Dagur - 06.02.1992, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Fimmtudagur 6. febrúar 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. 1200ÁMÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMNETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
INGI8JÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓ.RSSON, JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON, ÞRÖSTUR HARALDSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Verður menntunin eign
útvaldra í framtíðinni?
Á undanförnum árum hafa stjórnmálamenn haft mörg og
fögur orð um þekkinguna sem hina þriðju auðlind þjóðar-
innar. Menn hafa talið að með góðri menntun - bæði
almennri og sérhæfðri megi virkja öfl sem geti skapað auð
á mörgum sviðum. Bæði hvað varðar aukna verðmæta-
sköpun og markaðsleit fyrir framleiðsluvörur landsmanna
og einnig að þekkingin geti nýst okkur á margan hátt í
samstarfi við aðrar þjóðir. Við höfum líka verið að leggja
grunninn að aukinni menntun þjóðarinnar. Með þróun
skólakerfisins á undanförnum árum hafa opnast nýir
möguleikar til náms er áður voru óþekktir. Framhaldsnám
unglinga að loknum grunnskóla er nú mikið algengara en
fyrir einum til tveimur áratugum og fjöldi háskóla-
menntaðs fólks hefur farið vaxandi ár frá ári.
En nú virðist eiga að hverfa af þessari braut. í þeim
niðurskurðaráformum sem stjórnvöld hyggjast beita á
næstu vikum og mánuðum beinast spjótin ekki síst að
skólakerfinu. Ákveðið hefur verið að leggja skólagjöld á
háskólanám auk þess sem setja á háskólastarfsemina í
landinu í þvílíkt fjársvelti að óljóst er hvort unnt verður að
veita nema mjög takmörkuðum fjölda nýnema skólavist á
næstu árum. Einnig er fyrirhugað að þrengja að framhalds-
skólastiginu þótt hætt hafi verið við að halda skólagjöldum
á mennta- og fjölbrautarskólanema til streitu. Alvarlegast
af öllu er þó á hvern hátt ráðist er að grunnskólunum -
þeirri undirstöðumenntun sem öll önnur þekkingarleit
byggist á. í fjárlögum þessa árs er kveðið á um að skerða
framlög til grunnskólanna í landinu um 180 milljónir króna
á fjárlagaárinu, sem þýðir að þessum samdrætti verður að
ná á haustönninni einni saman. Hvernig unnt verður að
framkvæma svo afdrifaríka samdráttaraðgerð er með öllu
óljóst. Eitt er þó víst að slíkt næst ekki fram nema með
verulegri fækkun kennara, sem þýðir ekkert annað en
fjölgun nemenda í bekkjardeildum og færri kennslustund-
ir. Með öðrum orðum minnkandi skólastarf og þar með
menntunarmöguleika margra barna og ungmenna.
Valgerður Sverrisdóttir, alþingismaður, segir í grein í
Degi í gær að kennslustundum í grunnskólum hafa fækkað
verulega á undanförnum árum. Ef gert sé ráð fyrir að
kennslustundum fækki um tvær á viku á þessu ári hafi
þeim alls fækkað um sex hjá 14 til 15 ára unglingum og um
fimm og hálfa hjá 10 til 11 ára börnum frá árinu 1974. Síðan
segir Valgerður: „Þetta segir okkur að ríkisstjórnin er að
fara út á hættulega braut þegar hún nú ákveður að fækka
kennslustundum í grunnskólum, og er það þvert á þá laga-
setningu sem samþykkt var af öllum stjórnmálaflokkum á
Alþingi á síðastliðnu vori með nýjum grunnskólalögum. “
Sú árás sem ríkisstjórnin er nú að gera á menntakerfi
þjóðarinnar gengur þvert gegn öllum hugmyndum íslend-
inga um mátt menntunar og þekkingar í framtíðinni. Með
árásum á skólakerfið er verið að draga úr getu þjóðarinnar
til þess að efla hina þriðju auðlind. Með samdrætti í fram-
halds- og háskólanámi er verið að fækka þeim tækifærum
sem við höfum til að gera þekkinguna að útflutningsvöru
og með samdrætti á grunnskólastigi er beinlínis verið að
stefna að fjölgun ómenntaðs fólks í framtíðinni. Er þjóðin
að óska eftir slíku eða vilja stjórnvöld aðeins gera þekking-
una að eign útvaldra í framtíðinni eins og var á fyrri ára-
tugum aldarinnar? ÞI
íslensk póststofnun
Það er ekki fyrr en 3. dag maí
mánaðar á því herrans ári 1872,
að út er gefin: „Auglýsing um
póstmál á Islandi.“ Hún er gefin
út í dómsmálaráðneytinu af Fr.
Krieger og Fr. Reinhardt og
„Eptir þessu eiga allir hlutaðeig-
endur sjer að hegða.“ Þetta sama
ár eða nánar tiltekið þann 26.
febrúar hafði verið gefin út til-
skipun um póstmál á íslandi. Þar
er stiftamtmaður enn æðsti yfir-
maður póstmála og póstmeistar-
inn í Reykjavík undir landshöfð-
ingja. Póstafgreiðslur og þar með
póstafgreiðslumenn skulu vera á 15
stöðum á landinu og eru laun
þeirra ákveðin frá 15 ríkisdölum
á ári til 35 ríkisdala í Stykkis-
hólmi og á Akureyri. 25 ríkisdali
fá afgreiðslumenn í Berufirði og
Ísafirði, á Barðaströnd og Egils-
stöðum 20 ríkisdali og annars-
staðar minna eða 15 ríkisdali.
Þetta eru árslaun.
í fyrstu grein kemur fram að
nú loks er pósturinn að verða
alíslenskur, en þar segir svo:
„1. grein.
Póstmeistarinn í Reykja-
vík hefir umsjón yfir öllum
póstafgreiðslumönnum og
brjefhirðingarmönnum und-
ir yfirstjórn landshöfðingja
(en fyrst um sinn hefir stipt-
amtmaður þetta vald á
hendi, samanbr. tilsk. 26.
febr. þ. á. um póstmál á ís-
landi, 18. gr.).
í sameining með hlutað-
eiganda amtmanni ber hann
upp fyrir landshöfðingja
uppástungur um, hverja
skipa skuli póstafgreiðslu-
menn, og skal hann sjá um,
að sýslunum þessum sje
veitt forstaða um stundar
sakir, er þær losna. Ef tjeðir
embættismenn geta ekki
komið sjer saman um, hvern
setja skuli um stund, þegar
póstafgreiðslu-þjónusta er
laus, skal amtmaður ráða
fyrst um sinn.
Eptir uppástungu hlutað-
eiganda póstafgreiðslu-
manns ræður hann brjef-
hirðingarmenn með samn-
ingum, og þannig að segja
megi þeim upp með 1/2 árs
fresti.
Ef þess þykir þurfa, og
önnur störf hans leyfa, skal
hann ferðast um landið til
þess að sjá um, að póstþjón-
ustunnar sje gætt til hlítar,
og til þess að kynna sjer,
A u g I j s i n <r,
póstmiii á Islandi.
„Fæðingarvottorð“ íslenska póstsins.
hvernig hagar til á hverjum
stað. A þessum ferðum skal
hann hafa í fæðispeninga 2
rd. um daginn, og skal ferða-
kostnaður endurgoldinn
honum eptir reikningi, sem
landshöfðingi samþykkir".
Síðan er einnig í 15. grein
ákveðið að gefa út íslensk frí-
merki. Þetta eru hin svonefndu
skildingafrímerki og þar sem þau
eru orðin alíslensk, má ekki leng-
ur nota „dönsk eða útlend frí-
merki á íslandi." í þessari grein
segir svo:
„15. grein.
1. Póststjórnin gefur út fyrst
um sinn til almennings nota
frímerki:
1) með bláum lit á 2 sk
2) með rauðum litá 4 sk
3) með mórauðum lit á 8 sk
4) með gulum lit á 16 sk
Þegar keypt er fullt hundrað
af frímerkjum í einu, fær
kaupandi 4% afslátt“.
Þarna má sjá að það borgar sig
að gera magninnkaup á frímerkj-
um. í þessari auglýsingu er einnig
kennt, hvernig gera skuli umslög
til að slá utanum póstsendingar.
Um það hljóðar b) liður 13.
greinar auglýsingarinnar.
Þá er c) liður sömu greinar um
meðferð peningabréfa og fylgja
myndir svo ekki sé nokkur vafi á
hvernig með skal fara. Þarna
kemur einnig inn ákvæði sem enn
í dag gildir um póstsendingar.
„Þar sem taka skal skilmálalaust
allar brjefsendingar með þeim
pósti, sem fyrstur fer af stað, ept-
ir að sendingum er skilað til
flutnings..."
Um umslög og innsiglan segir
svo í 13. grein auglýsingarinnar, í
liðunum b) og c):
b. Umslagið skal vera úr
grápappír eða öðru jafn-
sterku efni. Áður en búið er
að brjóta það saman, skal
það vera í lögun eins og
uppdrátturinn A, og saman-
brotið og lakkað eins og
uppdrátturinn B; skal um-
slagið vera svo stórt að það
haldi fast að á allar hliðar.
A.
c. Á sjerhvert peningabrjef,
sem einhver skilar til
flutnings, án þess að telja
eigi peningana, skal sá, sem
sendir, setja 5 innsigli úr
lakki, og skal þeim vera
komið svo fyrir, sem sýnt er
á uppdrættinum B. Ef pen-
ingarnir verða taldir, er
brjefinu, sem þeir eru í, er
skilað til flutnings, skal láta
á það 3 innsigli einhvers
einstaks manns og 2 póstinn-
sigli“.
Nú fer að líða að stórstígum
framförum hjá póstinum og er
kemur fram um aldamótin 1900,
þá skal taka upp vagna til að
flytja „Póst, persónur og vörur“
með, allt austur að Odda.
Þarna erum við þá loks komin
með alíslenskan póst.
Sigurður H. Þorsteinsson.
Póstvagnar á leið austur.