Dagblaðið Vísir - DV - 26.09.1994, Blaðsíða 13

MÁNUDAGUR 26. SEPTEMBER 1994
13
Umhverfismat
á Hólasandi
„AHar framkvæmdir sem kunna aö
hafa umtalsverð áhrif á umhverfi, nátt-
úruauölindir og samfélag verða lögum
samkvæmt aö fara í mat á umhverfis-
áhrifum.“
Ráðherra tekur fram að ekki þurfi öll verkefni á sviði uppgræðslu ævin-
lega að undirgangast mat.
Sigurjón Benediktsson, tannlæknir
á Húsavík, sendir mér kveöju guös
og sína í DV þann 14. september sl.
Tilefnið er ákvörðun um aö fram
skuli fara mat á umhverfisáhrifum
þess aö græða upp Hólasand. í
grein Sigurjóns kemur fram nokk-
ur misskilningur sem vert er að
leiðrétta. Ákvörðunin var fráleitt
tekin til að hindra uppgræðslu
enda fór hún fram samkvæmt áætl-
un nú í sumar.
Ákvörðunin byggöist heldur ekki
á því, eins og Sigurjón gefur í skyn,
að landgræðsla og skógrækt séu
slæm eða hættuleg umhverfmu.
Ástæðan er fyrst og fremst sú að
meta eins og frekast er unnt afleið-
ingarnar af þeim aðferðum sem
notaðar eru við uppgræösluna og
fá niðurstöðu í þeim deúum sem
sprottið hafa um málið.
Mat á umhverfisáhrifum
Á síðasta vori tóku gildi lög um
mat á umhverfisáhrifum. Hugsunin
að baki slíku mati er einfóld; betra
er að reyna að meta afleiðingar
gerða okkar á umhverfið áður en
við hefjumst handa en bæta skað-
ann eftir á. Allar framkvæmdir sem
kunna að hafa umtalsverð áhrif á
umhverfi, náttúruauðhndir og sam-
félag verða lögum samkvæmt að
fara í mat á umhverflsáhrifum. í
lögunum er upptalning á nokkrum
framkvæmdum, t.d. vegagerð, þar
sem skylt er að meta umhverfis-
áhrif. Auk þess er ráðherra heimilt
að ákveða að tilteknar framkvæmd-
KjaUarinn
Össur Skarphéðinsson
umhverfisráðherra
ir undirgangist slikt mat.
Við umflöllun málsins í umhverf-
isnefnd Álþingis var það skoðun
allra nefndarmanna að ástæða geti
verið til að fram fari mat á umhverf-
isáhrifum eða hliðstæður undir-
búningur áður en ráðist er í meiri-
háttar verkefni af toga skógræktar
og landgræðslu. Það var jafn ein-
róma niðurstaða hennar að lögin
feh í sér skýra heimild til þess.
Það er óumdeilaniegt að upp-
greeðsla Hólasands (14.000 ha) er
meiri háttar verkefni á sviði land-
græðslu, sem óneitanlega hefur
umtalsverð áhrif á umhverfið. Það
er því ekki óeðlilegt að fram fari
mat á umhverfisáhrifum, enda í
fuhu samræmi við áht umhverfis-
nefndar Alþingis. Það þýðir þó ahs
ekki að öll verkefni á sviði upp-
græðslu þurfi ævinlega að undir-
gangast slíkt mat. Skógrækt ríkisins
réðst th dæmis í tilraunverkefni í
Þjórsárdal (2000 ha), og Náttúru-
verndarráð óskaði eftir því, að met-
in yrðu umhverfisáhrif verkefnis-
ins. Því hafnaði ég - við litlar vin-
sældir ýmissa.
Ný vinnubrögð
Þegar tekin eru upp ný vinnu-
brögð, líkt og mat á umhverfis-
áhrifum, er ofurskiljanlegt að í
upphafi gusti svolítið um jafn rót-
tæka breytingu. Krafan um mat á
umhverfisáhrifum kom því miður
flatt upp á hina kraftmiklu sjálf-
boðaliða i Húsgulli. í framtíðinni
munu Landgræðslan og sjálfboða-
liðasamtök haga sínu starfi í sam-
ræmi við þessi nýju vinnubrögð og
ekki hvarfla að neinum að slíkt
mat sé til höfuðs landgræðslu og
skógrækt í landinu.
Össur Skarphéðinsson
ESB-aðild er ekki á dagskrá
Nýlega var thkynnt að til stæði að
stofna þverpólitískt félag þeirra
sem hefðu áhuga á að stuðla að
ESB-aðild íslands. Ég legg til að
þetta félag verði kallað „ESB-vina-
félagið".
Rökleysur
Þegar ESB-vinir rökstyðja nauð-
synina á ESB-aðild, grípa þeir oft-
ast th fuhyrðinga eða útúrsnún-
inga því þeim hefur ekki enn tekist
að koma fram með raunhæfan
rökstuðning fyrir nauðsyn aöildar-
innar. Slæmt dæmi um þetta er
grein Birgis Hermannssonar
stjórnmálafræðings er birtist í DV
14._ september síöastliðinn.
Ég veit af reynslu að hann er
ágætur kennari og kann, er hann
tekur sig th, að rökstyðja mál sitt.
Þeim mun undarlegra er að í grein
hans finnast ekki haldbær rök fyrir
því sem hann heldur fram sem sýn-
ir og sannar rökfærslugjaldþrot
ESB-vina.
í stað venjulegra raka, þar sem
þau finnast ekki, snýr hann máhnu
á haus og tekur þá línu að nauðsyn-
legt sé að ganga í ESB th að koma
í veg fyrir „það fuhveldisafsal er
fæhst í því að standa utan ESB“.
Slíkur málflutningur kemur fólki
vitanlega spánskt fyrir sjónir enda
felur ESB-aðhd í sér endalok full-
veldis íslands.
KjaUariim
Einar Björn Bjarnason
stjórnmálafræðingur
Áhrif okkar á ESB
Rughð byggist á þeim ótrúlega
bamaskap að innan ESB muni Is-
lendingar ná meiriháttar áhrifum,
sérstaklega á sjávarútvegsmál. Án
ESB-aðildar fæmm við á mis við
öll þessi völd innan ESB og skert-
um þar með fuhveldi okkar sem
því næmi. Ég held að ég tæpi ekki
meir á þessu rugh ESB-vina enda
getur hver sem er séð hvaða áhrif
við myndum hafa með 2 atkvæðum
okkar gegn 90 atkvæðum hinna í
málefnum Evrópu sem og okkar
eigin málum.
Kenning ESB-vina er að hlutdehd
okkar í sameiginlegu fuhveldi
ESB-þjóða auki fuhveldi íslensku
þjóðarinnar. Á þessum forsendum
minnkaði fullveldi okkar þegar við
hættum að deha því með Dönum!
Samt töldu áar okkar, sem börðust
fyrir okkar eigin fuhveldi, sig vera
fulla metnaðar fyrir hönd íslensku
þjóðarinnar.
Goðsögnin um
sveigjanleika ESB
Hræösluáróður ESB-vina um ein-
angrun íslendinga fyrir utan ESB
er fáránlegur eins og yfirleitt allur
þeirra málflutningur. Engar líkur
eru á viðunandi samningum við
ESB um sjávarútveg. Meintur
sveigjanleiki ESB gagnvart Norð-
mönnum hefur mjög verið ofmærð-
ur.
Sannleikurinn er sá að sá sveigj-
anleiki er ekkert annað en ímynd-
un eða draumsýn. Norðmönnum
hafa aðeins verið gefnar tíma-
bundnar undanþágur hvað varðar
landbúnað og sjávarútveg eins og
allir vissu að myndi verða raunin.
Við vitum alveg að ESB er ekki
tilbúið að ganga lengra, engar var-
anlegar undanþágur hvað varðar
sjávarútveg munu nokkru sinni
verða gefnar. Að halda annað er
ekkert annað en óskhyggja. Bara
þetta eitt úthokar fyrirfram ESB-
aðild íslendinga, nema menn sann-
færist allt í einu um að sjávarút-
vegurinn sé ekki mikilvægari en
svo að honum sé fórnandi og að
fullveldið hafi ekkert ghdi lengur.
En augljóst fullveldisafsal er ekki
síður óviðunandi. - Engin ástæða
er því auðsjáanlega til aö taka
ESB-aðhd á dagskrá.
Einar Björn Bjarnason
„Hræösluáróður ESB-vina um ein-
angrun Islendinga fyrir utan ESB er
fáránlegur eins og yfirleitt allur þeirra
málflutningur. Engar líkur eru á við-
unandi samningum við ESB um sjávar-
útveg.“
Meðog
Skipun
iandsbókavarðar
Tel þetta eðli-
legustu ráð-
stöfunina
„Þaö felst
engin þver-
sögn í þessari
stöðuveitingu
minni. Ég
legg áherslu á
menntun í
nútímaþjóð-
félagi en
bendi hins
vegar á að í
lögum um
Ólafur G. Einarsson
menntamála-
ráöherra.
Landsbókasafn Islands-Háskóla-
bókasafn eru þau einu skhyrði
sett menntamálarráðherra vegna
veitingar stöðu landsbókavarðar,
að hann setjí þann einan sem
stjórn safnsins metur liæfan.
Sflórn Landsbóksafhs mat flesta
umsækjendur hæfa en Einar
þeirra hæíastan. Og ég gerði síð-
an það sem ég hef ekki ahtaf gert,
fór aö tillögum umsagnaraðha.
Viö þessa ákvörðun mína vó
þyngst áht stjórnar safnsins og
hin mikla reynsla sem Einar hef-
ur. Hann hefur verið Háskóla-
bókavörður í 20 ár og unnið 30
ár á Háskólabókasafni. Undan-
farin tvö og hálft ár hefur hann
ekki gert annað en að undirbúa
sameiningu safnanna, Lands-
bókasafns og Háskólabókasafns.
Þegar ég legg þetta saman tel ég
skipun Einars eðlhegustu ráð-
stöfunina. í því felst ekkert van-
mat á öðrum umsækjendum, síst
þeim sem ótvírætt hefur mestu
menntunina sem er Sigrún Klara
Hannesdóttir."
löggilding
sniðgengin
„Að und-
anförnu hef-
ur mennta-
málaráöherra
marglýst því
yfir í flölmiðl-
um aö mennt-
un umsækj- .
enda eigi að Asgeröur Kjartans-
ráða viö dóttir, formaöur
stöðuveiting- Félags bókasafns-
ar. í opinberri fr®ðinga.
yfirlýsingu hans frá 31. ágúst sl.
segir: „Það skyti skökku við ef
yfirvöld nmenntamála gæfu
menntun ekki það vægi sem
henni ber í nútimaþjóðfélagi."
Oröin virðast bara eiga við þegar
ráðherra hentar.
Viö veitingu embættis lands-
bókavarðar hefur hann sniögeng-
ið flóra umsækjendur sem hafa
lokið prófi i bókasafhsfræði og
fengið löggildingu menntamála-
ráðuneytisins th að starfa sem
slíkir. Afþessum flórum umsækj-
endum hefur einn lokið doktors-
prófi í faginu. Eru það skilaboö
menntamálaráðherra th þeirra
sem nú stunda nám í bókasafns-
fræði, bæði hér á landi og erlend-
is, að það sé th lítils þar sem þeir
geti ekki átt von á að fá stöður
við sitt hæfi?
Frá Landsbókasafni íslands
verður að koma stefna í bóka-
safnamálum þjóðarinnar og hver
er betur th þess fallinn að vinna
slíka stefnu en sá sem lagt hefur
stund á þessa fræöigrein i há-
skóla og getur sýnt faglegt frum-
kvæði?“