Dagur - 07.10.1995, Síða 8

8 - DAGUR - Laugardagur 7. október 1995
Málefni unglinga hafa verið nokk-
uð í sviðsljósinu á Akureyri undan-
farið ár. í fyrrahaust tóku foreldra-
félög sig saman og komu á fót svo-
kallaðari foreldravakt. Lögum um
útivistartíma var breytt og í fram-
haldi fór af stað átak í byrjun þessa
árs um að þessum lögum yrði fram-
fylgt og lögregla og hjálparsveitir
fylgdust með því að unglingar innan
16 ára aldurs færu heim fyrir mið-
nætti. Nokkur viðtöl hafa birst við
forsvarsmenn foreldrafélaga og lög-
reglumenn og fleiri hafa tjáð sig um
vímuefnavanda unglinga. En hvað
skyldi unglingunum sjálfum finn-
ast? í viðtali við Dag ræða þau
Kjartan Höskuldsson og Aldís Ösp
Sigurjónsdóttir um útivistarbannið,
vímuefnaneyslu, félagsstörfin
og hvernig það er að vera
unglingur í dag.
Kjartan er nemandi í 1. bekk MA. Hann hef-
ur verið virkur í félagsstarfi Dynheima undan-
farin tvö ár og var m.a. í forsvari fyrir hópnum
sem mótmælti tillögum íþrótta- og tómstunda-
ráðs um að starfsemi Dynheima yrði breytt og
að Dynheimaböllin yrðu lögð niður. Sjálfur er
hann reyndar búinn að draga sig úr þessu
starfi og hættur að stunda Dynheimaböll enda
aðrir hlutir að taka við hjá menntaskólapiltin-
um.
Aldís Ösp er í 10. bekk í Gagnfræðaskóla
Akureyrar og er í nemendaráði. Með þeim
Kjartani og Aldísi kom önnur stúlka úr 10.
bekk, Petra Sif Stefánsdóttir, og fylgdist með
viðtalinu og lagði af og til orð í belg.
- Foreldravaktinni var komið á, opnunar-
tími Dynheima var styttur og átaki var hrint af
stað til að framfylgja útivistarbanninu. Hvem-
ig hafa unglingamir upplifað þessar breyting-
ar?
Kjartan: Ekkert allt of vel.
Aldís: Við vorum ekkert of hress með úti-
vistarlögin.
Kjartan: Mér finnst allt í lagi að foreldr-
arnir séu á vappi niðri í bæ ef þeir hafa
áhyggjur, en samt meira til að fylgjast bara
með, ekki vera að skipta sér af.
Aldís: Mér finnst í rauninni í lagi með
þessa foreldravakt, þau komu bara og voru að
spjalla við okkur. En aðgerðir lögreglu og
hjálparsveitarinnar, það var komið út í algerar
öfgar. Að velja t.d. einn úr stórum hóp, keyra
hann heim og skrifa bréf til foreldra um að
hann sé einhver vandræða unglingur.
Kjartan: Krakkar sem hafa ekkert verið að
drekka og eru ekki með nein læti eru teknir.
Ég veit t.d. um tvær stelpur sem vora úti að
labba með hundinn sinn rétt eftir tólf. Þær
voru á leiðinni út í sjoppu, fóru aðeins inn á
BSO, og löggan tók þær og keyrði þær heim.
Unglingar á Akureyri:
Vitum sjálf
hvað við
viljum
Aldís: í rauninni færa þeir sig frá mestu
vandamálunum og taka þá sem eru minna fyr-
ir. Oft velja þeir kannski litla krakka, þ.e. þá
sem eru ekki mjög háir í loftinu.
Fíkniefnanotkun ekki algeng
- Mikið hefur verið talað um unglinga undan-
farið ekki síst í tengslum við aukna notknun
fíkniefna. Sjáið þið þetta mikið?
Aldís: Nei, ég sé þetta ekki mikið
Kjartan: Ég sé þetta ekkert í þeim hóp
sem ég umgengst.
Petra: Nei, ekki ég heldur
Kjartan: Ég veit af þessu hjá eldri krökk-
um í vissum hópum en ég sé þetta blásið upp í
fjölmiðlum eins og það sé einhver bylgja sem
ríði yfír grunnskólann. Þetta er algjört bull.
Þetta er einn og einn unglingur sem er þá
kannski í einhverjum slæmum félagsskap með
eldri krökkum.
Aldís: Ég sé þetta ekki í Gagnfræðaskólan-
um.
- En vita krakkamir hvert þeir eiga að snúa
sér ef þeir hafa áhuga á að prófa?
Aldís: Ég myndi ekki vita hvert ég ætti að
snúa mér ef mig langaði að prófa þetta. Auð-
vitað væri hæ|t að komast að því.
Kjartan: Ég býst við að ég myndi bjarga
því ef ég væri í mikilli þörf, þó ég þekki ekki
þetta fólk. En það er ekki eitthvað sem ég gæti
gert á stuttum tíma, það myndi taka nokkra
daga eða vikur. Hér ekkert svona símboða-
kerfi eins og fyrir sunnan. Allt er miklu ein-
angraðra og þessi efni liggja ekki hvar sem er.
- Hvað með áfengi og tóbak sem eru lög-
leg vímuefni fullorðinna en bönnuð unglin-
gum. Er þetta líka eitthvað sem er blásið út,
eða er notkun þessara efna algeng?
Aldís: Nei, ég myndi ekki segja að það
væri blásið út. Mér finnst reykingar t.d. frekar
vera að aukast en hitt. Drykkjan er svona svip-
uð og hún hefur verið.
Kjartan: Það er staðreynd að mjög margir
unglingar drekka brennivín. Ég held að ef þeir
vilji drekka geri þeir það og mjög erfitt að
stoppa þá. En auðvitað er þetta samt viðleitni
hjá foreldrunum. Sígarettur er hægt að kaupa
út í búð og enginn vandi að komast í þær.
- Nú er mikil fræðsla í skólunum um skað-
semi reykinga, nær þessi fræðsla ekki til
krakkanna?
Aldís: Jú hjá flestum, en hjá sumum fer
það bara inn um eitt og út um hitt.
Kjartan: Ég held það nái frekar til þeirra
sem reykja ekki.
Aldís: Þeir sem ekki reykja myndu ekki
vilja prófa það. Þeir sem reykja hugsa hins-
vegar, „þetta kemur ekkert fyrir mig því ég
reyki ekki það mikið.“
Kjartan: Krakkar sem reykja byija flestir
að fikta svo snemma að þeir eru búnir að
prófa þetta þegar þeir koma upp í gagga.
- Þyrfti að byrja fræðsluna fyrr?
Kjartan: Ég held að það væri ekki vitlaust
að byrja fyrr á þessari fræðslu því ég hef séð
krakka í 7. bekk vera að reykja þó það sé nátt-
úrulega alls ekki algengt.
Of strangar reglur
- f viðtali við forsvarsmenn foreldrafélaga í
Degi fyrir nokkru kom fram að mikilvægt
væri fyrir unglinga að hafa skýrar reglur. Get-
ið þið séð einhverjar jákvæðar hliðar, t.d. á
útivistarbanninu? Gæti það hafa hjálpað
einhverjum?
Aldís: Kannski í einhverjum tilfellum en
ég held að allflestir brjóti reglumar svo það
þýðir ekki.
A Þau Aldís (t.h.), Kjartan og Petra voru
^ sammála um að foreldravaktin væri hið
besta mál og þau styðja foreldrana í því að
koma í bæinn á kvöldin og spjalla við krakk-
ana. Aðgerðir lögreglu og hjálparsveitar um
að keyra alla krakka undir 16 ára aldri heim
þykja þeim þó fullharkalegar og ganga út í
Öfgar. Mynd: BG
Kjartan: Þetta eru náttúrulega rosalega
strangar reglur. Það þarf að fara heim klukkan
tólf annars ertu keyrður heim í löggubíl. Þær
eru kannski sérstaklega strangar vegna þess að
það hafa ekki verið neinar skýrar reglur áður.
En ég held að unglingar færu frekar eftir regl-
unum ef það væri komið meira til móts við þá.
Ef útivistartíminn yrði t.d. lengdur til klukkan
eitt, eins og hann var, þá færu krakkarnir fyrr
heim. Þau fara náttúrulega ekkert eftir
einhverjum reglum sem allir sjá að eru bara
bull og vitleysa.
Aldís: Krakkarnir fara út milli tíu og hálf-
ellefu og eiga þá bara Dynheima til tólf. Þetta
er enginn tími sem við fáum. Ég veit að það er
verið að reyna að koma okkur út fyrr en það
hefur gengið upp og ofan. Þessi klukkutími
skiptir okkur miklu máli. Krakkamir fara flest
heim milli tvö og hálfþrjú.
Kjartan: Við erum ekki að tala um eitt-
hvað næturbrölt fram undir morgun. Það er
ekkert mikið sem við erum að biðja um en það
skiptir svo miklu máli fyrir unglingana.
Krakkarnir fara ekkert á ball klukkan níu,
frekar klukkan tíu. Þá eru þau bara 1-2 tíma á
ballinu en borga samt 400 kr. og stundum
jafnvel 800 kr. Það er kannski ekkert skrýtið
að böll séu illa sótt núna það tímir enginn að
borga sig inn fyrir svona stuttan tíma.
Aldís: Það eru ekki margir unglingar sem
vinna mikið og foreldramir kannski ekkert
mjög ríkir. Þannig að fyrir klukkutíma er 400
kr. mjög mikið. Síðan eru krakkamir sem em í
1929 að borga svipað verð fyrir diskótek sem
er til þrjú.
Ekki á okkur hlustað
- Hvemig finnst ykkur umræða um unglinga í
þjóðfélaginu. Komið þið ykkar sjónarmiðum á
framfæri?
Aldís: Það er ekki mikið hlustað á okkur,
frekar rætt meðal foreldranna hvað sé best fyr-
ir okkur. Kannski em okkar tillögur teknar að-
eins inn í en það er ekki mikið hlustað á þær.
Kjartan: Mér finnst það samt hafa batnað
núna. T.d. þegar við vorum með mótmælin
við íþrótta- og tómstundaráð, sem var ágætis-
dæmi um að við getum látið ágætlega í okkur
heyra, ráðið í heild tók mjög vel í það sem við
vorum að segja og þetta hafði áhrif, það er bú-
ið að setja þessar tillögur í endurskoðun.
Aldís: Við vissum í rauninni ekkert af
þessum tillögum fyrr en rétt áður en íþrótta-
og tómstundaráð átti að funda um þær. Svo er
verið að segja okkur að við látum aldrei í okk-
ur heyra og mótmælum ekkert. Það náttúm-
lega þýðir ekkert þegar við fáum ekkert að
vita hvað er um að vera.
Kjartan: Við vomm að frétta það með
nokkurra daga fyrirvara að það ætti að fara að
loka eina skemmtistaðnum sem er fyrir ungl-
inga í bænum. Við fómm að hugsa hvað við
gætum gert og sáum að það var orðið of seint
og kraftlítið að skrifa bréf. Þó að ég stundi
ekki Dynheimaböll lengur er ég búinn að vera
þama síðastliðin tvö ár og það hefur verið
rosalega gaman. Ég veit því hverju þessir
krakkar eru að missa af ef starfsemi Dyn-
heima yrði breytt.
Þarf að vera meira samstarf
- Að lokum, hvemig er að vera unglingur í
dag?
Petra: Ágætt.
Aldís: Það er erfitt.
Kjartan: Það getur verið rosalega gaman.
Petra: En það getur líka verið hundleiðin-
legt.
Kjartan: Það mætti gera meira fyrir ungl-
inga í þessum bæ. Þá er ég ekkert endilega að
meina böll. Það er t.d. hægt að gera svo margt
með húsnæðið í Dynheimum. Það væri hægt
að koma á alls konar keppnum, t.d. milli fé-
lagsmiðstöðva því það er allt of lítið samstarf
milli félagsmiðstöðvanna. Ég held að það væri
vel hægt að fá jákvæð viðbrögð við því ef
haldið væri rétt á spöðunum. Þegar einhverjar
tilraunir hafa verið í gangi hafa forsvarsmenn
félagsmiðstöðvanna gert þær eftir sínu höfði
og ekki haft okkur neitt með í ráðum. Ef það
fellur ekki í krarnið hjá okkur er sagt að búið
sé að prófa og þetta verði ekki gert aftur. En
við vitum kannski miklu betur hvernig við
viljum hafa þetta. Það þarf að vera samstarf
milli íþrótta- og tómstundaráðs og krakkanna
sem vinna í félagsmiðstöðvunum og svo
mætti líka vera meira samstarf milli félags-
miðstöðva. AI