Dagur - 22.07.1992, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 22. júlí 1992 - DAGUR - 3
í DAGS-LJÓSINU
A Nú er allt sorp af Eyjafjarðarsvæðinu urðað á Glerárdal:
Á niilli íjórtán og tuttugu þúsund
tonn af sorpi á Glerárdal á ári
Að sögn Alfreðs Schiöth hjá Heilbrigðiseftirliti Eyjafjarðar hefur sorpurðun á Glcrárdal bæði kosti og galla. Almennt hefði verið talið æskilegt að sam-
einast um einn urðunarstað og jarðfræðilegar forsendur hefðu verið góðar á Glerárdal. Einn af ókostunum væri að sorpurðun þar gæti spillt ímynd Akur-
eyrar sem matvælaframleiðslusvæðis.
Bæjarráð Akureyrar hefur fal-
ið yfirverkfræðingi að ,gera
samning við Hríseyjarhrepp
um urðun sorps frá hreppnum í
landi bæjarins á Glerárdal. Að
þeim samningi loknum verður
sorp frá öllu Eyjafjarðarsvæð-
inu, að Grímsey undanskilinni,
urðað á Glerárdal. Nefnd sem
skipuð var til að fjalla um
framtíðarskipun sorphirðu í
Eyjafirði komst að þeirri
niðurstöðu að æskilegast væri
að sameinast um einn urðun-
arstað og var Glerárdalur tal-
inn heppilegur, m.a. vegna
jarðfræðilegra forsendna.
Ekki eru þó allir jafn hrifnir af
þessu fyrirkomulagi og hefur
komið til tals að stofna borg-
arasamtök gegn sorpurðun á
Glerárdal.
Héraðsráð Eyjafjarðar fól á
sínum tíma fulltrúum stærstu
sveitafélaganna í Eyjafirði,
Akureyrar, Ólafsfjarðar og Dal-
víkur, ásamt Valdimar Brynjólfs-
syni og Alfreð Schiöth frá Heil-
brigðiseftirliti Eyjafjarðar, að
gera tillögur um framtíðarskipan
sorphirðu á svæðinu. Niðurstað-
an var sú að lagt var til að sam-
einast yrði um einn urðunarstað
og var Glerárdalur nefndur í því
sambandi, að því tilskildu að
jarðfræðilegar forsendur væru
fyrir hendi. Halldór Pétursson,
jarðfræðingur, var fenginn til að
gera jarðfræðilega úttekt á svæð-
inu og komst hann að þeirri nið-
urstöðu að jarðfræðilega væri
dalurinn heppilegur sem urðun-
arstaður sorps.
Spillir urðunin
ímynd bæjarins?
Alfreð Schiöth sagði í samtali við
Dag að margt inælti með því að
urða sorp frá Eyjafjarðarsvæðinu
á Glerárdal. Almennt hefði verið
talið æskilegt að sameinast um
einn stað og Glerárdalur væri
stutt frá þeim stað sem leggði til
langstærsta hlutann af sorpinu,
þ.e. Akureyri, og flutningurinn
því tiltöiulega ódýr. Þá væru
jarðfræðilegar forsendur mjög
góðar.
„En það eru líka gallar á þessu
vali og einn er sá sami og einn af
höfuðkostunum, þ.e.a.s. hversu
staðurinn er nálægt byggð en það
gæti t.d. spillt ímynd bæjarins
sem matvælaframleiðslusvæðis.
Svo eru margir sem vilja nýta dal-
inn sem útivistarsvæði en því er
liins vegar liægt að svara þannig
að við vonumst til að í framtíð-
inni verði hægt að standa betur
að urðuninni en gert er í dag, hún
verði snyrtilegt fyrirtæki sem
stingi ekki sérstaklega í stúf við
umhverfiö. Par er ég t.d. að tala
um ráðstafanir eins og að setja
einskonar girðingar úr jarðvegi
umhverfis svæðið til að byrgja
sýn inn á það, urða mjög ört
þannig að fuglar hafist ekki við á
svæðinu og reyna almennt að
standá þannig að málum að þcir
sem um það fari verði ekki fyrir
óþægindum. Hins vegar er sjálf-
sagt að hafa aðra urðunarstaði í
huga og sjálfsagt verður það gert
þegar til lengri tíma verður litið.
En sé aðeins litið á jarðfræðileg-
ar forsendur geta nrenn urðað
þarna sorp í áratugi og margt
mælir með að það verði gert.“
Alfreð segist telja að haug-
stæðið sem sorpið er urðað í
núna geti enst allt að 10 árum.
„Síðan eru malarkrúsir á næsta
hjalli neðan við, beint niður af
núverandi haugum, þar sem búið
er að fjarlægja mikið af efni og
það svæði er hægt að nýta til
mjög langs tíma, þess vegna
margra tuga ára, ef mönnum sýn-
ist á annað borð vænlegur kostur
að nýta það svæði.“
Ströng skilyrði
fyrir starfsleyfi
Fyrir nokkru tók gildi mengunar-
varnareglugerð sem gerir ráð fyr-
ir að sækja þurfi um starfsleyfi
fyrir sorpbrennslustöðvar og urð-
unarstaði sorps til Hollustu-
verndar ríkisins. Ekki hefur enn
verið sótt um leyfi fyrir urðuninni
á Glerárdal. Nýlega var slíkt leyfi
veitt til urðunar í Álsnesi og er
talið að það komi til með að hafa
nokkuð fordæmisgildi. Par er tal-
að um ákveðnar jarðfræðilegar
forsendur og nokkuð nákvæm-
lega tíundað hvernig staðið skuli
að urðuninni, t.d. kveðið á um
sérstaka opnunartíma svæðisins,
það verði nýtt sem best með því
að minnka ummál sorpsins á ein-
hvern hátt og fleira. Einnig eru
fyrirmæli um hvernig farið skuli
með sigvatn úr haugnum, efna-
innihald þess verði athugað og
eftir aðstæðum krafist hreinsunar
þess, svo eitthvað sé nefnt. Að
sögn Alfreðs hefur verið beðið
eftir þessari leyfisveitingu og
fyrst hún sé komin megi búast við
að fljótlega verði sótt um starfs-
leyfi fyrir urðuninni á Glerárdal.
Milli 14 og 15 þúsund
tonn á ári?
Einni spurningu, óneitanlega
mikilvægri, er enn ósvarað og
það er hversu mikið sorp um er
að ræða. Þó liggja fyrir ýmsar
upplýsingar sem nota má til að fá
einhverja hugmynd um magnið. í
gögnum frá Hollustuvernd segir
að ársframleiðsla heimilisúrgangs
á hvern einstakling í Reykjavík
sé um 380 kg að meðaltali. Úr-
gangur frá verslun, þjónustu og
iðnaði er áætlaður um 720 kg á
einstakling sem þýðir að alls fell-
ur til um 1,1 tonn af sorpi fyrir
hvern einstakling á ári hverju í
Reykjavík. Á Eyjafjarðarsvæð-
inu búa um 20 þúsund manns og
ef tölurnar frá Reykjavík yrðu
yfirfærðar beint þýddi það að
árlega yrðu urðuð rúmlega 20
þúsund tonn af sorpi á Glerárdal.
Ljóst virðist þó að þessi tala er
eitthvað lægri. Guðmundur Guð-
laugsson, yfirverkfræðingur
Akureyrarbæjar, segir að á
Akureyri falli til um 60 tonn af
heimilisúrgangi á viku en það
þýðir um 215 kg á einstakling á
ári. Hann segir ekki vitað hversu
mikið falli til af úrgangi frá
verslun, þjónustu og iðnaði.
Hann telur þó að minna falli til af
þeim úrgangi í öðrum sveitafé-
lögum á Eyjafjarðarsvæðinu auk
þess sem garðaúrgangur verði
losaður á hverju svæði fyrir sig.
Vegna skorts á gögnum verða
tölur um úrgang frá verslun,
þjónustu og iðnaði á Eyjafjarðar-
svæðinu hreinar ágiskanir þar til
annað kemur í ljós en 500 kg á
einstakling á ári er ekki verri en
hver önnur. Það þýðir um 715 kg
af sorpi á einstakling á ári, sam-
tals ríflega 14 þúsund tonn fyrir
svæðið í heild.
Aðeins samið til
eins árs í senn
í samningum þeim sem Akureyr-
arbær hefur gert við sveitafélögin
og hreppana á svæðinu felst að
Akureyri sér um flutning og urð-
un á sorpinu og tekur ákveðið
gjald fyrir. Aðspurður hvort
Akureyrarbær hagnist peninga-
lega á fyrirtækinu segir Guð-
mundur Guðlaugsson það sína
skoðun að Eyjafjarðarsvæðið í
heild hagnist á því. „Ég held hins
vegar að það sé ekki gróðavegur
að fara út í þetta fyrir bæinn enda
held ég að það hafi aldrei verið
tilgangurinn hjá bæjarstjórn
Akureyrar.“
Guðmundur segir að samning-
arnir séu einungis gerðir til eins
árs í senn. Því valdi m.a. að
breytingar geti orðið á fyrir-
komulagi, t.d. ef farið verði út í
vigtun á sorpi sem óhjákvæmi-
lega myndi kalla á einhverjar
breytingar. „Það er því alls ekki
búið að festa þetta fyrirkomulag í
sessi til langs tíma en mín skoðun
er tvímælalaust sú að þetta sé til
bóta,“ sagði Guðmundur Guð-
laugsson.
Með rotþró á efri hæðinni
En ekki eru allir sömu skoðunar
og Guðmundur. Ásgeir Pétur
Ásgeirsson, héraðsdómari á
Akureyri, er einn þeirra sem er á
móti allri sorpurðun á Glerárdal.
„Það er alveg gefið mál, eins og
Newton sagði, að það sem fer
upp kemur aftur niður. Allur
þessi viðbjóður, sem verið er að
hrúga þarna upp á dalinn, kemur
hingað niður, hvort sem það
verður með grunnvatninu eða á
annan hátt. Ég þckki ekki svo vel
jarðfræðilegar aðstæður uppi á
Glerárdal en geri mér grein fyrir
því að þetta er á blágrýtissvæði
og jarðlögin eru mjög þétt. Vafa-
laust er það kostur en um leið
galli. Málið er að sem borgara og
leikmanni finnst mér þetta svona
ámóta gáfulegt og að nota efri
hæðina á húsinu sem maður býr í
sem rotþró eða geynra rusladall-
inn á heimilinu í efstu hillu í
elhússkápnum. Það er ljóst að
sorpið rotnar hér mjög hægt
vegna kulda og kemur til með að
menga út frá sér á meðan við og
okkar afkomendur tórum. Þá
finnst mér frágangsleysið á svæð-
inu alvarlegt, þarna eru opin sár
og þegar hvessir stendur mold-
rokið yfir bæinn."
Aðspurður hvað best sé að
gera við sorpið segist Ásgeir hafa
það eftir manni, sem vel þekki til
slíkra mála, að besti staðurinn til
sorpurðunar við Eyjafjörð sé á
Dysnesi. „Þar er mjög djúpur
jarðvegur og mér er tjáð að land-
fræðilega sé þetta hentugasti
staðurinn í firðinum, ef menn
vilja á annað borð urða sorp en
mér skilst að það sé ódýrasta
lausnin. Annars fannst mér Reyk-
víkingar leysa þetta mál mjög
skynsamlega á sínum tíma.“
Komið hefur til tals að stofna
samtök gegn sorpurðun á daln-
um. Ásgeir Pétur segist vita um
mikinn fjölda fólks sem sé á móti
urðuninni og segir ekki ólíklegt
að hann verði einn af stofnendum
slíks félags. JHB