Dagur - 03.07.1993, Síða 8

8 - DAGUR - Laugardagur 3. júlí 1993
Herþjónusta er nokkuð sem íslendingar þekkja varla nema af afspum, breskar
og bandarískar herdeildir vom reyndar hér stærstan hluta seinni
heimsstyijaldarinnar og enn er bandariskur her hér á Midnesheiðinni þótt
spurningin um nauðsyn á dvöl hans á tímum þíðu í samskiptum stórveldanna
hljóti að verða stöðugt áleitnari. Nokkrir Islendingar hafa þó gegnum tíðina
tekið virkan þátt í heimsstyijöldum og öðmm stríðsátökum sem hermenn í
heijum stríðandi aðila viðs vegar um heiminn og enn finnast Islendingar í
erlendum herjum, m.a. em Islendingar í frönsku útlendingaherdeildinni sem
af og til tekur virkan þátt í styijaldarátökum. Haraldur Sigurðsson er fæddur
á Akureyri, sonur hjónanna Maríu Sigurðardóttur, sem ættir á að rekja
í Svarfaðardal, og Húsvíkingsins Sigurðar V. Jónssonar sem letigi starfaði
hjá Sambandsverksmiðjunum auk þess að vera liðtækur hljóðfæraleikari og
var í tvöfaldri vinnu áður en hún varðjafn algeng og raun ber vitni í dag.
Sigurður spilaði á harmoníku og trommur, m.a. á gamla Hótel Norðurlandi
og Hótel KEA. Fjölskyldan flutti suður árið 1965 en Haraldur varð eftir til að
Ijúka gagnfræðaprófi en flutti síðan suður að prófi. loknu og komst á samning
í Naustinu og lærði þar til þjóns. Lífshlaup Haraldar hefur þó langt frá því
verið bundið vid starf þjónsins heldur hefur hann m.a. gerst ródesískur
ríkisborgari og barist við skæmliða þegar þjóðfrelsisbarátta svartra fmmbyggja
álfunnar reis hvað hæst. Haraldur segir að hann hafi talið sig hafa himin
höndum tekið að hafa komist á samning í Naustinu sem á þessum ámm
var einn virtasti og vinsælasti veitingastaður landsins.
„Ég hætti í Naustinu eftir sveinsprófið og
réði mig á flaggskipið Gullfoss og var þar
eitt sumar. Þar störfuðu engir nema þeir sem
lokið höfðu prófi, bæói þjónar og kokkar.
Það var alltaf fullt skip af farþegum enda var
þessi feróamáti geysi vinsæll á þessum tíma,
bæði meðal Islendinga og útlendinga og
margir Islendingar fóru ekki meó öðrum
hætti milli landa á þessum árum, voru sigldir
í orðsins fyllstu merkingu. Þaó voru allar
„tegundir“ af fólki sem sigldu með Gullfossi
en innan um voru þekkt andlit og nöfn meðal
farþega, þó Laxness hafi kannski verið þeirra
þekktastur en hann sigldi þó ekki á þeim tíma
sem ég starfaði Jrarna. Ég get hins vegar nefnt
menn eins og Asbjörn Olafsson heildsala og
stórsöngvarana Guðmund Jónsson og Kristin
Hallsson. Það var töluvert drukkið um borð
enda verðlagið á víninu mjög lágt en mórall-
inn um borð var hins vegar allt öðruvísi en á
veitingahúsunum í landi, það var svo mikið
ævintýri að vera um borð í svona flottu
skipi. Siglingin frá Reykjavík til Kaup-
mannahafnar tók fjóra sólarhringa en í baka-
leiðinni var komió við í Leith og stundum í
Færeyjum. Það var mikil eftirsjá að Gullfossi
cn þegar ég kom heim erlendis frá áratug
seinna var hann löngu seldur og raunar sokk-
inn einhvers staðar í gríska eyjaklasanum eft-
ir bruna.
Eftir sumarið á Gulllfossi réði ég mig á
Hótel Holt og ætlaði ég að vera þar því það
er einn af bestu og vinsælustu matsölustöð-
unum í Reykjavík enda gífurlega mikið lagt
upp úr gæóunum. En ég var ekki búinn aó
vera þar nema í þrjá mánuöi þegar Geir
Zoéga bauð með starf í Naustinu og ég sló til
enda blundaði alltaf með mér löngun aö kom-
ast aftur í Naustið og þar var ég næstu sex
árin. Hádegisbarinn á Naustinu var óskaplega
vinsæll á þessum árum, þangað komu sér-
stakir þjóðíelagshópar en ætli listamenn hafi
ekki verið einna mest áberandi en þá var
SUM-hreyfingin aö hasla sér völl og gerói
aristókratana mcðal annars snarvitlausa með
sýningu á Skólavörðuholtinu. Auk þess voru
þar ýmsir „toppar“ úr þjóðfélaginu, m.a.
landsþekktir hæstaréttardómarar, forstjórar
og alþingismenn en það fór ákaflcga vel á
með þessum sundurleita hópi og oft urðu
hinar skemmtilegustu umræður milli þessara
hópa. Margir þeir sem þarna voru fastagestir
eru góðir kunningjar mínir í dag. Ekki má þó
gleyma því aó þarna slæddust einnig inn
meðaljónar sem oft komu af forvitni því þaó
var altalað í Reykjavík hvers konar fólk
sækti barinn í Naustinu. Birgir heitinn Kjar-
an var tíður gestur og einnig Atli Heimir
Sveinsson tónskáld, Bragi Asgeirsson mynd-
listarmaður og Þrándur Thoroddsen og raun-
ar miklu fleiri. Þrándur átti það oft til þegar
hann var í „stuði“ að halda langa tölu á
pólsku, en hann lærði í Póllandi. Hann drakk
yfirleitt „tvöfaldan voóavatn í viðbjóðarolíu“
en þaó er vodka Wiborowa meó engiferöli.
Kokteil- og léttvínsmenningin var ekki kom-
in á þessum árum enda var þetta löngu fyrir
daga bjórsins en sjéníverinn var þá mjög
vinsæll en hann var drukkinn í kóki eóa
vatni. „Asninn“ var þá að skapa sér nafn, en
það er vodka í engiferöli með sítrónusneið."
Til Ródesíu í ævintýraleit
Nú leggur þú land undir fót árið 1972, hvað
olli þeirri útþrá?
„Þaó skall á heiftúðugt þjónaverkfall þetta
ár en það var vegna deilna um þjónustgjald
og söluskatt en það vissi hvorugur aðilinn
hver hafði rétt fyrir sér í þeirri deilu en mat-
seðlamir voru alltaf útbúnir með veröi en
síðan lagði þjónninn á það 10% söluskatt og
síðan 15% þjónustugjald en aðrir vildu halda
því fram að fyrst ætti að leggja á þjónustu-
gjaldið og síðan söluskattinn á allt saman.
Eg flúði úr landi og hef aldrei haft spurnir af
því hvernig þessi deila endaói. í þessari deilu
stóð ég verkfallsvakt eins og aðrir og það er
í eina skiptið sem mér hefur verið hent út af
Hótel Sögu en þaó gerði Konráð hótelstjóri
sjálfur.
Ég sagði upp í verkfallinu en það voru
reyndar farnar að gerjast í kollinum á mér
hugmyndir um að starfa erlendis. Ég fór
ásamt sambýliskonu minni til Zimbwabe
sem þá hét Ródesía en þá fyrr um haustið
hafði ég hitt tvo menn frá Ródesíu sem hér
voru í viðskiptaerindum en þeir sögðu mér að
landið stæði galopið fyrir hvítum innflytj-
endum og engin vandkvæði að flytja þangað
og fá vel launaða atvinnu. I landinu bjuggu
þá um 250 þúsund hvítir menn en um 6,5
milljónir svartra. Eftir samtal mitt við menn-
ina frá Ródesíu gerðist ekkert fyrr en ég fékk
bréf nokkrum mánuðum seinna frá hótel-
stjóra á stærsta hótelinu í Salisbury en þá
höfðu þessir menn sem ég hitti hér uppi á Is-
landi rætt við hann. Ég lét því slag standa og
fór þarna niður eftir. Móttökur voru alveg
frábærar, mér tekið eins og ég væri fjöl-
skylduvinur allra hvítra tjölskyldna í landinu
enda samheldni hvítra manna í landinu mikil.
Ég haföi ekkert landvistarleyfí þegar ég kom
til Ródesíu en mér var kurteislega bent á það
að það hefði verið betra að sækja um land-
vistarleyfi áður, en um leið og ég fengi
vinnu væri þetta ekkert vandamál. Ég fékk
vinnu sem aðstoðarhótelstjóri á „rnóteli" eða
resort en ég hafði í einfeldni minni sótt fyrst
um starf sem þjónn en var vinsamlega bent á
að allir þjónar og kokkar í landinu væru
svartir á hörund en yfirmennirnir hvítir. Ég
stoppaði þar stutt því mér samdi svo illa við
kerlinguna sem átti staðinn en hún var keng-
rugluó. Ég fékk þá vinnu sem veitingastjóri
við spilavítishótel upp við Viktoríufossana
sem eru í Zambesiánni en hún er önnur
stærsta á landsins og skilur að Zambesi og
Ródesíu. Þetta var gífurlega vinsæll ferða-
mannastaður en þangað var beint flug frá
Suður-Afríku og einnig beint flug frá Banda-
ríkjunum með moldríka Ameríkana.“
Kreista appelsínur allan sólarhringinn
„Ég var þá farinn aó sjá að það væri ágæt
leið til aó skoða landið að skipta reglulega
um vinnu en þá var verið að reisa alveg
geysilega stórt hótel í höfuðborginni, Salis-
bury. Ráða þurfti um 600 manna starfslið og
vorum við nokkrir ráðnir til að ganga frá
þeim samningum en hótelió heitir Monomat-
aba eftir gömlum negrakóngi sem þarna réói
öllu fyrir daga hvíta mannsins. Engin tungu-
málavandamál eru í Ródesíu ef þú talar
sæmilega ensku. I hótelinu eru 1800 herbergi
og 6 veitingastaðir fyrir utan verslunarmið-
stöó enda leit hótelbyggingin út eins og
borg. T.d. þurfti ég að ráða þrjá svertingja,
einn á hverja vakt, átta tíma í senn, og höfðu
þeir það verkefni að kreista appelsínur í skál
fyrir morgunverðinn og höfóu nóg að gera
allan sólarhringinn við þessa iðju en varla
hefur hún boðið upp á mikla tilbreytingu í
starfi. Eg byrjaði á því að hafa umsjón mcð
allri herbergjaþjónustu en sérstakt eldhús var
fyrir þá þjónustu með sérstökum matseðli og
á hverri vakt voru 27 þjónar en ég gerði ekki
neitt annað en aö sitja við geysilega stórt
„Skildi oft ekki hvemig
hægt var ad komast
óskaddadur gegnum skothru)ina“
- segir Haraldur Sigurðsson þjónn og fymun atvinnuhermaður í Ródesíu