Dagblaðið Vísir - DV - 08.02.1995, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRÚAR 1995
5
Fréttir
Þór Whitehead sagnfræðiprófessor um starfsemi íslendinga fyrir austantjaldsleyniþjónustumar:
Við höfum einungis séð
toppinn á ískjakanum
- nær öll gögn um utanlandsstarfsemi Stasi og herleyniþjónustunnar 1 Moskvu
„Staðreyndin er sú að eftir að Ber-
linarmúrinn hrundi hlóðu starfs-
menn Stasi heilu lestirnar af flutn-
ingabílum af skjölum og óku mestu
af þeim til Moskvu. KGB, rússneska
leynilögreglan, tók við lang mestu
af gögnum Stasi um njósnir erlendis
og jafnframt tóku Sovétmenn við er-
indrekum Stasi. Þetta hefur komið
fram í réttarhöldum í Evrópu og mér
fannst þetta vanta í þennan annars
ágæta þátt, í nafni sósíalismanns. í
honum leit svo út að öll njósnastarf-
semi Stasi hefði liðið undir lok með
stofnuninni og gögnin lægju á lausu
í Berlín en svo er alls ekki. Þáttar-
gerðarmenn höfðu einungis aðgang
að gögnum frá innanlandsdeild Stasi
pg því var einungis tekið á njósnum
íslendinga í Þýskalandi. Hvað kann
að hafa gerst á íslandi sjálfu í þessu
sambandi vitum við ekki. Gögnin um
það eru geymd í skjalasafni KGB í
Moskvu. Við höfum einungis séð
toppinn á ískjakanum og varla það,“
segir Þór Whitehead, prófessor í
' sagnfræði við Háskóla íslands.
Þór bendir enn fremur á að njósna-
deild austur-þýska hersins náði einn-
ig mjög miklum árangri á Vestur-
löndum. Öll gögn hennar eru einnig
í Moskvu og erindrekarnir að störf-
um fyrir KGB, segir hann
Eyðing gagna ólíkleg
I sjónvarpsþættinum var meðal
annars rætt viö Svavar Gestsson al-
þingismann, sem var viö nám í Aust-
ur-Þýskalandi á sjöunda áratugnum,
og greint frá því að skjölum um hann,
sem var að fmna í skjalasafni Stasi,
Guðmundur Agústsson.
Svavar Getsson.
„Það er merkilegt að sjá þessa menn, sem studdu þetta kerfi svo dyggilega
á sínum tíma, lýsa sér sem ofsóttum andófsmönnum í þessu „dýrðarriki"
þegar þeir voru i raun heiðursgestir stjórnvalda og samherja," segir Þór
Whitehead.
heíði verið eytt fyrir hrun Berlín-
armúrsins.
„Það eru í raun ýmsir möguleikar
fyrir heridi. Einn er sá að gögnunum
hafi í raun verið eytt en það er líka
möguleiki á því að gögnin hafi verið
tekin úr safninu til notkunar í ein-
hverjum sérstökum tilgangi og aldrei
farið inn í það aftur af einhverri
ástæðu. Þriðji möguleikinn er sá að
þau hafi verið lögð á rangan stað en
það er afar ótrúlegt miðað við þá
reglumenn sem þama áttu hlut að
máli. Eitt aðaleinkennið á skjalasafni
Stasi var að menn héldu öllu til haga.
Skjölum var ekki eytt fyrir fall múrs-
ins nema í sérstökum tilgangi," segir
Þór.
Heiðursgestir stjórnvalda
Guðmundur Ágústsson, útibús-
stjóri íslandsbanka, starfað fyrir
Stasi árin 1963 og 1964 þegar hann
var við nám í Austur-Berlín. í sam-
tali við DV í gær lýsti hann því yfir
að starf sitt hefði verið ósköp ómerki-
legt og barnalegt. í raun hefði hann
hitt útsendara Stasi þrisvar til fjór-
um sinnum að máh og hann verið
beðinn að biðja Áma Björnsson þjóð-
háttafræðing að ræða við Stasi og svo
hefði hann verið sendur í eina
Stjórnarflokkarnir urðu undir í atkvæðagreiðslu á Alþingi:
Lít á tillöguna sem
vantraust á ráðhevra
- segir Sigbjöm Gunnarsson, formaður þingflokks Alþýðuílokksins
Stjórnarflokkarnir urðu undir í
atkvæöagreiðslu á Alþingi í gær.
Þeir ætluðu aö koma 1 veg fyrir að
afgreidd yrði til nefndar tillaga Hjör-
leifs Guttormssonar og fleiri um að
skipuð verði rannsóknamefnd til að
rannsaka allt málið varðandi
ákvörðun Össurs Skarphéðinssonar
umhverfisráðherra um að flytja
embætti og starfsemi veiðimála-
stjóra til Akureyrar. Atkvæði féllu
þannig að 27 vildu að tillagan færi
til nefndar og síðari umræöu en 26
vildu stöðva hana.
Meðal þeirra sem vildú að tillagan
færi til nefndar og síðari umræðu
voru sjálfstæðismennirnir Matthías
Bjarnason og Eggert Haukdal.
„Það var aldrei við okkur Matthías
rætt um þetta mál í þingflokknum,"
sagði Eggert Haukdal við DV.
„Ég hef aldrei vitað til þess að
stöðvað væri að tillaga færi til annar-
ar umræðu og nefndar í þau 32 ár
sem ég hef verið á þingi. Ég myndi
aldrei taka þátt í slíku hversu mikið
sem ég væri á móti málinu,“ sagði
Matthías Bjamason.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði í umræðum um málið að hér
væri um illa dulbúið vantraust á
Össur Skarphéðinsson að ræða og
því vildi hann stöðva það að vísa
málinu til síðari umræðu og nefndar.
„Ég lít svo á að þessi tillaga sé van-
traust á Össur Skarphéðinsson um-
hverfisráðherra. Hjörleifur Gutt-
ormsson, fyrsti flutningsmaður til-
Ábyrgðaveitingar Kópavogs:
Frumritið hef ur aldrei f undist
„Eg hef aldrei sagt að þetta væri
auvirðilegt plagg en ég hef sagt að
það hafi litla praktiska þýðingu. Ég
er ósammála úrskurði ráðuneytisins
en það er allt annar handleggur og
menn hafa leyfi til aö vera ósam-
mála. Ég var í Bandaríkjunum þegar
bréfið barst frá félagsmálaráðuneyt-
inu. Frumrit af úrskurðinum hefur
aldrei fundist hér innanhúss en eitt
af því sem lá á borðinu mínu þegar
ég kom til baka var ljósrit af hon-
um,“ segir Þórður Þórðarson, bæjar-
lögmaður í Kópavogi.
DV greindi frá því nýlega að úr-
skurður félagsmálaráöuneytisins
„njósnaferð".
Þá lýsti Svavar Gestsson því yfir í
sjónvarpsþættinum að hann heíði
aídrei starfað fyrir Stasi og í raun
flúið land þar sem hann hefði alltaf
haft það á tilfinningunni að verið
væri að fylgjast með sér.
„Það er ákaflega eftirtektarvert að
sjá viðbrögð manna við þessari um-
fjöllun og mér fmnast frásagnir
þeirra af njósnamálunum ekki alls
kostar trúverðugar. Það er ósköp
hlálegt að halda að Stasi hafi stundað
einhver strákapör. Þetta var einhver
skilvirkasta leyniþjónusta í Evrópu.
Það er merkilegt að sjá þessa menn,
sem studdu þetta kerfi svo dyggilega
á sínum tíma, lýsa sér sem ofsóttum
andófsmönnum í þessu „dýrðarríki"
þegar þeir voru í raun heiðursgestir
stjómvalda og samherja. Annars
sýna þessi mál ljóslega að hér var
háð alþjóðleg barátta á dögum kalda
stríðsins en stuðningsmenn alræðis-
ríkjanna hafa hingað til viljað sveria
af sér öll tengsl við þau. Á síðustu
árum hefur komið vel í ljós að um
margvísleg tengsl var að ræða á öllu
kalda stríðs tímabilinu,“ segir Þór.
-PP

kfMi

Dýna með einföldu gormakerfi. Frekar þétt og
hentar léttu fólki, börnum og unglingum. Dýna
sem er á góðu verði
og yfirdýna fylgir.
(margar stærðir)
Verðdæmi:
90 x 200cm
kr. 12.860,-
llúsgagnahöllin -þegarþú vill so/a vel
lögunnar, lýsti þvi yfir í sjónvarpi
eftir að tillagan koma fram að hún
jafngilti vantrausti. Málið er kannski
ekki afgreitt, enda fer það nú til
nefndar og síðari umræðu. Ég lít
samt á tillöguna sem vantraust. Ég
lit það einnig mjög alvarlegum aug-
um að það skuli hafa verið samþykkt
að vísa henni til nefndar og seinni
umræðu gegn vilja stjórnarflokk-
anna,“ sagði Sigbjörn Gunnarsson,
formaður þingflokks Alþýðuflokks-
ins.
Hjörleifur Guttormsson sagði það
fiarri lagi að það væri vantraust á
Össur að málið færi eðlilega leið til
nefndar og seinni umræðu. Að koma
í veg fyrir það hefði verið fáheyrður
atburður.
varðandi veitingu sjálfskuldar-
ábyrgða til verktaka í Kópavogi hefði
ekki borist bæjaryfirvöldum í Kópa-
vogi þó að bréf þess efnis hefði verið
sent frá ráðuneytinu. Bæjarlögmað-
ur segir að öll bréf sem stíluð eru á
bæjarstjóm fari annað hvort til bæj-
arstjóra eða bæjarritara.
uíB

Þetta er draumavélin.
Hún sýður vatnið sjálf fyrir uppáhellingu
IstífHgI
WARENTEST
mm A
gut
• Hlotiö fjölda viðurkenninga
• Vapotronik suöukerfi
• 8 stórir bollar, 12 litlir
• 1400 vött og yfirhitavörn
• Dropastoppari
• Sér rofi fyrir hitaplötu
• Innbyggö snúrugeymsla
Glæsileg nútíma-
hönnun - engri lík
Fullt verð kr. 11286,- stgr.
Kynnmgartilboð: 9.975,-stgr.
Einar
Farestveit & Co. hf.
Borgartúni 28 - Sími 622901 og 622900