Dagur - 18.10.1990, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Fimmtudagur 18. október 1990
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR PÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
INGVELDUR JÓNSDÓTi iR, HEIMASIMI 22791
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Framtíðarsýn vantar
íslendingar ætla ekki að taka þátt í heimssýningunni
Expo 92, sem haldin verður í Sevilla á Spáni og þjóðir
heimsins eru nú að undirbúa þátttöku í. Ástæða þess er
sögð vera mikill kostnaður. Þegar íslenskum stjórnvöld-
um var boðin þátttaka í sýningunni, var svarið jákvætt og
okkur úthlutað lóð á einum besta stað á sýningarsvæð-
inu. Málinu var vísað til Útflutningsráðs og efnt var til
samkeppni þriggja hópa arkitekta og verkfræðinga um
gerð sýningarskála. Hópur undir stjórn Guðmundar Jóns-
sonar, arkitekts í Noregi, bar sigur úr býtum. Hönnun
húss sem gefur táknræna hugmynd um sögu landsins er
nú lokið.
Þegar Jóhann Karl Spánarkonungur kom í opinbera
heimsókn til íslands, spurðist hann fyrir um hvort við
myndum ekki taka þátt í heimssýningunni í Sevilla. For-
seti Islands, sem hafði staðfestingu frá stjórnvöldum um
að svo yrði gert, svaraði konungi að sjálfsögðu játandi.
Ríkisstjórnin ákvað síðan í haust að ekkert verði úr áform-
um um þátttöku og setti okkur um leið á bekk með Alban-
íu, eina ríki Evrópu fyrir utan okkur sem stendur utan
sýningarinnar.
Árið 1939 tóku íslendingar þátt í heimssýningunni í
New York. Vilhjálmur Þór, Haraldur Árnason og Ragnar
Kvaran voru skipaðir til að hafa veg og vanda af framtaki
íslendinga. Sýningin var opnuð 11. maí það ár, 17. júní
var þjóðhátíðardagur íslands og borgarstjóri New York
borgar flutti ræðu í sýningarskála íslendinga. Þátttaka
íslands í þessari heimssýningu kostaði um 450 þúsund
krónur. Sama haust, eða 15. október, var fyrsti hluti Lax-
árvirkjunar tekinn í notkun og kostaði sá áfangi virkjun-
arinnar um 3 milljónir króna. Enginn vafi er á því að þátt-
taka okkar í heimssýningunni í New York var geysileg
landkynning fyrir ísland og kom viðskiptum okkar til
mikilla góða á þeim erfiðleikaárum er þá fóru í hönd.
Árið 1992, sama ár og Expo 92 verður haldin í Sevilla,
tekur sameiginlegur markaður Evrópubandalagsins gildi.
Markaður Evrópubandalagsins mun skipta okkur miklu
máli hvernig sem samningum og samskiptum við Evr-
ópulönd verður háttað í framtíðinni. Talið er að þátttaka
okkar í sýningunni nú myndi kosta um 250 milljónir
króna. Til samanburðar má nefna að smíði meðalstórs
frystitogara kostar ekki undir 500 milljónum króna. Ráð-
gert er að um 40 milljónir gesta skoði sýninguna. Reikna
má með að allt að 10% þeirra komi á íslenska sýningar-
svæðið, sem eru um 4 milljónir gesta á þeim sex mánuð-
um sem sýningin stendur yfir. í því sambandi má varpa
þeirri spurningu fram hvort ísland hafi efni á að sleppa
landkynningu þar sem reiknað er með um 30 gestum á
mínútu að meðaltali.
íslendingar eru óvanir að afla sér stuðningsaðila eða
bakhjarla við stór verkefni. Þess má geta að Norsk Hydro,
sem meðal annars framleiðir ál, hefur gerst stuðnings-
aðili við byggingu menningarmiðstöðvar í Lillehammer í
Noregi í tilefni af vetrarólympíuleikunum þar. Byggingin
verður að nokkru úr áli. Eflaust hefði verið unnt af fá fyrir-
tæki til stuðnings við þátttöku okkar í Expo 92 ef eftir því
hefði verið leitað. Af ákvörðunum um að hætta við þátt-
töku í heimssýningunni í Sevilla á upphafsári sameigin-
legs markaðar Evrópu sést að okkur skortir þá framtíðar-
sýn sem nauðsynleg er ef við ætlum að lifa í þessu landi
við þau lífskjör sem við kjósum. ÞI
Steingrímur J. Sigfússon samgönguráðherra um álversmálið:
Telur bæði EjjaJQörð og Keilis-
nes óheppilega kosti
- bendir á Austurland sem heppilegan landshluta, og að
eyfirsk fyrirtæki gætu sótt verkefni þangað í tengslum við álver
Umræðan um álversmálið hef-
ur ekki legið niðri undanfarið,
og m.a. verið mikið rætt um
málið á Alþingi. Blaðamaður
hafði samband við Steingrím J.
Sigfússon, samgönguráðherra,
og spurði um álit hans á ýms-
um þáttum álmálsins. Stein-
grímur kveðst ekki vera sáttur
við að álverið verði byggt á
Keilisnesi. Hins vegar telur
hann einnig ýmsa meinbugi á
að álverinu hefði verið valinn
staður við Eyjafjörð, og bendir
á Austurland sem heppilegri
kost.
Steingrímur J. var fyrst spurður
að því, hvort hann væri persónu-
lega sáttur við að álverið yrði
byggt á Keilisnesi.
„Nei, ég er ekki sáttur við
það,“ segir hann. „Ég hef marg-
lýst því yfir að ég telji, að ef að
þessu eigi að verða þá sé mjög
mikilvægt að álverið rísi einhvers
staðar utan þéttbýlissvæðisins á
suðvesturhorninu, til að verka til
mótvægis við streymi fólks og
fjármagns inn á það svæði. Af-
staða mín hefur ekkert breyst, og
ég set það tvímælalaust ókost-
anna megin, ef þetta ætlar að
verða niðurstaðan. Ég vísa líka
til þeirrar afstöðu sem þingflokk-
ur Alþýðubandalagsins hefur
markað í þessum efnum, og
ntinni á stjórnarsáttmála. Það ber
allt að sama brunni, ég á ákaflega
erfitt með að sjá, að þetta sam-
rýmist með góðu móti þeim
áherslum sem lagðar hafa verið í
þessu stjórnarsamstarfi, bæði af
þingflokki og ríkisstjórninni í
heild.“
Eyjafjörður viökvæmur
fyrir stóriöju
- Studdir þú eindregið að álver
yrði byggt hér við Eyjafjörð?
„Ég tók aldrei neina afstöðu til
þess hvar úti á landsbyggðinni
álver ætti að rísa. Ég hef frá upp-
hafi vitað og bent á, jafnt í Eyja-
firði sem annars staðar, að
Eyjafjörður væri einn af þeim
stöðum á landinu sem hvað við-
kvæmastur væri fyrir staðsetn-
ingu stóriðju af þessu tagi. Það
þyrfti að vanda mjög til allrar
vinnu, sem að því lyti. Ég tók að
sjálfsögðu ekki heldur afstöðu til
þess fyrirfram, enda hef ég aldrei
rekið þetta mál á þeim forsend-
um, að einn staður væri öðrum
Steingrímur J. Sigfússon: Eyjafjörð-
ur einn af þeim stöðum á landinu
sem hvað viðkvæmastur er fyrir
staðsetningu stóriðju af þessu tagi.
fremri á landsbyggðinni. Ég hef
fyrst og fremst rekið það á
almennum, byggðapólitískum
forsendum, sem sagt þeim að ef
svona fyrirtæki eigi að rísa, þá
eigi það að gerast utan suðvestur-
hornsins, því annars muni það
sannarlega, bæði beint og vegna
óbeinna áhrifa, valda enn óhag-
stæðari hlutföllum milli lands-
byggðarinnar og þéttbýlisins við
Faxaflóa.
Auðvitað hefur maður að vissu
leyti sérstakar áhyggjur af Eyja-
fjarðarsvæðinu í heild í þessum
efnum. Ekki vegna þess að þar sé
byggðin veikari en annars staðar
í landinu, - þvert á móti er þetta
sterkasta byggðasvæði lands-
byggðarinnar, - en hitt er stað-
reynd, sem menn verða að hafa í
huga, að á Eyjafjarðarsvæðinu
og Akureyri eru einmitt helst til
staðar þær starfsgreinar, í ein-
hverjum mæli, sem sérstaklega
tengjast framkvæmdum af þessu
tagi, t.d. málmiðnaður, bygg-
ingaiðnaður o.s.frv. Af þessum
sökum er meiri ástæða til að hafa
áhyggjur af Eyjafjarðarsvæðinu
en flestum öðrum byggðarlögum
landsins. Víða annars staðar er
ekki svo miklum mannafla á þessu
sviði til að dreifa. En það helsta
sem eftir er af slíku á landsbyggð-
inni er þar, og ekki annars
staðar.
Ég tel, að staðsetning álvers á
Austurlandi hefði verið mun hag-
stæðari fyrir Eyjafjörð, en það
hefði þó ekki verið það sem
margir heimamenn hefðu helst
viljað kjósa. Ég tel mig geta
rökstutt, að mun hægara hefði
verið fyrir eyfirsk fyrirtæki að
sækja vinnu til Austurlands og
þau staðið sterkar að vígi í sam-
keppninni þar en þau gera gagn-
vart framkvæmdum af þessu tagi
á suðvesturhorninu. Auk þess tel
ég meiri líkur, á að einhver hluti
af margfeldisáhrifum hefði kom-
ið fram úti á landsbyggðinni, á
Norðurlandi, ég tala nú ekki um
ef menn hefðu gert það sem
skynsamlegt væri að gera í leið-
inni; að stórbæta samgöngur og
koma á heilsársamgöngum milli
Norðurlands og Austurlands.
Stóru mistökin í álmálinu
Stóru mistökin í staðsetningar-
málunum eru tvenn: Þau fyrri
eru, - og ég ætla ekki að þvo
hendur mínar af ábyrgð á því, að
auðvitað hefði átt að setja það
sem skilyrði í upphafi viðræðn-
anna að staðsetningin yrði utan
suðvesturhornsins. Á þeim for-
sendum átti að bjóða til viðræðn-
anna, og að staðsetning á þéttbýl-
issvæðinu þar væri útilokuð.
Seinni mistökin voru þau að
menn þrengdu staðarvalið niður í
alltof fáa kosti, strax í byrjun.
Það eru auðvitað fjölmargir aðrir
staðir úti á landi, t.d. við Skaga-
fjörð, Húnaflóa eða Skjálfanda,
og víðar á Austurlandi við
ströndina eru staðir sem vel
geta komið til greina, og eru ekki
jafn vandasamir frá umhverfis-
legu tilliti eins og þessir þröngu
firðir, Eyjafjörður og Reyðar-
fjörður.“
- Finnst þér þá að málum sé
svo komið að vafasamt sé að fara
út í álversbyggingu í dag?
„Ég ætla ekki að hafa um það
önnur orð en þessi: Það standa
auðvitað óbreyttar þær kröfur
sem við eigum að gera til svona
starfsemi hvað snertir hag-
kvæmni, umhverfismál o.s.frv.,
og þegar menn að endingu gera
upp hug sinn til svona mála hljóta
þeir að vega og meta kostina og
gallana. Ef gallarnir eru orðnir
fleiri og þyngri en kostirnir þá
eiga menn að taka ákvarðanir út
frá þeirri staðreynd, en ekki
blekkja sig, stinga hausnum í
sandinn og samþykkja samt, eins
og sumir vilja gera.“ EHB
Námskeið á vegum Fræðslumiðstöðvar Rauða krossins:
Margt imi að vera fram til áramóta
Fræðslumiðstöð Rauða kross
íslands stendur fyrir fjölbreyti-
legum námskeiðum fram til ára-
móta og nýlega kom út bæklingur
með yfirliti yfir námskeiðin. Þau
eru af ýmsum toga og ber fyrst að
nefna skyndihjálparnámskeið
sem haldin eru víða um landið.
Markmið RKÍ er að þjálfa 10.000
manns til skyndihjálpar en nú
hafa hátt á þriðja þúsund manns
lokið námskeiðunum. Deildir
RKÍ sem eru 47 víðs vegar um
landið hafa lagt megináherslu á
skyndihjálparkennslu og barn-
fóstrunámskeið en Fræðslumið-
stöð hefur skipulagt og haldið
fjölda annarra námskeiða sem
tengjast mannúðarmálum.
Námskeiðið „Aðhlynning aldr-
aðra og sjúkra" verður haldið í
Stykkishólmi. Fjórar deildir í
nágrenninu standa sameiginlega
að námskeiðinu og er það jafn-
framt í fyrsta sinn sem námskeið-
ið er haldið utan höfuðborgar-
svæðisins f núverandi mynd. Það
stendur yfir í tvo daga og er eink-
um ætlað ófaglærðu fólki sem
annast aldraða og sjúka í heima-
húsum og á stofnunum. í Reykja-
vík hefur námskeiðið verið vel
sótt bæði af íbúum á höfuðborg-
arsvæðinu og utan þess.
Af öðrum námskeiðum sem í
boði verða á haustönn má nefna
„Starfslok" þar sem tekið er á
ýmsum þáttum er snerta síðari
hluta æviskeiðisins. Á námskeiði
fyrir foreldra ungra barna er fjall-
að um samskipti foreldra og
barna, slysavarnir og skyndi-
hjálp, tannvernd, barnasjúk-
dóma og heilsuvernd. Sjúkra-
flutninganámskeið verður í
Reykjavík í lok október og byrj-
un nóvember og er ætlað sjúkra-
flutningamönnum alls staðar
af landinu. Ungmennahreyfing
Rauða krossins gengst fyrir
„Grunnnámskeiði 1“ sem ætlað
er til að þjálfa ungt fólk til sjálf-
boðaliðastarfa innanlands og
utan og námskeiði fyrir þá sem
áhuga hafa á að starfa sem sjálf-
boðaliðar í tengslum við Rauða-
krosshúsið, néyðarathvarf fyrir
börn og unglinga.