Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1994, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 16. DESEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóra'r: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SÍMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Vanhugsuð breyting
Undarlega hljótt hefur verið um þau áform heilbrigðis-
ráðherra að leggja niður embætti héraðslæknanna í
Reykjavík og á Norðurlandi eystra og færa verkefnin til
landlæknis og að hluta til heilsugæslustöðva og sjúkra-
húsa.
Þessi áform koma fram í fjárlagafrumvarpinu fyrir
árið 1995 sem nú er til afgreiðslu á Alþingi. Þar er aftur
á móti ekki að finna sérstakan rökstuðning fyrir ákvörð-
uninni. Ekki er sjáanlegt að breytingin hafi í fór með sér
spamað í rekstri eða hagræði fyrir almenning og stofnan-
ir sem héraðslæknar veita margvíslega þjónustu.
Embætti héraðslæknis, áður borgarlæknis, í Reykja-
vík stendur á gömlum merg. Til þess var upphaflega
stofnað af borgarstjórn Reykjavíkur og var þá hugsað
sem liður í metnaðaifulM heilbrigðisþjónustu fyrir borg-
arbúa. Með lagabreytingu fyrir nokkrum árum var nafni
embættisins breytt og það fært til ríkisins. Verkefnin
voru eftir sem áður hin sömu í meginatriðum.
Hlutverk héraðslæknis hefur verið að hafa afskipti af
málefnum geðsjúkra, drykkjusjúkra og fíkniefnaneyt-
enda, sinna sóttvömum og dauðsföllum utan sjúkrahúsa
auk ýmiss konar skýrslugerðar um heilbrigðismál. Hafa
mörg þessara verkefna verið vandmeðfarin og aðrar
stofnanir vísað þeim frá sér.
Þá hefur héraðslæknirinn í Reykjavík á síðustu árum
tekið þátt í stjómsýslu heilsugæslustöðvanna í höfuð-
borginni og verið stjómvöldum til ráðgjafar um heilbrigð-
ismál í borginni.
Engin opinber stofnun er í sjálfu sér heilög. Ef unnt
er að spara og ná fram betri rekstri og jafn góðri þjón-
ustu við almenning með tilflutningi verkefna er það að
jafnaði réttlætanlegt. Ekki er sjáanlegt að slík rök eigi
við hér. í greinargerð fj árlagafrumvarpsins er ekki að
finna neinur tölur um spamað eða hagræðingu við til-
flutninginn.
Aftur á móti blasa við augljósir vankantar á þeim
áformum að fela landlækni störif héraðslækna. Embætti
landlæknis hefur eftirlit með heilbrigðisþjónustu í land-
inu og starfsmönnum hennar. Embættið verður því dóm-
ari í eigin sök, ef svo má segja, á tilteknum sviðum. Af
því geta orðið hagsmunaárekstrar.
Slík skipan er ekki í anda nýrrar löggjafar um stjóm-
sýslu ríkisins eins og yfirlæknar heilsugæslustöðvanna
í Reykjavík benda á í yfirlýsingu sem þeir sendu frá sér
um mál þetta í byrjun vikunnar. Ástæða er til að veita
því athygli að læknamir telja að ákvörðunin um að leggja
niður héraðslæknisembættið í Reykjavík leiði af sér
kostnað, óhagræði og ýmiss konar óþægindi fyrir fólk
og stofnanir í borginni.
í byrjun þessa árs var starf aðstoðarhéraðslæknis í
Reykjavík lagt niður. Var ákvörðun þáverandi heilbrigð-
isráðherra um það harðlega gagnrýnd af læknum og
þótti flausturslega að henni staðið. Nú er ljóst að hún
var aðeins forleikur að því að leggja héraðslæknisemb-
ættið niður þótt það væri ekki viðurkennt þá.
Ekki er að sjá að þingmenn Reykjavíkur hafi áttað sig
á því hvað hér að gerast. Að minnsta kosti hefur ekki
frést af því að þeir hafi lagst gegn áformum heilbrigðis-
ráðherra eða tekið málið til sérstakrar umræðu.
Ekki er heldur að sjá að borgarstjóri og borgarfulltrú-
ar Reykvíkinga hafi áhyggjur af málinu. Þetta tómlæti
stj ómmálamannanna um mikilvægt efni vekur sannar-
lega undrun.
Guðmundur Magnússon
„Þjóðverjar hertóku alla Tékkóslóvakiu og bjuggu til leppriki i Slóvakíu... “ segir m.a. í grein Gunnars. -
Þjóðverjar marséra inn í Prag i upphafi seinni heimsstyrjaldar.
Súdeta-Serbar
Margt er sameiginlegt með út-
þenslu Serba á Balkanskaga núna
og útþenslustefnu Þjóöveija á
íjórða áratugnum. Munurinn er að
vísu sá að Serbía er ekki og verður
aldrei jafnöflugt stórveldi og
Þýskaland. Samt er ástæða til að
minna á um hvaö Munchenarsam-
komulagið snerist. Þegar Tékkósló-
vakía og Pólland voru búin til úr
leifum Austurríkis-Ungverjalands
eftir fyrri heimsstyrjöldina lentu
stór þýskumælandi svæði, hið svo-
nefnda Súdetaland, innan landa-
mæra Tékkóslóvakíu.
Austur-Prússland var afkróað
inni í Póllandi ásamt fleiri þýskum
héruðum. Þessi þýskumælandi
minnihluti undi illa hag sínum og
Þjóðverjar, sem höfðu verið beittir
miklu harðræði í Versalasamning-
unum, gerðu kröfur uin að þýski
minnihlutinnn í Súdetalandi fengi
að sameinast Þýskalandi en hótuðu
öllu illu ella. Þetta féllst Neville
Chamberlain á ásamt Daladier, for-
sætisráðherra Frakka, fyrir milli-
göngu Mussohnis á Ítalíu.
Allt var þetta á kostnað Tékka,
rétt eins og samningar núna verða
á kostnað Bosníu. A þessum tíma
var þetta víða álitin sanngjöm
lausn, „Munchen" varð ekki
skammaryrði fyrr en seinna. En
svo fór hálfu ári síðar að Þjóðverjar
hertóku alla Tékkóslóvakíu og
bjuggu til leppríki í Slóvakíu og
fóru að gera kröfur um sameiningu
við þýska minnihlutann í Póllandi
og breytingar á landamærum Ver-
salasamninganna. Allir vita hvað
eftir fór.
Fyrri tíð
Staða serbnesku byggðanna í
Króatíu og Bosníu er í raun hin
sama og Súdetahéraðanna á sínum
tíma. Sagan hggur til grundvallar,
ekki aðeins fom saga, heldur ekki
síst sú ógnaröld sem þama ríkti í
heimsstyijöldinni síðari, þar sem
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
Króatar ásamt hluta Bosníumús-
líma gengu í hð með Þjóðverjum
og Serbar vom skipulega myrtir
svo hundruðum þúsunda skipti.
Umheimurinn er ábyrgur að
hluta með því að viðurkenna sjálf-
stæði hinna nýju ríkja. í byijun,
1991 og 92, tók her Serbíu (fyrrum
Júgóslavíuher) virkan þátt í bar-
dögunum og Serbar í Króatíu og
Bosníu væru ekki í þeirri sterku
stöðu sem þeir hafa nú án þess
stuönings.
Þeir halda til streitu kröfu sinni
um sameiningu, bæði í Króatíu og
Bosníu, og nú er svo komið að sig-
urinn blasir við þeim. Þá vaknar
sú spuming, hvað geta utanaðkom-
andi ríki gert? Er fordæmið frá
Munchen 1938 nægilega sterkt til
að koma í veg fyrir að ótvíræður
vhji serbneska minnihlutans nái
fram að ganga?
Orðinn hlutur
Ríki heims standa í raun frammi
fyrir orðnum hlut. Sú leið sem
sumir valdamenn á Bandaríkja-
þingi aðhyllast, að fjarlægja allt
friðargæslujið og aflétta síðan
vopnasölubanni, er ekki raunhæf.
Hún mundi leiöa til þess að Rússar
mundu vopna Serba gegn múslím-
um og Króötum, sem væntanlega
fengju vopn að vestan, og stríðinu
yröi þá tæplega haldið innan
marka fyrrum Júgóslavíu.
Nýr klofningur austurs og vest-
urs blasti þá viö. Serbía á óupp-
gerðar sakir í Kosovohéraði, Al-
baníu og Makedóníu. Frekara stríð
gæti hæglega sprengt NATO og
dregið inn Tyrki og önnur mús-
hmsk ríki.
Eina leiðin er að seipja um hin
serbnesku Súdetahéruö, en jafnvel
þaö kann nú að vera um seinan.
Sáttavilji er enginn og múslímar
neita að játa sig sigraða. Utanað-
komandi ríki eru ekki í aðstöðu til
annars en reyna aö þvo óorðið af
„Munchen" og fylgjast vanmáttug
með hvernig hin nýja Stór-Serbía
verður til.
Gunnar Eyþórsson
„Utanaðkomandi ríki eru ekki í að-
stöðu til annars en reyna að þvo óorðið
af „Miinchen" ogfylgjast vanmáttug
með hvernig hin nýja Stór-Serbía verð-
ur til.“
Skoðanir aimarra
Kattaþvottur í skattamálum
„Hvaö er langt síðan forsætisráðherra sagði að
hátekjuskatturinn væri óréttlátur og hann bæri að
afnema? Hversu oft hefur ekki fjármálaráðherra tal-
að um nauðsyn þess að draga úr ríkissjóðshallanum
og hvað veldur því að hann er nú tilbúinn að skrifa
undir aukna skuldasöfnun og auka fjárlagahallann?
Forsætisráðherra veit betur og það vita alhr að hann
veit betur. Þess vegna er óskiljanlegt aö hann skuh
gera það sem hann gerir. Aðgerðir ríkisstjómarinnar
í skattamálum eru þegar upp er staðið ekki annað
en kattaþvottur fyrir komandi kosningar."
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 14. des.
Forsetaembættið
„I einhveijum fyrri pistli mínum skrifaði ég um
áhuga íslendinga á formi fremur en vitrænu inni-
haldi, hvemig við erum hæstánægð með að hafa hin
ytri tákn menningarsamfélags en fáumst síður um
gagnsemi þeirra, landlægan og innantóman hátíð-
leika sem íslendingar virðast halda að sé siðfágun
en er máski ekki tíl marks um annað en heimóttar-
skap smáþjóðar sem velkist mihi minnimáttar-
kenndar og mikihætis. Satt að segja veit ég ekki
annaö betra dæmi um þessa tilhneigingu en forseta-
embættið." Egill Helgason í Alþbl. 15. des.
Norðurlönd og ESB
„Nauðsynlegt getur reynst að tengja Norðurlanda-
samstarfið Evrópusamstarfmu með einhveijum
hætti.... Innganga í ESB er óaðgengileg fyrir íslend-
inga og þess vegna er þeim afar mikilvægt að skipa
sér við hlið Norðmanna, þegar þeir taka sér nú stöðu
utan ESB. ... Aðalatriðið er að flækja ekki máhn
um of og átta sig á markmiðunum, sem eru að hafa
tengingu gegnum norrænt samstarf og laga ESB að
þeim veruleika sem nú er í Evrópu.“
Úr forystugrein Tímans 14. des.