Dagur - 23.02.1991, Page 6

6 - DAGUR - Laugardagur 23. febrúar 1991
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SlMI: 96-24222 ■ SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1100 A MÁNUÐI ■ LAUSASÖLUVERÐ 100 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 725 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON.
RITSTJ.FULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON.
UMSJ.MAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON.
BLAÐAMENN: JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (iþr.),_______
KÁRI GUNNARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960), INGIBJÖRG
MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585), JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
ÓLIG. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSM.: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON.
PRÓFARKAL.: SVAVAR OTTESEN. ÚTLITSH.: RlKARÐUR B. JÓNASSON,
ÞRÖSTUR HARALDSSON.
AUGLÝSINGASTJ.: FRlMANN FRlMANNSSON.
DREIFINGARSTJ.: HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL.
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Bœtt vinnubrögð og njjjar
áherslur í bœjarsijórn Akureyrar
Bæjarstjórn Akureyrar lauk
afgreiðslu fjárhagsáætlunar í
vikunni sem nú er að enda.
Fjárhagsáætlun er stærsta
einstaka verkefni bæjarstjórn-
ar á hverju ári, og í tengslum
við hana fara fram umræður og
skoðanaskipti milli fulltrúa
þeirra stjórnmálaflokka sem
mynda bæjarstjórn.
Bæði fyrri og seinna umræða
um fjárhagsáætlun einkennd-
ist af miklum umræðum og á
tíðum skörpum skoðanaskipt-
um meirihluta og minnihluta í
bæjarstjórn. Langur vegur var
frá að nein lognmolla ríkti við
þessar umræður. Bæjarfulltrú-
ar Framsóknarflokksins bók-
uðu ítarlegar athugasemdir og
fluttu breytingatillögur, sem
að vísu voru flestar felldar.
Undantekning á því var tillaga
Jakobs Björnssonar um að láta
fara fram ítarlega athugun á
fjármálum Akureyrarbæjar, en
hún var samþykkt og útfærð
nánar eins og greint hefur ver-
ið frá hér í blaðinu.
Það mikla aðhald sem bæjar-
fulltrúar Framsóknarflokksins
veita meirihlutanum í bæjar-
stjórn hefur þegar skilað
árangri. Eins og menn muna
virtu oddvitar Sjálfstæðisflokks
og Alþýðubandalags Fram-
sóknarmenn ekki viðlits eftir
kosningar, og léðu ekki svo
mikið sem máls á því hvort
grundvöllur væri fyrir meiri-
hlutaviðræðum við ótvíræða
sigurvegara kosninganna.
Meirihlutaflokkarnir urðu þó
báðir fyrir umtalsverðu fylgis-
tapi í kosningunum. Þessi
málsmeðferð hefur orðið til að
stappa stálinu í framsóknar-
fólk á Akureyri, sem rekur
blómlegt flokksstarf og tekur
virkan þátt í mótun bæjarmála,
þótt í minnihluta sé.
í umræðum um fjárhagsáætl-
un hafa framsóknarmenn sýnt
og sannað að þeir bera hag
hins almenna bæjarbúa fyrir
brjósti, og vilja gera róttækan
uppskurð á bæjarapparatinu.
í umræðum um fjármál Akur-
eyrarbæjar og vangaveltur um
hversu mikið fé er til ráð-
stöfunar til framkvæmda og
margvíslegra verkefna stendur
ein mikilvæg staðreynd upp
úr: Svigrúm bæjarins til fram-
kvæmda og nýrra fjárfestinga
er afar takmarkað, fer jafnvel
minnkandi milli ára. Hlutfall
rekstrarkostnaðar er afar hátt,
og setur sveitarfélaginu
þröngar skorður. ítrasta
aðhalds er þörf í þessu efni, og
nauðsynlegt er að tryggja að
framkvæmdir eins og fyrirhug-
að Listagil verði ekki til að
keyra upp fastan rekstrar-
kostnað bæjarins.
Þeir sem þekkja til nútíma-
reksturs vita hversu áætlana-
gerð er nauðsynlegur þáttur til
að tryggja öryggi og koma í
veg fyrir rangar fjárfestingar.
Tillaga bæjarfulltrúa Fram-
sóknarflokksins um að láta
vinna framkvæmdaáætlun
vegna nýframkvæmda og við-
haldsverkefna þeirra sem ráð-
gerð eru í fjárhagsáætlun er
þörf, en þessi tillaga liggur nú
fyrir bæjarráði. í henni segir
ennfremur að verktaka skuli að
jafnaði velja á grundvelli
útboða. Þessi tillaga er eitt
dæmi um nýjar áherslur og
bætt vinnubrögð sem Fram-
sóknarmenn beita sér fyrir í
bæjarstjórn Akureyrar og
rekstri bæjarins. EHB
ísl enska og arðsemi dagblaða
Haft er eftir forsætisráðherra, Steingrími
Hermannssyni formanni okkar fram-
sóknarmanna, í umræðum á Alþingi um
frumvarp ríkisstjórnarinnar um fjárfest-
ingar erlendra aðila, að íslensk dagblöð -
og aðrir fjölmiðlar - væru ekki svo
arðbær, að hann hefði af því áhyggjur, að
útlendingar sæktust eftir að eignast þau.
Þetta frumvarp ríkisstjórnarinnar er liður
í undirbúningi að stofnun innra markað-
ar Evrópusamfélagsins EEC og hugsan-
legri aðild íslendinga að Evrópska efna-
hagssvæðinu ESS og fjórfrelsinu marg-
fræga.
Fyrir skömmu afnam menntamálaráð-
herra, Svavar Gestsson, fyrrum ritstjóri
Þjóðviljans, málgagns sósíalisma, þjóð-
frelsis og verkalýðshreyfingar, þýðinga-
skyldu á erlendum fréttum og fréttatengdu
efni í sjónvarpi. íslendingum var með
þeim hætti opnaður gluggi til umheims-
ins. Ungir og aldnir, lærðir og leikir geta
nú horft á beinar útsendingar enskra og
bandarískra sjónvarpsstöðva í íslenskum
ríkisfjölmiðlum af stríðsrekstri skillítilla
manna við Persaflóa.
En vegna ummæla forsætisráðherra
um íslensk dagblöð Iangar mig til að
benda á, að dagblöð og aðrir fjölmiðlar
heimsins eru ekki reknir vegna arðsem-
innar einnar, heldur eru þetta áhrifamikil
tæki; upplýsingastofnanir, áróðursstöðv-
ar - og skólar - allt í senn. Verði frum-
varp ríkisstjórnarinnar um fjárfestingar
erlendra aðila að lögum, gætu fjölþjóða-
fyrirtæki hins nýja auðmagns stofnað
sjónvarpsstöð eða útvarp á íslandi eða
gefið út dagblað til þess að afla kenning-
um sínum fylgis. Þá kann að þrengjast
fyrir dyrum okkar búandkarla fyrir
norðan, og til þess væri leikurinn þá ef til
vill gerður, að vondar skoðanir féllu í
skuggann fyrir góðum kenningum, en
eins og menn vita hefur sá besta kenn-
ingu sem á góða skó og hefur nóg að eta,
eins og Halldór Laxness orðar það í
Paradísarheimt.
Ef útlendingum sýnist, geta þeir stofn-
að Rás 3 - eða rás í þriðja veldi - og opn-
að augu okkar fyrir nýjum sannleik, sem
á ekkert skylt við þröngsýna stefnu okkar
framsóknarmanna fyrir norðan, og ef
kenning Jónasar Kristjánssonar ritstjóra
DV er rétt, eigum við líka kost á að flytja
inn frá útlönduni fréttamenn og ódýrari
og betri fréttir og frásagnir en við búum
til hér heima. Pá getum við auk íslensks
landbúnaðar lagt niður Tímann og Dag
og Morgunblaðið og DV og sparað okkur
fé og fyrirhöfn. En til þess þurfum við
auðvitað öll að geta skilið erlenda málið,
enskuna til jafns við ísl-enskuna.
Og þá kemur glugginn menntamála-
ráðherra til sögunnar. Glugginn sá getur
með skjótum hætti kennt öllum að
tileinka sér enskar fréttir - og tala um
heimsmálin á ensku - og það er full-
komnað. Þetta er þá ef til vill nokkur
graður leikur allt saman, eins og menn
segja hér fyrir norðan.
En ef ráðherrar halda að íslensk tunga
þoli, að enskt sjónvarpsefni flæði inn um
glugga okkar til umheimsins dag og nótt,
ár og síð, þekkir sá hinn sami ekki sögu
þjóða og tungumála heimsins. Tungumál
koma og fara eins og kynslóðirnar. Ekki
svo að skilja, að þjóðtunga li'ði undir lok
í einni svipan. En þegar menn hætta að
nota tungu sína við öll störf og alla iðju í
samfélaginu veslast hún upp og missir
þrótt af megurð, og að lokum deyr hún
hægt, og enginn verður þess var frekar en
þegar Dolly Pentreath gamla dó árið
1777 102 ára gömul í húsi sínu Mouse-
hole á Cornwall og með henni tungumál-
ið kornvelska sem eitt sinn var höfuðmál
á þeim slóðum.
íslensk tunga hefur ekki varðveist fyrir
einhverja tilviljun örlaganna, heldur af
því að menn voru sér þess meðvitaðir
lengi að berjast þarf fyrir tungunni - og
menningunni. Sú staðreynd breytist ekki,
þótt nýjar kenningar um viðskipti og
verslun komi fram. Ef menn hætta að
nota móðurmál sitt nema til þess að tala
við hundinn sinn, líður hún undir lok.
Ekki svo að skilja, að lífið sjálft líði undir
lok. Pað heldur auðvitað áfram í sinni
margbreytilegu mynd.
Höfuðviðfangsefni Alþingis er að
varðveita tungu, menningu og fullveldi
Islendinga. í umræðu um aukin samskipti
og samvinnu þjóða - sem eru sjálfsögð og
eðlileg og óumflýjanleg - verður því að
taka tillit til fleiri þátta en hins fjóreina
frelsis Evrópusamfélagsins EEC. Pað
frelsi er mér að vísu ekki sá fagnaðarboð-
skapur sem mörgum góðum manninum.
Ef þingmenn og ráðherrar trúa því hins
vegar, að stjórnvöld Evrópusamfélagsins
EEC í Bruxelles ráði betur við vanda
íslendinga en íslendingar sjálfir, er steinn
hruninn úr varnarvegg íslensks fullveldis
og erfitt mun reyna að gelda upp í hann
aftur. Örðugt verður Alþingi þá að
tryggja, að tungan glatist ekki og svo
íslensk menning.
Trúin á töframátt útlendinga getur
nefnilega orðið skeinuhætt íslensku full-
veldi. Auðmagn fjölþjóðafyrirtækja set-
ur ekki fyrir sig nokkurra króna tap á
rekstri dagblaðs á íslandi, ef í boði eru
auðugustu fiskimið Atlantshafs, orka
íslenskra fallvatna og jarðvarmi.
Ef þingmenn og ráðherrar vilja greiða
götu erlends fjármagns og erlendra aðila
í landinu, verða þeir að gera sér ljósar
staðreyndir, sem gilda um tungumál
þjóða, menningu þeirra og fullveldi.
Þjóðríki og þjóðernisvitund eru nefni-
lega ekki dauð ennþá. Pað sannar barátta
fólks um allan heirn fyrir þjóðtungu
sinni, sérstakri menningu - og fullveldi.
Akur-
eyrar-
pistill
Tryggva Gíslasonar