þessarar
markalínu í spá NILU 1985 voru
36 bæir, þegar tekið var mið af
álveri, sem gefur frá sér 195 þús-
und kg af flúor á ári (verk-
smiðjustærð 130 þús. t og 1,5 kg
F/t af áli, sbr. töflu 5, bls. 22,
Rala skýrslan 1985). Þetta tilvik
er sambærilegt við 200 þús. tonna
álver sem gefur frá sér 1 kg af
flúor fyrir hvert tonn af áli.
Tekið var fram í skýrslu Rala
(bls. 59), að líta mætti á 0,4 /u.g/
m3 heildarflúor í lofti sem skað-
voru viðmiðunargildi fyrir flúor í
lofti og gróðri, sett í ýmsum
löndum.
Frá skaðsemimörkum (n.
terskelverdi) að skaðleysismörk-
um (n. grenseverdi) verður ekki
tjón á gróðri, né heldur gætir
vanþrifa í búfénaði eða afurða-
taps. Sjáanlegra breytinga á
gróðri eða í grasbítum gætir ekki.
Norska mengunareftirlitið
(SFT, Statens Forurensnigstilsyn
1982, sjá skýrslu NILU 1985 bls.
9-10, telur skaðleysismörk
(grenseverdi) vera á bilinu 0,2-
0,4 /xg/m3 heildarflúor í lofti mið-
að við beitarfénað. Starfshópur á
vegum SFT tekur sérstaklega
fram að þekking á „magnáhrif-
um“ (dose-effektforhold) flúors
(og brennisteinstvíildis) sé tak-
mörkuð. Skaðleysismörk (grense-
verdi) séu þess vegna sett við það
lág gildi að það þurfi 2-5 sinnum
meira til þess að framkalla skað-
leg áhrif.
í dreifingarspá NILU 1990 er
ysta markalínan við 0,6 /ug/m3
heildarflúor (0,3 /ug/m3 af flúor í
formi lofttegundar). Þetta eru
skaðleysismörk fyrir gróður,
samkvæmt norskum viðmiðun-
um. Ekki hefur komið fram hvers
vegna dreifingarspáin náði ekki
lengra. Búast hefði mátt við að
hún yrði látin ná a.m.k. að 0,4
/u.g/m3. Engu að síður má styðjast
við 0,6 /xg/m3 heildarflúor í lofti,
sem mörk mengunar, m.a. miðað
við það sem sagt hefur verið hér á
undan um öryggismörk (feitletr-
un SPS).
Hér að ofan hefur verið gefið
yfirlit yfir bústofn og fullvirðis-
rétt innan við mismunandi
markalínur og á bæjum sem
liggja utan við markalínurnar.
Það er dregið saman í 4. töflu.
4. tafla
Bæjafjöldi og fullvirðisréttur innan mismunandi marka fyrir flúor í
lofti frá álveri við Dysnes í Eyjafirði.
Markalína Staðsetning Fjöldi býla Fullvirðisréttur
heildarflúor álvers innan (jaðar- Mjólk 1 Ærgildi
í lofti /x g/m3 marka býli) innan marka
0,6 1 Nyrðri 10 (4) 108598 750
0,4 1 Nyrðri 15 (14) 358101 1139
0,4 II Syðri 14 (16) 620011 1189“
semimörk (áður nefnt þröskulds-
gildi) og 2,2 /xg/m3 sem skað-
leysismörk (áður nefnt mark-
gildi). Þessi túlkun er byggð á er-
lendum rannsóknum á upptöku
flúors í gróður við mismunandi
flúor í lofti og á áhrifum flúors í
fóðri á búfénað en til hliðsjónar
Rétt er að taka fram að í töflunni
að ofan markast nyrðri og syðri
af staðsetningu norðan eða sunn-
an við Pálmholtslæk.
Sigurður P. Sigmundsson.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Iönþróunarfélags Eyjafjarðar hf.
Samtök heilbrigðisstétta:
Ráðstefna um æsku
án ofbeldis
Þann 5. október nk. verður
haldin í Borgartúni 6 í Reykja-
vík ráðstefna sem ber yfir-
skriftina „Æska án ofbeldis41.
Á ráðstefnunni verður fjallað
um ofbeldi meðal barna og
unglinga, orsakir, tíðni og
lausnir. Að ráðstefnunni
standa Samtök heilbrigðis-
stétta.
Fjölmörg erindi verða flutt á
ráðstefnunni. Ólafía Ingvarsdótt-
ir, sjúkraliði, heldur erindi sem
hún nefnir „Foreldri fórnarlambs
segir frá“; Þorbjörn Broddason,
félagsfræðingur, ræðir um félags-
lega þætti sem orsök ofbeldis og
þátt fjölmiðla; Einar Gylfi
Jónsson, sálfræðingur, ræðir um
fyrirbyggjandi vinnu meðal ungl-
inga; Ómar Smári Ármannsson,
lögreglumaður, ræðir um lög-
regluskýrslur, tíðni afbrota og
ofbeldis meðal unglinga; Ólafur
Oddsson, uppeldisráðgjafi, flytur
erindi sem nefnist „Er ekki allt í
lagi?“; séra Bernharður Guð-
mundsson verður með erindi sem
nefnist „Við og ofbeldið", samtal
tveggja unglinga; Sigríður Stefáns-
dóttir, fóstra, ræðir um friðar-
uppeldi á dagheimilum; Hrólfur
Kjartansson, kennari, um þátt
fræðsluyfirvalda og skólans; Mar-
grét Arnljótsdóttir, sálfræðingur,
um einelti í grunnskólum; Guð-
rún Ólafsdóttir, hjúkrunar-
fræðingur, um tíðni ofbeldis á
skólalóðum; séra Þorvaldur Karl
Helgason um heilbrigða fjöl-
skyldu; Sólveig Ásgrímsdóttir,
sálfræðingur, um aga og uppvaxt-
arskilyrði barna og Hugo Þóris-
son, sálfræðingur, og Wilhelm
Norðfjörð, sálfræðingur, um bætt
samskipti á heimilum.
Skráning á ráðstefnuna fer
fram virka daga 25. sept. til 2.
okt. milli kl. 15-17 í síma 619570
eða 624112. Ráðstefnugjald er
kr. 1500 með kaffi og mat. Fund-
arstjóri verður Guðrún Agnars-
dóttir, alþingismaður.
(Fréttatilkynning)