Dagur - 19.02.1992, Blaðsíða 2

2 - DAGUR - Miðvikudagur 19. febrúar 1992
Fréttir
Verkaskipting ríkis og sveitarfélaga í grunnskólunum:
Sumir hreppar þyrftu að tvöfalda tekjur sínar
- ef þeir eiga að taka á sig allan kostnað við rekstur grunnskólans
- verulegur munur á aðstöðu sveitarfélaga til starfrækslu skóla
Hugmyndir Ólafs G. Einars-
sonar menntamálaráðherra um
að sveitarfélögin taki að öliu
leyti við rekstri grunnskólans,
þe. að ríkið hætti að greiða
iaun kennara, hafa vakið tölu-
verða athygli. Hugmyndin er
að vísu ekki ný og margir sveit-
arstjórnarmenn hafa verið á
því að þetta væri rétt, þó ekki
væri nema til þess að einfalda
rekstur skólanna og samskiptin
við ríkið.
Það sem stendur í sveitar-
stjórnunum er kostnaðaraukinn
sem þessu my.ndi fylgja. Hvaðan
eiga tekjurnar að koma til að
standa undir honum? Er ríkis-
valdið reiðubúið að afsala sér
tekjustofnum sem nægja fyrir
auknum útgjöldum sveitarfélag-
anna? Og síðast en ekki síst: er
ekki hætta á að aðstaða smærri
sveitarfélaga til að veita þegnum
sínum þjónustu verði enn verri
en nú er?
Fjórðungssamband Norðlend-
inga hefur gert nokkra úttekt á
því hvað svona tilfærsla myndi
þýða fyrir einstök sveitarfélög.
Útkoman er athyglisverð því hún
leiðir í ljós verulegan aðstöðu-
mun milli sveitarfélaga.
Heildarútgjöld ríkisins vegna
launa grunnskólakennara á
Norðurlandi voru árið 1990 tæp-
lega 650 milljónir króna. Það
samsvaraði 20,5% af tekjum
sveitarfélaga í fjórðungnum það
ár. Mismunur milli sveitarfélaga
er mikill því í kaupstöðunum er
þetta hlutfall á bilinu 16-18%
íþróttahöllin á Akureyri:
Góö nýting í vetur
- nokkrir aðilar á biðlista
eftir að fá tíma
Mjög góð nýting er á íþrótta-
höllinni á Akureyri og nú á
vorönninni fara þar fram alls
155 kennslustundir á hverri
viku. Auk þess eru allir tímar
eftir að kennslu Iíkur á daginn
bókaðir og nokkrir aðilar eru á
biðlistum eftir að fá pláss fyrir
íþróttaiðkanir.
Aðalsteinn Sigurgeirsson, for-
stöðumaður íþróttahallarinnar
sagði að hvert pláss hefði verið
bókað í vetur. Kennsla hefst í
íþróttahöllinni klukkan átta á
hverjum morgni og eru oft þrír
kennarar með nemendahópa að
störfum samtímis. Aðalsteinn
sagði að aðeins einn tími hafi ver-
ið laus á kennslutíma frá áramót-
um - á mánudögum frá klukkan
14.00 til 15.30. Eftir klukkan
17.00 á daginn er höllin leigð út
til íþróttaiðkana fyrir frjáls félaga-
samtök. Aðalsteinn sagði að
aðsókn væri meiri en unnt væri
að anna og nokkrir aðilar væru á
biðlista. Hann sagði að aukið
framboð af íþróttahúsnæði í bæn-
um hafi ekki komið niður á starf-
semi í íþróttahöllinni. í stað
þeirra er leitað hefðu annað
hefðu nýir aðilar komið og fyllt
skörðin. ÞT
IRIDDS
Bridgehátíð Flugleiða, BR og BSÍ:
Tvöfaldur sigur hjá
Mahmood og Rodwell
- Pétur Guðjónsson og Grettir Frímannsson
náðu 5. sæti í tvímenningskeppni
Pakistaninn Zia Mahmood og
Bandaríkjamaðurinn Eric
Rodwell urðu sigursælir á
Bridgehátíð Flugleiða, Bridge-
félags Reykjavíkur og Bridge-
sambands íslands sem lauk á
Hótel Loftleiðum í vikunni.
Mahmood og Rodwell sigruðu
í tvímenningskeppninni og þá
sigraði sveit Mahmood í sveita-
keppninni en þar var Rodwell
einnig.
í tvímenningskeppninni voru
spilaðar 47 umferðir og hlutu þeir
Mahmood og Rodwell 402 stig. í
öðru sæti urðu íslensku heims-
meistararnir Guðmundur Páll
Arnarson og Þorlákur Jónsson
með 316 stig og í þriðja sæti varð
danska parið Steen Möller og
Lars Blasket með 314 stig.
Jens Auken og Dennis Koch
frá Danmörku höfnuðu í fjórða
sæti með 297 stig og í fimmta sæti
urðu Akureyringarnir Pétur
Guðjónsson og Grettir Frí-
mannsson með 279 stig. Árangur
þeirra Péturs og Grettis verður
að teljast frábær, þar sem hér er
um að ræða eitt sterkasta mót
sem haldið hefur verið hér á
landi. Jakob Kristinsson og Anton
Haraldsson frá Akureyri tóku
einnig þátt í tvímenningskeppn-
inni og höfnuðu 16.-17. sæti með
85 stig en alls tóku 48 pör þátt.
Sem fyrr sagði sigraði sveit Zia
Mahmood í sveitakeppninni og
hlaut 188 stig. í öðru sæti var
sveit I.C.L. frá Danmörku með
187 stig og í þriðja sæti sveit
Sigurðar Sverrissonar með 183
stig. Sveit Jóns Arnar Berndsen
frá Sauðárkróki gerði það gott og
hafnaði í 18. sæti með 159 stig.
Sveit Eðvarðs Hallgrímssonar
frá Skagaströnd og sveit Jakobs
Kristinssonar frá Akureyri höfn-
uðu í 24.-25. sæti með 156 stig en
alls mættu 64 sveitir til leiks. í
sveit Jakobs voru auk fyrirliðans,
þeir Anton, Pétur og Grettir.
-KK
nema á Blönduósi þar sem það er
24%. í fámennum sveitahrepp-
um er hlutfallið margfalt hærra.
Þannig er það 63,8% í Bárðar-
dal, 61,2% í Þverárhreppi í
V-Hún. og; 60,2% í Staðarhreppi
í V-Hún. f átta öðrum hreppum
er launakostnaður við grunnskól-
ann yfir 40% af tekjunum.
Ef sveitarfélögin eiga að yfir-
taka þennan kostnaðarlið í
rekstri skólanna er ljóst að tekjur
þeirra þurfa að hækka. Að meðal-
tali þurfa þær að hækka um rétt-
an þriðjung á Norðurlandi öllu. í
vestara kjördæminu þyrfti hækk-
unin að vera 38,4% en 31,3% í
því eystra. Og þarna verður mun-
urinn á milli sveitarfélaga enn
gleggri. í kaupstöðunum á
Norðurlandi þyrftu tekjurnar að
hækka um 25-30% nema á
Blönduósi þar sem hækkunin
þyrfti að verða um 40%.
Hins vegar nægði ekki að tvö-
falda tekjur Bárðdælahrepps og
Þverárhrepps til að gera þessum
sveitarfélögum kleift að standa
undir launakostnaðinum. í tólf
öðrum hreppum þyrfti að hækka
tekjurnar um yfir 60% til þess að
þær gætu staðið undir launum
kennaranna.
Þarf að hagræða í
grunnskólanum?
í tölum Fjórðungssambandsins er
kostnaðinum við laun kennara í
grunnskólanum skipt niður á
íbúa í hverju sveitarfélagi og er
þar verulegur munur á. Að með-
altali er kostnaðurinn 17.710 á
mann en í sumum sveitarfélögum
er hann um og yfir 40.000 kr. á
hvern íbúa. Þessi munur stafar
ekki bara af óhagræði smæðar-
innar heldur getur hann átt rætur
í aldurssamsetningu sveitarfélag-
anna og því að sumir sveita-
hreppir taka þátt í rekstri tveggja
skóla, þe. heimaskóla fyrir yngri
börnin og öðrum skóla fyrir ungl-
ingana.
Síðast en ekki síst er forvitni-
legt að skoða hver launakostnað-
urinn er á hvern nemanda eftir
skólum. Meðaltalið fyrir allt
Norðurland er rétt um 100 þús-
und krónur á nemanda, 106.384
kr. á Norðurlandi vestra og
98.019 kr. á Norðurlandi eystra.
Lægstur er kostnaðurinn í grunn-
skólanum á Sauðárkróki, 82.881
kr. á hvern nemanda, á Akureyri
og Húsavík er hann liðlega 86
þúsund krónur, 95 þúsund kr. á
Dalvík, rúmlega 98 þúsund kr. á
Siglufirði og í Ólafsfirði og losar
100 þúsundin á Blönduósi. Lang-
hæstur er kostnaðurinn á
nemanda í Skefilsstaðahreppi.
Þar eru nemendur einungis 4 og
launakostnaðurinn tæplega 1,5
milljónir króna. Að meðaltali
gerir það liðlega 360 þúsund kr. á
nemanda. í þremur skólum á
Norðurlandi vestra og einum á
Norðurlandi eystra er kostnaður
á nemanda yfir 200 þúsund
krónur.
Þessar tölur sýna svo ekki
verður um villst að ef færa á
kostnað við rekstur grunnskólans
Hvað þyrfti útsvariö að
hækka mikið ef sveitar-
félögin yfirtækju grunn-
skólann að öllu leyti?
Norðurland vestra: %
Blönduós 39,6
Sauðárkrókur 29,1
Siglufjörður 28,4
Staðarhr. V-Hún. 90,9
Fr.-Torfustaðahr. 77,9
Ytri-Torfustaðahr. 42,1
Hvammstangahr. 35,8
Kirkjuhvammshr. 52,6
Þverárhreppur 107,5
Þorkelshólshr. 60,3
Áshreppur 42,1
Sveinsstaðahr. 46,4
Torfalækjarhr. 54,5
Svínavatnshr. 54,0
Bólstaðarhlíðarhr. 41,9
Engihlíðarhreppur 42,6
Vindhælishreppur 26,2
Höfðahreppur 26,0
Skagahreppur 16,2
Skefilsstaðahr. 68,6
Skarðshreppur 44,6
Staðarhreppur 76,4
Seyluhreppur 39,8
Lýtingsstaðahr. 81,4
Akrahreppur 58,8
Rípurhreppur 95,5
Viövíkurhreppur 90,8
Hólahreppur 60,1
Hofshreppur 55,2
Fljótahreppur 59,4
Meöaltal 38,4

alveg yfir á sveitarfélögin nægir
ekki að hækka tekjur þeirra um
einhverja flata prósentu. Það
verður þörf á jöfnunaraðgerðum.
Og svo er óvíst hvort ríkið fellst á
að taka áfram þátt í kostnaði við
skólaakstur þegar annar rekstrar-
kostnaður skólanna er frá því
tekinn.
Það má líka snúa dæminu við
og spyrja sem svo hvort þessar
tölur sem hér hafa verið tíundað-
ar gefi sveitarstjórnarmönnum á
Norðurlandi tilefni til þess að
huga að hagræðingu í skólastarfi,
ef svo má að orði komast. Lausn-
arorðin í samfélaginu í dag eru
hagræðing, sameining og stækk-
un rekstrareininga. Gildir það
ekki um grunnskólann líka? -ÞH
Hvað þyrfti útsvarið að
hækka mikið ef sveitar-
félögin yfirtækju grunn-
skólann að öllu leyti?
Norðurland eystra: %
Ólafsfjörður 24,6
Dalvik 26,4
Akureyri 27,4
Húsavík 27,4
Grímseyjarhreppur 39,2
Svarfaðardalshr. 69,5
Hríseyjarhreppur 38,3
Árskógshreppur 30,1
Arnarneshreppur 38,1
Skriðuhreppur 42,4
Öxnadalshreppur 28,2
Glæsibæjarhreppur 36,0
Eyjafjarðarsveit 57,2
Svalbarðsstr.hr. 42,4
Grýtubakkahreppur 35,3
Hálshreppur 47,4
Ljósavatnshreppur 63,2
Bárðdælahreppur 106,1
Skútustaðahr. 54,6
Reykdælahreppur 44,3
Aöaldælahreppur 57,5
Reykjahreppur 40,7
Tjörneshreppur 39,1
Kelduneshreppur 31,8
Öxarfjarðarhreppur 46,4
Raufarhafnarheppur 31,3
Svalbarðshreppur 61,2
Þórshafnarhreppur 24,6
Sauðaneshreppur 25,9
Meðaltal 31,3
Launakostnaður ríkisins á nemanda í grunnskólum á Norðurlandi 1990
Noröurland vestra: Nemenda- Kostnaður Nemenda- Kostnaöur
fjöldi á nemanda fjöldi á nemanda
Grunnskólinn á Blönduósi 238 100.331 Grunnskólinn á Húsavík 447 86.720
Grunnskólinn á Sauðárkróki 484 82.881 Grunnskólinn í Grímsey 19 155.742
Grunnskólinn á Siglufirði 293 98.713 Húsabakkaskóli 48 135.339
Barnask. Staðarhr. V-Hún. 16 210.553 Grunnskólinn í Hrísey 39 140.999
Laugarbakkaskóli 130 102.804 Árskógarskóli 56 108.323
Grunnsk. á Hvammstanga 150 90.387 Þelamerkurskóli 98 115.502
Vesturhópsskóli 19 172.746 Grunnskólinn í Hrafnagilshr. 47 132.358
Húnavallaskóli 110 134.375 Hrafnagilsskóli 78 136.371
Höfðaskóli 130 99.897 Grunnskólinn í Saurbæjarhr. 37 130.150
Grunnsk. í Skefilsstaöahr. 4 360.743 Laugalandsskóli 66 103.751
Grunnsk. í Staðarhr. (Skag.) 17 160.579 Grunnsk. á Svalbarðsströnd 49 99.221
Varmahlíðarskóli 138 104.543 Grenivíkurskóli 82 98.452
Steinsstaðaskóli 49 130.685 Stórutjarnaskóli 66 163.831
Grunnskólinn í Akrahreppi 31 145.740 Grunnskólinn í Bárðardal 15 246.871
Grunnskólinn í Rípurhreppi 12 265.652 Grunnskólinn í Skútustaðahr. 90 142.727
Grunnskólinn á Hólum 31 184.742 Litlulaugaskóli 41 129.194
Grunnskólinn á Hofsósi 72 141.876 Hafralækjarskóli 115 122.963
Sólgaröaskóli 18 204.924 Grunnskólinn í Lundi 39 158.974
Grunnskólinn á Kópaskeri 24 171.238
Norðurland eystra: Grunnskólinn á Raufarhöfn 65 115.406
Grunnskólinn á Ólafsfiröi 191 98.145 Grunnsk. í Svalbarðshreppi Grunnskólinn á Þórshöfn 18 73 139.711 99.193
Grunnskólinn á Dalvík 262 94.975
Grunnskólinn á Akureyri 2.418 86.379 Norðurland allt 6.425 100.547

i