Dagur - 06.01.1996, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Laugardagur 6. janúar 1996

Tómas Ingi Olrich, alþingis-
maður, er formaður starfshóps
á vegum Rannsóknarráðs Is-
lands en hópurinn hefur ný-
lega skilað áliti til ráðsins um
rannsóknir og ferðaþjónustu á
íslandi. Mynd: BG
Skýrsla um rannsóknir og ferdaþjónustu á íslandi:
„Brýnt að efla rann-
sóknar- og þróunarstarf
- segir Tómas Ingi Olrich í viðtali um framtíð ferðaþjónustunnar
Á síÖustu fimmtíu árum hefur
orðið gífurleg fjölgun á er-
lendum ferðamönnum til Is-
lands. A fyrstu árunum eftir
síðari heimsstyrjöldina komu
um 4000 erlendir ferðamenn
á ári til landsins en árið 1994
var fjöldinn kominn upp í
tœplega 180.000ferðamenn.
Þráttfyrir mikinn vöxt í
ferðaþjónustunni er arðsemin
íþessari atvinnugrein ekki
mikil og lítil áhersla hefur
verið lögð á rannsóknir, vöru-
þróun og markaðssetningu á
íslenskri ferðaþjónustu. Rétt
fyrir áramót kom út skýrsla
um rannsóknir og ferðaþjón-
ustu á Islandi sem starfshóp-
ur, undir forystu þingmanns-
ins Tómasar Inga Olrich, hef-
ur unnið fyrir Rannsóknarráð
Islands. Blaðamaður Dags
náði tali afTómasi Inga og
rœddi við hann um skýrsluna
og hvernig framtíð íslenskrar
ferðaþjónustu lítur út í hans
augum.
Tómas Ingi leggur áherslu á að
skýrslan geti ekki talist heildarút-
tekt á stöðu ferðaþjónustunnar en
reynt sé að meta stöðu atvinnu-
greinarinnar í ljósi þeirra upplýs-
inga sem til eru. „í kjölfarið á
þessari skýrslu teljum við eðlilegt
að reynt verði að bæta upplýsing-
arnar og koma þeim í fastari far-
veg og reyna síðan að meta stöðu
atvinnugreinarinnar með jöfnu
millibili. Með þessum hætti væri
hægt að fylgjast betur með þróun-
inni,“ segir Tómas.
Sem dæmi um nánari upplýs-
ingar nefnir Tómas viðhorfskann-
anir og einnig sé nauðsynlegt að
fá betri upplýsingar urn fjárfest-
ingar. „Á vissum sviðum, einkum
á sviði flugkosts og hótelbygg-
inga, liggja fyrir nokkuð glöggar
upplýsingar en ónógar upplýsing-
ar berast frá ýmsum öðrum þáttum
ferðaþjónustunnar eins og afþrey-
ingu. Afleiðing af þessu er m.a. sú
að visst misvægi skapast í fjárfest-
ingum og t.d. hefur verið fjárfest
hlutfallslega mun meira í gisti-
rými en í afþreyingu."
Tómas segir að þegar aðila í
greininni skorti upplýsingar hafi
þeir ekki yfirsýn yfir þróun grein-
arinnar en hún sé nauðsynleg til
að marka stefnu, bæði fyrir fyrir-
tækin sjálf og stjórnvöld.
Vanmetin atvinnugrein?
„Mikilvægi ferðaþjónustunnar er
vanmetið að því leyti að öðrum at-
vinnugreinum, eins og t.d. sjávar-
útvegi og iðnaði, er búin rann-
sóknaraðstaða en ekki hefur enn
tekist að búa ferðaþjónustunni
þessa aðstöðu,“ segir Tómas og
bendir á að þó ferðaþjónusta sé
orðin ein stærsta atvinnugrein
landsins sé rannsóknarstarf í
tengslum við atvinnugreinina
mjög stutt á veg komið. „Við telj-
um mjög brýnt að rannsóknar- og
þróunarstarf í þessari atvinnugrein
verði eflt.“
Tómas segir að í Evrópu sé
mikið fjárstreymi til ferðaþjónust-
unnar og þar bindi menn miklar
vonir við þessa atvinnugrein.
„Þetta þýðir í raun harðnandi sam-
keppni íslenskrar ferðaþjónsutu
við erlenda aðila og við verðum
að vera á varðbergi gagnvart
þessu. Þrátt fyrir mikinn vöxt í
ferðaþjónustunni vekjum við sér-
staka athygli á því að arðsemin í
þessari grein er ekki mikil og í
sumum þáttum er meira að segja
viðvarandi rekstrarhalli, sérstak-
lega í gistiþjónustu. Þetta eru
mjög alvarleg tíðindi."
Stamstarf við aðrar
atvinnugreinar
I skýrslunni leggur starfshópurinn
fram nokkrar tillögur sem Rann-
sóknarráð Islands kemur til með
að taka afstöðu til. Tómas segir
miklu skipta hvemig Rannsóknar-
ráðið taki á málinu þar sem ráðið
gegni mjög mikilvægu hlutverki
gagnvart stjórnvöldum. „Það ráð-
leggur stjómvöldum um ýmis
stefnumál og beinir ákveðnum til-
mælum til stjórnvalda í sambandi
við rannsóknar- og þróunarstarf.
Við bindum vonir við að Rann-
sóknarráð muni vekja athygli
stjómvalda á málefnum þessarar
atvinnugreinar og að úr þeim
verði bætt,“ segir Tómas.
Eitt af því mikilvægasta sem
bent er á í skýrslunni segir Tómas
vera að samstarfsgrundvöllur sé
milli ferðaþjónustunnar og ann-
arra atvinnugreina. „Til dæmis
gætu þessar atvinnugreinar reynt
að sameinast um einhvers konar
ímynd og vörumerki. Við auglýs-
um okkar fiskafurðir í ljósi þess
að þær séu hreinar og ómengaðar
afurðir. Við framleiðum orku sem
ekki skapar mengun og þetla eru
atriði sem falla vel að þeirri
ímynd sem við viljum að ferða-
þjónustan hafi.“
Tómas segir ennfremur að
óeðlilegt sé að matvælaframleiðsl-
an sé ferðamönnum lokuð og það
heyri til undantekninga að þeir fái
að skoða frystihúsin þó þeir hafi
margir mikinn áhuga á því. „Sam-
vinnan milli matvælaiðnaðarins
og ferðaþjónustunnar er mjög tak-
mörkuð hér á landi. Víða erlendis,
t.d. í Frakklandi, er matvælaiðnað-
urinn hins vegar í nánum tengsl-
um við ferðaþjónustuna.“
Gæðin skipta mestu máli
Norðlenskir ferðamálafrömuðir
hafa margir hverjir kvartað yfir
því að ferðamenn skili sér ekki út
á land og Tómas Ingi viðurkennir
að það skapi nokkum vanda að í
Reykjavík sé ákveðinn flöskuháls.
„Það er ekki hægt að horfa fram
hjá þeirri staðreynd að ferðamenn
eru famir að ferðast með öðrum
hætti en þeir gerðu. Áður eyddu
Rannsóknar- og vöru
þróunarhugmyndir
í skýrslunni eru ótal hugmyndir
um hverskonar verkefni væri
hægt að vinna að í markaðsrann-
sóknum og vöruþróun í ferða-
þjónustunni. Þessar eru helstar:
Greining á markaðsstöðu
Þessi greiningaraðferð felur í scr
greiningu á innri þáttum, eins og
hvaða þjónusta sé fyrir hendi og
hvaða markaðsstarf hafi þegar
verið unnið, og ytri þáttum sem
em t.d. uppbygging markaðarins,
sölu- og dreifikerfi og markhóp-
ar. Greiningaraðferðin beinist
einnig að ýmsum almennum
þáttum eins og almenningsáliti,
skoðanamyndun og fjölmiðlum
og jafnframt ytri aðstæðum, t.d.
efnahagsástandi og tækniþekk-
ingu.
Markaðsrannsóknir
Hér er um ótal verkefni að velja
og má nefna rannsóknir á nýjum
mörkuðum, hvers konar ferða-
menn koma helst til landsins og
hver er tilgangur ferða þeirra,
markaðsrannsóknir á heilsuvör-
um, jjrænni ferðamennsku,
ímynd Islands og íslenskri tamn-
ingahefð. Einnig gætu rannsókn-
ir á samkeppnishæfni íslenskrar
ferðaþjónustu verið gagnlegar og
margt fleira væri hægt að tína til.
Þróunarverkefni
Hér gildir það sama og um mark-
aðsrannsóknir að verkefnin eru
óteljandi mörg. í tengslum við
vöruþróun benda skýrsluhöfund-
ar m.a. á lífrænt ræktuð matvæli,
baðmenningu, íslenska menn-
ingu, listir og skemmtun, ís-
lenskar kvikmyndir og bifreiða-
íþróttir. Einng er nauðsynlegt að
þróa tengsl matvælafyrirtækja og
ferðaþjónsutu, þróa íslenskar
heilsuvörur og að samhæfa
upplýlsingaöflun og miðlun hjá
hinu opinbera.