Dagur - 31.03.1994, Page 11

Fimmtudagur31. mars 1994 - DAGUR - 11
ákveðið hefur verið að hefja undir-
búningsstarfið og eru það því ein-
dregnar óskir okkar sern að því
standa að hverjir þeir er búa yfir
vitneskju um vélar og gripi eða
annað er tengist þessari starfsemi
láti vita af sér svo unnt verði að
kanna þau tæki og þann fróðleik
sem um cr að ræða.“
Jón bcnti á að rannsókn og ritun
sögu verksmiðjurekstrar í landinu
sé sá þáttur iðnsögunnar cr
skemmst sé á veg kominn. Verk-
smiðjuiðnaóur eigi sér ekki bak-
hjari í fagfélögum og öílun heim-
ilda verði því meó öðru sniói en
þegar saga löggiltra iðngrcina er
rituð. Kanna þurfi rekstrarsögu cin-
stakra fyrirtækja cn einnig verói aó
byggja á munnlegum heimildum á
meóan frumherjar og aórir er
gleggst til þekkja séu cnn á meöai
okkar.
Upphaf ullarvinnslu á Akureyri
má rekja til ársins 1897, þegar Tó-
vinnufélag Eyfirðinga hóf starf-
Agnar Tómasson, er var klæðskeri í fatadcild Hcklu, að störfum 1952.

Adam Ingóifsson við lcðurpressu Iðunnar. Þcssi pressa stendur nú utan
dyra á verksmiðjulóðinni á Glcráreyrum.
Bogi l’étursson að störfum í skógerð
Iðunnar.
Asgrímur Stefánsson, vcrksmiðjustjóri Heklu, Arnþór Þorsteinsson, verksmiðjustjóri Gefjunar, Kjartan Sæmunds-
son, kaupfélagsstjóri KRON, og Richard Þórólfsson, vcrksmiðjustjóri skinnaverksmiðjunnar Iðunnar. Myndin var
tekin í Bifröst í Borgarfirði 1962.
Tíska fyrri tíina. Sýningarmennirn-
ir Iiaf.i cinnig breyst í áranna rás
því þarna má sjá þá félagana
Bjarna Árnason, sem nú rekur
Hótel Óðinsvé, og Guðlaug Berg-
mann, kcnndan við Karnabæ, sýna
Gefjunarföt. yp
semi á Gleráreyrum. Síóar tók
Verksmiðjufélagið á Akureyri Ltd.
við rekstri ullarvinnslunnar en seldi
Sambandinu eigur sínar árið 1930.
Skinnaiðnaður hófst á Akureyri ár-
ið 1923 þegar lítilli vcrksmiðju var
kornið á fót í sláturhúsi Kaupfélags
Eyllrðinga í Grólargili þar sem
gærur voru rotaðar. Eftir ljögurra
ára starfsemi hennar uróu þær
breytingar á markaði að loðsútaðar
gærur voru kornnar í hærra vcrð;
ckki borgaði sig að taka uilina af
þcirn og voru þær því scldar saltað-
ar úr landi. Eftir þriggja ára hlé var
aftur hafist handa við skinna-
vinnslu á Akureyri óg árið 1934
var reist sérstakt verksmiðjuhús til
skinnaiðnaöar við ullarvcrksmiój-
una á Glcrárcyrum. Ullar- og
skinnaiðnaðurinn hélt stöðugt
áfrarn aó þróast þar til hámarki
hans var náð upp úr 1980.
Er líða tók á níunda áratuginn
fór hins vcgar aö halla vcrulcga
undan fæti lyrir þcssari starfsemi,
bæði hjá Iðnaðardeildinni og
cinnig Alafossi og lítt stoóaði að
grípa til þess ráðs að samcina þau
fyrirtæki í Alafoss hf. árið 1987.
Eins og menn þekkja varð það fyr-
irtæki gjaldþrota 19. júní 1991 cn
eftir þaö voru stofnuð fyrirtækin
Folda hf. á Akurcyri og Istex hf. í
Mosfcllsbæ. íslenskur skinnaiðn-
aöur hf. varð gjaldþrota 11. júní
1993 og var nýtt lyrirtæki Skinna-
iðnaður hf. stolnaó urn áframhald-
andi rckstur verksmiðjunnar. Nú
starfa á þriðja hundrað manns aö
þcssum iónaði á Akureyri. At-
vinnulíf í bænum hcfur þó ekki náó
sér á strik að fullu eftir þessar
brcytingar því nærri lét að urn 15
til 20% af vinnuafli á Akureyri
starfaði við vcrksmiðjurnar á Gler-
áreyrum þegar best lét og stór hluti
af því fólki voru konur. ÞI
Úlla Árdal að störfum við þolpróf-
unarvél bands.
Veiðimenn
Námskeið í fluguköstum verður haldið í
KA-heimilinu dagana 9., 16., 30. apríl og
7. maí n.k. frá kl. 17.00 -18.30.
★ Öllum heimil þátttaka. Kennt verður bæði á einhendur
og tvíhendur.
★ Bakkabræður sýna fluguhnýtingar öll kvöldin.
★ Frábærir veiðimenn sýna réttu handtökin.
★ Kennarar: Ingólfur Bragason, Ólafur Ágústsson, Júlíus
Björnsson og Andrés Magnússon.
★ Skráning fyrir 6. apríl í síma 23482.
Stangaveiðifélögin á Akureyri og KA-heimilið. y
Hver vél
kembdi á við
mörg hundruð
kamba
„Þegar ég var lítill snáði norður
á Akureyri, hcyrði ég oft talað
um þau undur, aó Aðalsteinn
Halldórsson hcfói ráðist í það
nokkru fyrir aldamót að koma
upp tóvinnuvélum norður við
Glerá, en það var nafn Gefjun-
ar á lýrstu áratugum fyrirtækis-
ins. Mér var sagt, að vatni væri
veitt úr Glcrá unt langan skurð,
cr féll svo gcgnum pípu niður á
hjól, scm knúði síðan aftur
margar stórar kembivélar - svo
stórar, að hver þcirra kcmbdi á
við mörg hundruð karnba cins
og þá, scm ég sá oft í höndum
pabba niíns - og spunavélar,
sem spunnu á viö eitt þúsund
rokka hennar mömmu minnar.
Þetta voru mcstu stórmerki um
verksmiðjurckstur, sem mér
höfðu borist til eyma. Og þcgar
ég fékk scx ára gamall að
koma þarna upp eftir og líta á
þetta ailt, þá uróu barnsaugun
stór og það sem fyrir þau bar
gleymdist aldrci. Scinna vissi
ég að vísu, að þctta var allt
harla smávaxið og ófullkomið
mióað við annaö stærra, cn þaö
breytir ekki því, að þetta var þá
þaó stórkostlegasta sem til var í
mínurn augum og sá Ijómi
þvarr aldrci, þó margfalt stæiTa
og mikilfcnglegra væri skoðað
síðar.“
Ur viðtali viö Vilhjálm Þór,
fyrrum forstjóra Sambandsins.
Misjöfn
var trú
manna á
nýjungarnar
Gamall maður af Eyrinni lét
ull til vinnslu og sagt cr aó
þcgar hann kom að sækja
hana, hafi hann hcyrst tauta:
„Ég held þið hafið nú ckki
gert þetta rnjög vcl núna, held
ég. Svo held ég að þið séuö
dálítið lengi að þessu, held ég.
Já, og svo hcld ég aö þið stel-
ió af því líka, held ég.“