Dagur - 27.04.1996, Blaðsíða 5

Laugardagur 27. apríl 1996 - DAGUR - 5
Kistusmíðin er í höndum Valmunds Einarssonar, sem hér er á myndinni, og föður hans, Einars Valmundssonar.
Myndir: AI
í nútíma samfélagi virðist dauðinn oft fjarlægur og eitthvað sem menn hræðast að
tala um. Það er af sem áður var, þegar ungir og aldnir bjuggu undir sama þaki og
dauðinn var eðlilegur hluti hins daglega lífs. Oft vita inenn ekki hvernig þeir eiga
að haga sér nálægt þeim sem hafa misst ástvin og eru hræddir við að nefna hinn
látna á nafn. Umræða um dauðann er á bannlista nema viðeigandi sorgarsvipur sé
settur upp.
Með þetta í huga er forvitnilegt
að velta því fyrir sér hvemig fyrir-
tæki sem stundar viðskipti tengd
dauðanum komi sinni framleiðslu
á framfæri og hvort önnur lögmál
séu þar í gildi en í viðskiptum al-
mennt. Trésmiðjan Einval á Akur-
eyri er einn fárra aðila á Norður-
landi sem framleiðir líkkistur en
auk þess er hægt að kaupa krossa
á leiði og legsteina hjá fyrirtæk-
inu. Blaðamaður Dags brá sér í
heimsókn og ræddi við hjónin
Valmund Einarsson og Elsu Pálm-
ey Pálmadóttur um hvemig væri
að starfa í svo mikilli nálægð við
dauðann en þau og faðir Val-
munds, Einar Valmundsson, eru
eigendur Einvals.
Einar var á sínum tíma meðeig-
andi og rak Trésmiðjuna Reynir
sf„ þar sem líkkistur voru m.a.
smíðaðar, en starfsemi þess fyrir-
tækis hætti fyrir nokkrum ámm.
Þeir feðgar, Valmundur og Einar,
hófu samtarf á ný fyrir um einu og
hálfu ári síðan. „Eg hafði tekið
Það segir sig sjálft að
ekki er hægt að aug-
lýsa með venjulegum
hætti og reyndar vor-
um við lengi tvístíg-
andi um hvort við
ættum hreinlega að
þora að auglýsa.
mér frí frá smíðum í nokkur ár og
vann við önnur störf en lenti í því
að missa vinnuna vegna þess að
fyrirtækið sem ég vann hjá þurfti
að hagræða í rekstrinum. Á þess-
um tíma var byggingariðnaðurinn
í mikilli lægð og því ekki vænlegt
að fara út í smíðar en það var þó
skárra en að gera ekki neitt,“ segir
Valmundur.
Einval smíðar ekki eingöngu
líkkistur heldur er líka í almennri
smíði en kisturnar eru vaxandi
hluti starfseminnar. Eftirspurnin
er þó mjög sveiflukennd og segja
þau hjónin að beiðnir komi mikið
í bylgjum. „Oft er meira í kringum
hátíðir, t.d. um og eftir jólin,“ seg-
ir Valmundur.
Finnum fyrir sorginni
Erfitt er að tala um líkkistur án
þess að dauðinn og jarðarfarir
komi upp í hugann og Valmundur
og Elsa viðurkenna að óneitanlega
verði þau vör við sorgina. „Oft er
það hjúkrunarfólk sem hringir og
biður okkur um að smíða kistur en
stundum hringja líka aðstandendur
og koma jafnvel á staðinn. Mann-
leg samskipti verða eðlilega allt
öðruvísi en í öðrum viðskiptum,"
segir Valmundur og Elsa bætir
við: „Þegar fólk kemur hingað vit-
um við ekki í hvaða erindagjörð-
um það er. Hugsanlega biður það
okkur urn einhverja almenna
smíði eða erindið getur verið að
biðja um kistu fyrir látinn ástvin.
Kistulagningin er síð-
asta augnablikið sem
aðstandendur sjá við-
komandi og við finn-
um að allir eru þakk-
látir ef vel er frá öllu
gengið. Þetta er
augnablik sem allir
muna og við viljum
gjarnan að minningin
verði falleg.
Því er nauðsynlegt að vera alltaf
viðbúin og taka ávallt vel á móti
fólki.“
Þó dauðinn geti vissulega verið
sorglegur bendir Valmundur á að
lítið sé unnið með að vera sífellt
með sorgarsvip og oft grínist
menn og séu með gálgahúmor
vegna þessara viðskipta hans. „Ef
margir deyja segja menn kannski
við mig í gríni að nú hljóti ég að
rúmi og segjast þau ekki hafa orð-
ið vör við neikvæðni vegna aug-
lýsingarinnar.
- Hvað með kostnað, eru lík-
kistur dýrar?
„Við höfum lagt áherslu á að
vera með vandaðar kistur og með-
alverð á kistu er í kringum fimm-
tíu þúsund,“ segir Valmundur og
rifjar í þessu samhengi upp samtal
sem hann átti fyrr í vetur við Jó-
hannes Hermundarson, sem hefur
verið einna lengst í þessari smíði
hér á Akureyri. Jóhannes talaði
um að áður hafi gjaman verið
miðað við að verð á kistu með öll-
um útbúnaði væri sambærilegt við
fullfrágengna útidyrahurð og segir
Valmundur að ef sú viðmiðun sé
höfð í huga hafi verð á kistum
lækkað töluvert þar sem hurðimar
séu nú dýrari en kistumar.
- Kemur kostnaðurinn fólki á
óvart?
„I flestum tilvikum hefur fólk
sagt okkur að það hafi búist við
hærra verði. Ég held að það geri
sér grein fyrir þessum kostnaði og
búist við honum.“
Elsa Pálmey Pálmadóttir sér um allan saumaskap.
hafa það gott,“ segir Valmundur
og bæði hjónin fara að hlæja þeg-
ar blaðamaður rifjar upp hegðun
útfararstjóra í Lukku-Láka bókun-
um sem var jafnframt kistusmið-
ur. Þessi persóna var jafnan ákaf-
lega grámygluleg og hlakkaði í
henni í hvert sinn sem von var á
hressilegum bardaga. Var jafnvel
staðinn að verki við að mæla
menn sem enn voru í fullu fjöri, til
að hafa kistuna tilbúna ef ske
kynni að þeir yrðu fyrir skoti.
Erfitt að auglýsa
Flestir þeirra sem stunda viðskipti
gera sér grein fyrir mikilvægi aug-
lýsinga og hér lenda þeir sem
framleiða líkkistur og vömr sem
tengjast jarðarförum í ákveðnum
vanda. „Það segir sig sjálft að ekki
er hægt að auglýsa með venjuleg-
um hætti og reyndar vorurn við
lengi tvístígandi um hvort við ætt-
um hreinlega að þora að auglýsa,"
segir Valmundur. „Við veltum því
líka heilmikið fyrir okkur hvemig
auglýsingin ætti að vera,“ bætir
Elsa við. Niðurstaðan var lítil,
svarthvít auglýsing þar sem lát-
leysið og éinfaldleikinn er í fyrir-
Ef margir deyja segja
menn kannski við mig
í gríni að nú hljóti ég
að hafa það gott.
Frágangur skiptir máli
Þó búið sé að srníða kistu er verk-
inu ekki lokið því ekki skiptir
minna máli að ganga vel frá kist-
unni að innan og að fylgihlutir séu
smekklegir og vandaðir. Þar er
komið að þætti Elsu, konu Val-
mundar, en hún sér um allan
saumaskap. „Hann smíðar, ég
sauma og við hjálpumst að við að
bólstra kistuna, gera krossana og
fleira," svarar Elsa, þegar spurt er
um verkaskiptingu.
Bæði leggja ntikla áherslu á að
vel sé að verki staðið við frágang.
„Kistulagningin er síðasta augna-
blikið sem aðstandendur sjá við-
komandi og við finnum að allir
eru þakklátir ef vel er frá öllu
gengið. Þetta er augnablik sem
allir muna og við viljum gjaman
að minningin verði falleg.“ A1