Dagur - 13.06.1992, Blaðsíða 18

18 - DAGUR - Laugardagur 13. júní 1992
Rætur og vængir:
Heildarverk Þórarins Bjömssonar,
fyrrum skólameistara, komið út
- árgangur stúdenta frá M.A. 1962 stendur að útgáfunni
Út eru komnar ræður og rit-
gerðir Þórarins Björnssonar,
fyrrum skólameistara Mennta-
skólans á Akureyri. Þórarinn
fæddist að Víkingavatni í
Kelduhverfí árið 1905 og lést
árið 1968 en hann var skóla-
meistari M.A. frá 1948. Ritið
nefnist Rætur og vængir og er
gefíð út af stúdentum frá M.A.
1962 í samráði við ekkju Þór-
arins, frú Margréti Eiríksdótt-
ur, og böm þeirra. AUur ágóði
af verkinu rennur til mennta-
skólans. Ritið er heildarverk
en ekki aðeins úrval rita og er
þvi mjög fjölbreytilegt. Auk
umfjöllunar um skólamál og
íslenskar og franskar bók-
menntir eru m.a. í ritinu sjálfs-
lýsingar Þórarins frá yngri
áram og hugleiðingar um
Frakka og Frakkland þar sem
hann var í námi að loknu
stúdentsprófí. Ritið er í tveim-
ur bindum og hægt verður að
eignast það á áskriftartilboði
fram tU 17. júní.
Við skólaslit hinn 17. júní 1987
ávarpaði séra Þórhallur
Höskuldsson samkomuna og
skýrði frá þeirri ákvörðun
stúdenta M.A. 1962 að heiðra
sinn gamla skóla og minningu
skólameistara síns, Þórarins
Björnssonar, með því að beita
sér fyrir útgáfu á ræðum hans og
ritum í tilefni stúdentsafmælisins.
Nú þegar sami árgangur er orð-
inn 30 ára júbílantar er verkið
komið út.
Tilnefnd var framkvæmdanefnd
sem leitaði til ekkju Þórarins,
Margrétar Eiríksdóttur, og barna
þeirra. Að sögn Hreins Pálssonar
hdl., formanns nefndarinnar,
hafði slíka útgáfu áður borið á
góma og tók Margrét strax vel í
að af útgáfunni yrði. Leitað var
til Hjartar Pálssonar cand. mag.
sem tók að sér umsjón útgáfunn-
ar. Fram kom sú ósk Margrétar
að ritið yrði heildarverk Þórarins
en ekki aðeins úrval þess sem
hann hefði skrifað um ævina.
Einnig varð það úr að viðtöl og
greinar um Þórarin yrðu prentuð
í bókarauka. Þar sem í ritinu er
allt sem skrifað hefur verið af
Þórarni og um hann er ritið mjög
fjölbreytilegt og áhugavert en
það skiptist í 12 bókarhluta eftir
efni. „Efnið var í mjög fjölbreyti-
legu formi - allt niður í smá
snepla. Allt var tekið með sem
einhverju máli skiptir,“ sagði
Hreinn Pálsson í samtali við Dag.
Aðspurður um tilefni útgáf-
unnar sagði Hreinn að Þórarinn
hefði verið mikil persóna og
minnisstæður fyrir hvað hann var
frjór. „Þórarinn var okkur
afskaplega kær. Hann lagði sig
mjög fram um að kynnast
nemendum - þekkti alla með
nafni og var mjög minnugur á
nöfnin mörgum árum eftir að
fólk hafði útskrifast. Við kynnt-
umst honum bæði sem skóla-
meistara og kennara því báðar
deildir skólans nutu hans í
kennslu - ýmist í frönsku eða
latínu. Okkur eru mjög minnis-
stæðar ræður Þórarins við ýmis
tilefni. Þess vegna fannst okkur
ekki hægt annað en að þetta
kæmist á prent,“ sagði Hreinn
Pálsson. Ritverkið er þó ekki ein-
tómar ræður og það kemur á
óvart hve víðfemt efni þess er.
Frá yngri árum Þórarins eru birtir
skólastílar og þ.h. en seinna fjall-
ar Þórarinn m.a. um menningu,
listir og stjórnmál - oft tengt
Frakklandi og þeim menningar-
straumum og hræringum sem þar
verða fyrir og eftir stríð. M.a. má
lesa um ýmsa helstu leiðtoga
þeirra og rithöfunda. Ekki hafa
áður komið út þýðingar Þórarins
úr frönskum bókmenntum sem
birtar eru í áttunda hluta.
Um bókarheitið, Rætur og
vængir, segir umsjónarmaður
ritsins, Hjörtur Pálsson, í eftir-
mála: „Fátt fannst mér lýsa betur
hugsun hans, starfi og viðhorfum
- boðskap hans í ræðu og riti og
þar með efni þessa rits - en þessi
tvö orð...“
Hafsteinn Guðmundsson hefur
hannað útlit ritsins sem prentað
er í prentsmiðjunni Odda hf.
Verkið er mjög eigulegt og fjöl-
breytt að efni og myndum eins og
úrvalið hér síðunni bendir til.
Júbílantar úr árgangi 1962 munu
hafa bókina til sölu í stofu 13 í
Menntaskólanum á Akureyri frá
kl. 13-15 þann 17. júní nk. og er
áskriftartilboð 5900 kr. GT
Háskólanám í París er mjög
frjálslegt. Stúdentar eru ekki
skyldir að koma í neina tíma,
og nota sumir það óspart. Eru
viðbrigðin mikil fyrir franska
námsmenn, því að í mennta-
skólanum lúta þeir mjög
ströngum aga.
Úr bókarhlutanum Hið milda Frakkland
Þórarinn Bjömsson (lengst t.v.) og Símon Jóh. Ágústsson (næstur) ásamt
Cauvard-hjónunum á námsáram sínum í Frakklandi.
Þórarinn Björasson og Margrét Eiríksdóttir með böm sín, Guðrúnu Hlín og Bjöm, í heimahúsum haustið 1952.
Þórarinn Bjömsson í skrifstofu sinni.
Riðið út á Akureyri rétt fyrir stríð, f.v.: Halldór Halldórsson, Þórarinn
Björnsson, Róbert A. Ottósson.
Nokkrir nemendur 6. bekkjar S í heimboði hjá skólameistara í nóvember
1959, f.v.: Stefán Einarsson, Helgi Hafliðason, Jón Sigurðsson, Þórarinn
Björasson.
Ég er labbakútur á velli og lítill fyrir manni, all-hvikur í spori og
snar í hreyfingum, kann ég lítt löturgangi og fer þá stundum nær
flaumósa. Höfuð er í stærra lagi, og eykur hárið þar allmjög á, því
gð það er eigi síður strítt en þétt og stendur sem svínsburst í allar
áttir, auk þess eru eyru útstæð sem á asna eða sperrt sem á spor-
hundi. Enni er miðlungi hátt, augu móleit eða græn sem í ketti.
Skolbrúnn er ég, og skeggstæði hefi ég um vonir og annan vöxt
fram. í fáum orðum sagt: ásjónan er hið mesta greppiltrýni, en þó
eigi illileg...
Úr Sjálfslýsingu frá gagnfræðaskólaárunum
Ég er oft um það spurður, hvort mér finnist ekki, að unga fólkið sé
síðra en áður. Ég er vanur að svara því, að ég sé ekki viss um það.
Ég held, að íslensk æska sé á ýmsan hátt gott fólk, vel innrætt. En
sumu í uppeldi þess er áræðanlega ábótavant, og er það vor sök,
hinna eldrí. Æskan er vanin á að að láta of mikið eftir sér. Á því
verður hún lingerð og heimtufrek. Peningaráð hennar eru yfiríeitt
of mikil.
Úr fullveldisræðu 1956 sem útvarpað var beint
Því miður get ég engar stúdentsminningar rakið héðan úr Reykja-
vík. Ég dvaldist hér aldrei á stúdentsárum. Ég hefi aldrei reikað hér
suður með Tjörn með prófskrekk í maga og ástarsting í hjarta, en
þá súrsætu tilfinningablöndu munu margir stúdentar kannast við, og
sumir jafnvel enn finna eiminn fyrir vitum sér, þótt árum hafi fjölg-
að og hárum fækkað. En ég hefi setið úti í Lúxemborgargarðinum
í París í maí, „í vorsins græna ríki“, þegar skólasystur mínar urðu
að léttklæddum skógardísum, en latneska málfræðin hvíldi ígaupn-
um mér. Og ég hefi hlaupið á harðaspretti eftir götunum í París, af
því að ein skólasystir mín hafði tekið óeðlilega þétt í hönd mér,
þegar við kvöddumst. Já, þá voru enn til nægjusamir menn!
Úr ræðunni í stúdentahófi syðra