Dagur - 04.01.1992, Blaðsíða 10

10 - DAGUR - Laugardagur 4. janúar 1992
G j aldþrotaástandib
sem hér hefur ríkt er
mannlegur harmleikur
- segir sr. Þórhallur Höskuldsson, sóknarprestur á Akureyri
Réttur áratugur er nú síðan sr. Pórhallur Höskuldsson var
kjörinn sóknarprestur í Akureyrarprestakalli en til Ak-
ureyrar kom hann eftir að hafa setið á Möðruvölluni í
Hörgárdal í 14 ár. Þórhallur er maður starfsamur og
kann því vel að hafa nóg fyrir stafni. Samhliða prests-
starfinu á Möðruvöllum hafði hann nokkurn búskap og
jafnframt tóku félagsstörfin talsverðan tíma og hefur hann gegnt ýmsum
trúnaðarstörfum bæði á vettvangi kirkju og skóla. - Sr. Þórhallur hefur
á síðustu misserum fjallað opinberlega um málefni fjölskyldunnar og
segir að því fólki fari nú fjölgandi sem gefist upp í glímunni við að ná
endum saman. Þetta leiði m.a. af sér að hjónabönd og fjölskyldur
splundrist og eftir standi sár sem erfitt verði að græða. En áður en við
víkjum tali okkar að þessum málefnum spyrjum við um uppvöxtinn og
prestsstörfin í dreifbýlinu.
Af Hörgdælingum kominn
„Jú. ég er sveitamuður í húð og hár." svarar
liann spurningu blaðamanns þegar við höfum
komið okkur fyrir í stofunni á heimili hans.
„Eg er fæddur Hörgdælingur. Foreldrar mínir.
Björg Steindórsdóttir og Höskuldur Magnús-
son. bjuggu að Skriðu í Hörgárdai. Þar get ég
rakið föðurætt mína í nokkra liði en móðir
mín er af nálægum slóðum eða frá Þrastarhóli
í Arnarneshreppi. Eg missti föður minn þegar
ég var á öðru ári og ólst því upp hjá móður
rninni sem hélt búskap áfram í Skriðu næstu
árin með fööurbróður mínum, Finni Magnús-
syni. og Ijölskyldu hans. Hún giftist aftur
nokkru síðar og hjá henni og stjúpföður mín-
um. Kristjáni Sævaldssyni. ólst ég upp eftir
það hér á Akureyri og allan minn skólaaldur
ásamt einni systur. Huldu Kristjánsdóttur."
Þórhallur hélt til náms til Reykjavíkur þar
sem hann stofnaði heimili með eiginkonu
sinni. Þóru Steinunni Gísladóttur, en luin
lagði stund á kennaranám og starfar nú sem
sérkennari. Þau eiga tjögur börn, Gísla Sigur-
jón (stjúpsonur sr. Þórhalls), Björgu, Höskuld
Þór og Önnu Kristínu.
Þegar Þórhallur hafði lokið guðfræðinámi
vígðist hann til Möðruvalla í Hörgárdal þó
svo að hugur hans hafi staðið til framhalds-
náms.
„Ég fékk áskorun frá sóknarnefndunum
urn að sækja um Möðruvelli og var undir tölu-
verðum þrýstingi að verða við því frá þáver-
andi biskupi og ráðherra. Ég féllst á að fara
þangað og vera í 2 ár. Þau urðu hins vegar
nærl4!"
Mööruvellir með betri
brauðum landsins
Fyrir 10 árum tók sr. Pétur Sigurgeirsson við
embætti biskups Islands og var sr. Þórhallur
þá kosinn sem sóknarprestur í Akureyrar-
prestakalli.
„Það varekki þrautalaust að yfirgefa sveit-
ina og það ágæta fólk sem þar býr. Raunar var
ekkert sem ýtti á okkur að fara frá Möðruvöll-
um nema síður væri. En við urðum að hugsa
til þess að tækifærin til að færa sig um set í
starfi gefast ekki endilega þegar okkur prest-
um hentar. m.a. vegna þeirra prestskosninga-
laga sem þá giltu. Viss þörf var einnig á að
breyta til og fá fjölbreyttari starfsreynslu og
við sjáum ekki eftir því nú þótt það hafi verið
erfið ákvörðun."
Þórhallur leynir því ekki að bóndinn í hon-
um sé ríkur og að búskapurinn á Möðruvöll-
um hafi gefið honum mikið.
„Möðruvellir eru með betri brauðum hér á
landi, jörðin er stórkostleg bújörð og fyrir
þann sem hefur tilfinningu fyrir búskap er
ógjörningur að sitja á slíkum stað öðruvísi en
sinna því hugðarefni á einhvern hátt. Ég hafði
löngun til að skila staðnum betri til búskapar
en ég tók við honum. Ég ólst upp við það að
skihi mínu hlutverki og draga ekki af mér við
þau verk sem ég tek að mér og slíkt fylgir
manni alla ævi. En ég hafði líka mikla hjálp
og góðan stuðning við búskapinn. bæði frá
tjölskyldufólki mínu og öðrum."
Prestsstarfið gefandi starf
Sr. Þórhallur segir að talsverður munur sé á
því að starfa í þéttbýli og sveit en megin mun-
urinn felist sennilega í því að tengslin við
sóknarbörnin verði ekki eins náin og persónu-
leg í bæjunum. Sérstaklega segist liann finna
til þess að lítill tími gefist til að heimsækja
fólk í heimahús eins og æskilegt væri.
„Ég hefði ekki viljað byrja prestsskap í
þéttbýli eins og hér á Akureyri þar sem nóg er
að gera í prestsstarfi allan daginn og raunar
allan sólarhringinn ef vel á að vera. En ég hef
kunnað afskaplega vel við mig hér á Akureyri
og átt samstarf við margt gott og dugmikið
fólk. Það hefur líka verið ákaflega ánægjulegt
og Íærdómsríkt að fá að taka þátt í því mikla
uppbyggingarstarfi sem hefur átt sér stað við
Akureyrarkirkju og safnaðarheimilið nýja á
undanförnum árum og hér vinna margir og
hafa unnið framúrskarandi starf fyrir kirkjuna.
Við sr. Birgir Snæbjörnsson erum tveir þjón-
andi í sama prestakalli og það kallar á dagleg
samskipti og að við skipuleggjum störf okkar
sameiginlega. Það samstarf hefur gengið
mjög vel. Annars er starfið hér mjög fjöl-
breytilegt og gefandi og Akureyraiprestakall
er að því leyti sérstakt að hér eru staðsettar
fjölmennar stofnanir eins og Fjórðungssjúkra-
húsið og Dvalarheimilið Hlíð, sem leggja á
herðar okkar prestunum ýmis þjónustustörf til
viðbótar venjubundnum prestsstörfum við
kirkjuna. Þá fengum við líka Miðgarðasókn í
Grímsey til viðbótar fyrir tveimur árum." seg-
ir sr. Þórhallur.
Kirkjusókn ekki einhlítur
mælikvarði
Hvað varðar tengsl fólks við kirkjuna er oft í
almennri umræðu bent á að lítil kirkjusókn sé
merki um lítinn áliuga á kirkjunni og trúnni.
„Ég kvarta ekki undan dræmri kirkjusókn
og reyndar er mjög afstætt að tala um mikla
eða litla kirkjusókn, t.d. eftir því hve oft er
messað á hverjum stað. Ég tel líka að kirkju-
sókn sé hæpinn mælikvarði á hugi fólks í
þessum efnum. Staða kirkjunnar í þjóðlífinu
er að mínum dómi sterk um þessar mundir og
fleiri hafi fastar venjur t.d. í bænahaldi en
marga grunar. Hins vegar er ég fylgjandi því
að fólk setji sér reglur í sambandi við kirkju-
göngu, þó svo að það sæki ekki kirkju hvern
sunnudag og ekki síst tel ég það mikilvægt
barnanna vegna. Það sýnir sig að það sem fólk
elst upp við í þeim efnum skilar sér á fullorð-
insárunum. Auðvitað viljum við sjá fleiri í
kirkju en sá hópur er líka stór sem tengist öllu
því starfi sem nú fer fram á vegum safnaðar-
ins. Guðsþjónustan á hins vegar að vera mið-
punkturinn og þangað á allt safnaðarstarf að
sækja næringu sína. Kjörorð hvers og eins
sem starfar á vegum kirkjunnar hlýtur að vera:
„Allt megna ég fyrir hjálp hans sem mig
styrkan gjörir."
Erfibleikar hjá mörgum
fjölskyldum
En tengsl sóknarprests og sóknarbarna eru
ekki einvörðungu í kringum kirkjuathafnir.
Sóknarbörnin leita til prestanna með ýmis mál
og einmitt í gegnum slík samskipti hefur sr.
Þórhallur látið sig varða vandamál fjöl-
skyldna á seinni árum, ekki síst mál af fjár-
hagslegum toga. Hann segir að fólk hafi í vax-
andi mæli leitað til sín á undanförnum árum
vegna afkomuerfiðleika og æ fleiri dæmi sjái
hann þess að hjónabönd hafi slitnað vegna á-
lagsins af kapphlaupinu við hringiðu pening-
anna. Heilu Ijölskyldurnar verði fórnarlömb
þessa og ævinlega bitni það harðast á börnun-
um.
„Það hefur komið mér á óvart hve starf
mitt hefur breyst á þessum árum. Einkunt á ég
við þá erfiðleiká í hjónabands- og fjölskyldu-
málum sem hafa tekið æ meira af tíma mín-
um. Auðvitað eru ástæðurnar margar fyrir
þeirri upplausn sem einkennir okkar tíma en
ég fullyrði áð margar fjölskyIdur hafi orðið
illa úti af efnalegum þrengingum. Ég vil síst
mæla þeim hópi fólks bót sem lifir um et'ni
fram, og sannleikurinn er sá að okkur Islend-
ingum ætlar að ganga illa að ná áttum eftir að
hafa unnið okkur úr sárustu fátækt á nokkrum
áratugum. Alltof mörgum gleymist að við
kaupum ekki hamingjuna og gleðina fyrir
peninga. Ég veit dæmi þess að börn liafa farið
á mis við það sem mestu máli skiptir, þ.e. að
búa við kærleiksríkt atlæti. Foreldrarnir eru
svo önnuin kafnir í hinu veraldlega kapp-
hlaupi. Jólagjafirnar sem fólk gefur börnum
sínum verða þá í hrópandi mótsögn við eðli
jólanna þegar þau fá rándýra hluti í stað þess
sem jólin eiga að gefa okkur í umhyggju, kær-
leika og hlýju. En mér virðist hins vegar að sá
hópur fólks. sem á virkilega erfitt fari hrað-
vaxandi og ef svo heldur sem horfir óttast ég
að margir komist á vonarvöl eftir skamman
tíma, ef ekki verður fljótlega róttæk breyting á
ytri aðbúnaði heimilanna."
Höröu gildin rába ríkjum
Þessi mál eru sr. Þórhalii ofarlega í liuga og
bendir hann á að svo virðist sem enn eigi að
herða ólarnar á því fólki sem síst megi við því.
„Það er sannfæring mín að traust heimili
og heilbrigt fjölskylduhf skipti mestu máli
fyrir hamingju og velferð einstaklingsins. Því
tel ég þurfa að leita allra ráða til að lilúa að og
styrkja þessa stofnun. En því miður l'æ ég ekki
betur séð en að síðustu aðgerðum stjórnvalda
sé enn stefnt gegn heimilunum og óttast að
þær muni koma niður á þeim sem sist mega
við því. Við erum með fátæktarmörkin alltof
lág í okkar annars tekjuháa þjóðfélagi og sem
leitt hefur til hreinnar vinnuþrælkunar hjá
alltof mörgum. Og stjórnmálamennina virðist
skorta dug eða þeir hafa ekki pólitískan kjark
til að hamla á móti þeim launamun sem hróp-
ar nú á réttlætiskennd allra manna og skapar
óþolandi spennu í þjóðfélaginu. Þegar þrengir
að í efnahagslífi okkar reynir á stimstöðu og
samhjálp. En. ég fæ ekki séð að hækka eigi
skattleysismörkin og enn á að viðhalda „l'löt-
um" tekjuskatti og fá okkur til að trúa því að
„tæknilega" sé illframkvæmanlegt að fjölga
skattþrepum. En það er ekki erfitt þegar
breyta á skattalögunum að öðru leyti. eins og
t.d. varðandi barnabæturnar. og allt hlýtur
þetta að bitna harðast á tekjulágum barnafjöl-
skyldum. Og hvað með vaxtafárið sem er að
sliga jafnt atvinnuvegina sem heimilin í land-
inu? Við höfum með verðtryggingu fjárskukl-
bindinga komið á því sjálfvirka kerfi sem hef-
urgert hina ríku ríkari og fátæku tátækari. Við
höfum tryggt fjármagnseigendum á undan-
förnum árum að lifa í landinu eins og það liafi
verið verðbólgulaust. að því er til peninga-
eignar tekur. en á kostnað þeii ra sem hafa orð-
ið að taka fjármagnið að láni. Síðan höfum við
bætt okurvöxtum við og skattfríðihdum þai að
auki á allar fjármagnstekjur. Og enn virðist
vera „tæknilega" örðugt að breyta því í skatta-
lögunum! Ég veit ekki betur en að við séum
ein Norðurlandanna með „flatan" tekjuskatt í
stað þess að nota þetta tæki til jöfnunar í þjóð-
félaginu og veit ekki til að vísitölubundnar
fjárskuldbindingar séu nokkurs staðareins út-
færðar og hér. Ég held að þetta séu mun liarð-
ari aðgerðir en Tatcher-stjórnin í Bretlandi
leyfði sér nokkurn tímann og er þá langt til
jafnað."
Þörf nýrrar stefnu
í fjölskyldumálum
Sr. Þórhalli verður tíðrætt um vundu margra
fjölskyldna sem búa við bág kjör. Hann minn-
ir á boðskap jólanna að sinna þeim setn eru
þurfandi. „Við eigum að bera hvers annars
byrðar. Það er grundvallaratriði kristins boð-
skapar," segir hann.
„Auðvitað eru hin efnalegu gæði ekki ein-
hlít. Margir reisa sér hurðarás um öxl og oft
virðist kröfugerð til lífsgæða ganga úr öllu
hót'i fram. Kirkjan hlýturað biðja fólk að sýna
gætni og minna á að það eru önnur verðmæti
til og miklu meira virði. En hún hlýtur líka á
hverjum tíma að gera þær kröfur að fjölskyld-
unum sé búin sú ytri umgjörð að þær geti sinnt
frumþörfum manna fyrir fæði. klæði og húsa-
skjól. Þegar atvinna minnkar eða tekjur drag-
ast saman þyrmir að vonum yfir marga. Og þá
verður sú grundvallarregla að gilda að við
„berum hvers annars byrðar". Frá fornu fari
hel'ur það líka verið einn megintilgangur jól-
anna að fá okkur til að hugsa lil þeirra sem eru
þurfandi. Ég held a.m.k. að þegar svo er