Dagur - 19.09.1990, Blaðsíða 7

v,-y
Miðvikudagur 19. september 1990 - DAGUR - 7
Vinna í íslensku frystihúsi - flytjast þessi störf í auknum mæli til Evrópu á næstunni?
þjóðanna og tollfrelsi fyrir 20%.
Þar með nutu íslendingar orðið
hagstæðari aðgangs að markaði
EB en þeir nutu innan EFTA eða
önnur EFTA lönd nutu hjá EB.
Hafa forsendur breyst?
Grundvallarbreyting hefur orðið
á viðskiptum íslendinga síðan
1970. Hlutur Evrópubandalags-
ins í útflutningi íslendinga gnæfir
nú yfir hlut allra annarra ntark-
aða. Á árinu 1989 fóru 56,4% alls
vöruútflutnings landsmanna til
landa EB og 67,4% til liins fyrir-
hugaða evrópska efnahagssvæð-
is, það er ríkja Fríverslunar-
bandalagsins og Evrópubanda-
lagsins. Á sama tíma kom 51,1%
innflutnings frá EB löndunum en
70,1% frá EB og EFTA löndun-
um til samans. Af þessu má sjá
að forsendur viðskipta við
Evrópu hafa breyst mikið á
tveimur áratugum, frá 1970 til
1990. Það þýðir að ísland er nú
háðara Evrópubandalaginu um
utanríkisverslun sína en það hef-
ur áður verið háð einum markaði
frá stríðslokum. Af þeim ástæð-
um verður verður ekki litið
framhjá því að þróunin innan
Evrópu kemur til með að hafa
meginþýðingu fyrir efnahags- og
atvinnuþróun hér á landi á næstu
árum.
Hvað ber að varast?
Ljóst er að við komumst ekki hjá
að takast á við harðnandi sam-
keppni á markaðssvæðum okkar.
Sá tími sem pólitísk velvild
leiddi afurðir okkar inn á erlenda
markaði er að öllum líkindum
liðin. Fjölmörg fyrirtæki hafa nú
þegar undirbúið sig undir aukna
samkeppni, meðal annars með
sameiningu og margskonar hag-
ræðingu. Hagsmunasamtök
atvinnurekenda hafa unnið mikið
starf við að undirbúa félagsmenn
til átaka við breyttar aðstæður.
Stjórnvöld hafa einnig brugðist
við með margvíslegum hætti.
Viðhorf til erlends fjármagns
hafa einnig breyst nokkuð. Tekinn'
hefur verið upp virðisaukaskattur
til samræmingar við ntarkaðslönd
okkar þótt hátt prósentustig hans
geti skapað erfiðleika er fram í
sækir. Nú hefur tslendingum ver-
ið leyft að stofna til fjárfestinga
erlendis.
Þrátt fyrir nauðsynlega aðlög-
un efnahagslífsins að löndunt EB
er einnig margt sem verður að
varast. Vegna fámennis íslensku
þjóðarinnar er spurningin um
atvinnu- og búseturétt viðkvæm
fyrir okkur. Þótt tungumál og
veðurfar muni draga úr áhuga
Evrópubúa að flytjast hingað er
hætta á nokkrir mannflutningar
geti átt sér stað. Einkum iná
búast við því varðandi sjávar-
útveginn. Fjöldi sem engu máli
skiptir hjá nágrannaþjóðunt okk-
ar gæti skapað verulega erfið-
leika ef hann flyttist til Islands á
stuttum tíma og tæki sinn skerf af
atvinnulífi landsmanna. Þótt ein-
angrun og sérstaða íslands hafi
minnkað má búast við því að erfið
vandamál geti komið upp varð-
andi hagræðingu bæði í landbún-
aði og í sjávarútvegi. Ekki er
ljóst hvort íslenskur landbúnaður
myndi þola samkeppni frá
Evrópubandalaginu. Miklar
breytingar gætu orðið á búsetu
þjóðarinnar sem stefndu að því
aö flytja flesta íbúa landsins á eitt
búsvæði. Fjárfestingar erlendra
aðila gætu haft mikil áhrif hér á
landi. Einkum ef þær ættu sér
stað í sjávarútvegi. Hinir svart-
sýnustu hafa bent á að fyrirtæki á
meginlandinu gætu á stuttum
tíma keypt flest sjávarútvegsfyr-
irtæki landsins og komist þannig
að fiskimiðum okkar þrátt fyrir
að við myndum njóta sérstöðu
gagnvart kröfu bandalagsþjóð-
anna um sameiginlega nýtingu
auðlinda. Bent hefur verið á að
Þjóðverjar hafi fjárfest mikið í
Danmörku eftir að Danir gerðust
aðilar að EB. Þýsk fyrirtæki hafi
keypt fasteignir, fyrirtæki og nú
síðast bújarðir í Danmörku.
Ný öld eða Gamli sáttmáli
Ef miðað er við stærð margra
evrópskra fyrirtækja þyrfti ekki
mikið fé til að kaupa íslenskt
atvinnulíf. Slíkt myndi í raun
þýða nýjan Gamla sáttmála fyrir
þjóðina. Hún hefði ekki lengur
sjálfstæði og yrði útlendingum, í
þessu tilviki fyrirtækjum á meg-
inlandinu, háð um framfæri
sitt. Evrópubandalagið hefur
löngum talið íslendinga koma
fram af nokkurri óbilgirni þegar
þeir hafa neitað að semja við
bandalagið um fiskveiðiheimildir
í skiptum fyrir tollalækkanir á
mörkuðum. íslendingar stunda
tæpast veiðar á miðum annarra
þjóða. Af þeim sökum geta þeir
ekki skipt á fiskveiðiheimildum
við aðra. Svo er um fleira í efna-
hagslífinu. Skilyrðislaus inn-
ganga íslands í Evrópubandalag-
ið gæti þýtt nýjan Gantla sátt-
mála fyrir þjóðina. Sé hins vegar
litið á viðskiptahagsmuni okkar á
meginlandi Evrópu verður ekki
gengið fram hjá því að við kom-
umst ekki hjá að eiga mikil sam-
skipti við þetta markaðssvæði í
náinni framtíð. Samskipti sem
verða að grundvallast á gagn-
kvæmum samningum þar sem við
verðum að fá nágrannaþjóðir
okkar til að skilja og virða þá sér-
stöðu sem fyrst og fremst skapast
af fámenni þjóðarinnar en einnig
nokkuð af einhæfum auðlindum
og fábreyttum atvinnumöguleik-
um. Samskipti við Evrópubanda-
lagið og sameiginlegan markað
þess eftir 1992 skapa því enga
nýja öld á íslandi. Þau mega
heldur ekki leiða okkur undir
annan Gamía sáttmála. Þ1
LETTIB
Léttisfélagar!
Almennur félagsfundur verður í Skeifunni, fimmtu-
daginn 20. september kl. 20.30.
Fundarefni:
Inntaka nýrra félaga.
Lýst eftir tillögum til þings L.H.
Félagshesthús og unglingastarf.
Önnur mál.
Félagar fjölmennið. Stjórnin.
Notaðir lyftarar
Rafmagn - Diesil 0,6-3 tonn.
Ýmsar gerðir ★ Mikið úrval
Veltibúnaður og varahlutir.
HRINGIÐ EÐA LÍTIÐ INN!
STEINBOCKÞJÓNUSTAN HF
Kársnesbraut 102, 200 Kópavogur.
Sími 91-641600.
FJj

Æ\
KENNARA-
HÁSKÓLI
ÍSLANDS
FRA KENNARAHASKOLA ISLANDS
B.A. NÁM í SÉR-
KENNSLUFRÆÐUM
Kennaraháskóli íslands mun, ef fjárveiting og næg
þátttaka fæst, bjóða upp á eftirfarandi nám í sér-
kennslufræðum sem hefst að hausti 1991:
B.A. nám í sérkennslufræðum, fyrri hluti.
Þetta er hlutanám með starfi og tekur tvö ár. Kennsla er í
formi námskeiða utan skólatíma (haust og vor) og fjar-
kennslu meðan á skóla stendur. Námskeiðin verða að lík-
indum haldin í heimavistarskóla utan Reykjavíkur.
B.A. nám í sérkennslufræðum, síðari hluti.
Þetta er hlutanám með starfi og tekur tvö ár. Kennslan er
í formi námskeiða utan skólatíma (haust og vor) og fjar-
kennslu meðan á skóla stendur. Námskeiðin verða haldin
í heimavistarskóla á Norðurlandi.
Þetta er auglýst nú með ofangreindum fyrirvara til
þess að þeir kennarar sem hug hafa á þátttöku og
vilja sækja um orlof geti gert það fyrir 1. október n.k.
Umsóknarfrestur verður auglýstur og nánari upplýs-
ingar veittar í febrúar n.k. eftir að endanleg ákvörðun
hefur verið tekin.
Rektor.
Dags.:
SVARSEÐILL
Beiðni um millifærslu
áskriftargjalds
□ Er áskrifandi
□ Nýr áskrifandi
Undirritaður óskar þess að
áskriftargjald Dags verði
framvegis skuldfært mánaðarlega
á greiðslukort mitt.
Kortnr.:
Gildir út:
Kennit.:
ASKRIFANDI:
HEIMILI:_____
PÓSTNR.-STAÐUR:
SÍMI:________
Strandgötu 31 Sími 96-24222
UNDIRSKRIFT.