Dagblaðið Vísir - DV - 31.07.1995, Page 15

MÁNUDAGUR 31. JÚLÍ 1995
15
Burt með gömlu
klofningsmennina
Fyrir borgarstjórnarkosningarnar
1990 þótti mörgu skynsömu fólki
þaö eina leiðin til aö hnekkja veldi
Sjálfstæöisflokksins aö vinstri-
flokkamir reyndu að bjóða upp á
sameinaðan lista og einn skýran
valkost.
Niðurstaöan varö samt sú aö ein-
angrunarsinnarnir í hverjum
flokki fengu aö ráöa, þeir sem töldu
sigursælast að hver hreyflng pukr-
aöist með sitt, og niðurstaöan varð
sú, eins og menn muna, aö íhaldið
fékk ríflega sextíu prósent fylgisins
en íjögur flokksbrot vinstrimanna
deildu með sér því htla sem eftir
var.
Sigurog tap
Þessi útreið var að sjálfsögðu þörf
lexía, þegar upp var staðið, og átti
þátt í því aö sameiningaröflin fengu
meiri hljómgrunn fjórum árum
síðar, viö borgarstjórnarkosning-
arnar í fyrra, og óþarft að rifja upp
hversu miklu betur sú aðferð
reyndist. Hins vegar voru hrakfar-
irnar frá 1990 ekki nægilegar til að
forystusauðum vinstrimanna á Al-
þingi skildist hvað klukkan sló og
við kosningarnar í vor fengu þeir
því ráðið að kratísku öflin vinstra
megin við Framsókn buðu upp á
flóra lista. Og útkoman: Alþýðu-
flokkurinn stórtapaði, Þjóðvaki
reyndist vindhögg, Alþýðubanda-
lagið hélt áfram að rýrna, þrátt fyr-
ir fjögur ár í stjórnarandstöðu, og
Kvennalistinn náði með naumind-
um að lifa af og hjarir nú í öndunar-
vél.
hvort sem það hefur veriö útgerð-
arauðvaldið og kaupmenn til sjáv-
ar og sveita eða bændahreyfingin
og kaupfélögin, hafa ráðið því sem
þau hafa viljað ráða, og gera enn.
Hins vegar eru hinar gömlu for-
sendur klofningsins á vinstri
vængnum fyrir löngu úr gildi falln-
ar; meira að segja Tónabíósfundur-
inn, sem rosknir forystumenn á
vinstri kantinum vitna stundum
til, hann hætti að skipta máli um
svipað leyti og það ágæta hús hætti
að vera bíó.
Hverjum þjónar
sundrungin?
Sameining er því söguleg nauð-
syn og spurningin er aðeins hversu
lengi þeir sem andæfa gegn henni
munu geta gengið erir.da íhaldsafl-
anna með því að þvælast fyrir. Og
það þarf líka að vera ljóst aö án
þess að A-flokkarnir séu báðir með
verður engin sameining, heldur
aðeins framhald þess gamla hrá-
skinnsleiks aö þeir reyni að klóra
til sín flokksbrot hvor frá öðrum.
Einar Kárason
Hvenær hætti Tónabíó
að vera bíó?
Við vitum að fyrr á öldinni ollu
því ýmsar ástæður að vinstrihreyf-
Mörgum þótti þaö eina leiðin til að hnekkja veldi Sjálfstæðisflokksins að vinstri flokkarnir byðu upp á samein-
aðan lista og einn skýran valkost, segir Einar m.a.
KjáUarinn
Einar Kárason
rithöfundur
ingin sundraðist, með þeim afleið-
ingum að íhaldsöflin í landinu,
„Sameining er því söguleg nauðsyn og
spurningin er aðeins hversu lengi þeir
sem andæfa gegn henni munu geta
gengið erinda íhaldsaflanna með því
að þvælast fyrir.“
Meðog
ámóti
Gjald á fyrirtæki í Reykjavík
vegna heilbrigðiseftiriits
Nýtumbara
lagaheimild
„Heilbrigð-
iseftirlitiö
undanfarinár
hefur verið
fjármagnað af
útsvarstekj-
um. í lögum
um hollustu-
hætti og heil-
brigðíseftirlit
frá 1988 var
veitt heimild
Sigurborg Daðadóttir,
(ormaður heilbrigðís-
nofndar borgorinnar.
til þess að taka gjald fyrir þetta
eftirlit en Reykjavíkurborg hefur
ekki nýtt þá heimild að fullu. Öll
önnur sveitarfélög í landinu hafa
nýtt sér þessa heimild. Okkur
þótti rétt að nýta heimildina og
ná í sértekjur fyrir kostnaöi við
heilbrigöiseftirlit vegna bágrar
íjárhagsstöðu Reykjavíkurborg-
ar.
Heilbrigðiseftirlitið er ekki ein-
göngu með eftirht með fyrirtækj-
um þanníg að ekki er um að ræða
að gjaldtakan samsvari kostnaði
100 prósent. Eðlilegt er að 70 pró-
sent af heildarkostnaöi við heil-
brigðiseftírlit séu greidd af eftír-
litsskyldum fyrirtækjum og
stoíhunum en heilbrigðiseftirlit
er líka þjónusta við almenning
og því er ekki sanngjarnt að fyrir-
tækin greiði allt eftirlitið.
Sjálfstæðismenn komu á sínum
tíma upp aaldskrá fyrir meng-
andi starfsemi. Það má spyija
hvort aðeins fyrirtæki með
mengandi starfsemi eigi að borga
eftirlitsgjald en ekki liinh’ sem
eru eftirlitsskyldir. Og það má
líka spyija hvort eðlilegt sé aö
almenningur borgi allt heil-
brigðiseftirlit.
Reykjavikurborg er bara að
nýta heimild í lögum til að inn-
heimta gjald af eftírlitsskyldri
starfsemi."
Vafasöm atvinnusköpun
Margir virðast telja að með auk-
inni starfsemi ríkis og sveitarfé-
laga og fjölgun boða og banna megi
draga úr atvinnuleysi. Framlög úr
opinberum sjóðum til svonefndra
atvinnuskapandi verkefna, yfir-
vinnubann og innflutningshöft eru
meðal þeirra ráða sem sumir
stjórnmálamenn og verkalýðsfor-
ingjar vilja grípa til þegar harðnar
á dainum. Óll hafa þessi úrræði
jákvæð áhrif á tölur sem stjórnvöld
nota til að mæla árangur sinn.
Svona margir fengu vinnu, svo
mörg störf voru sköpuð, atvinnu-
lausum fækkaöi um svona marga
o. s. frv. En ekki er allt sem sýnist.
„Atvinnuskapandi“ verkefni
Fjárframlög ríkis og sveitarfé-
laga hafa verið nær fastur liður í
kjarasamningum á undanfómum
árum. Hér um bil einu sinni á ári
berast fregnir af því að að ríki og
sveitarfélög æth að veita einhver
hundruð milljóna í „atvinnuskap-
andi“ verkefni sem eiga að skapa
einhver hundruð starfa. Vissulega
er þaö sýnilegt að einhverjir fá
vinnu tímabundið vegna þessara
framlaga.
Hitt er síður sýnilegt og stjóm-
málaforingjar hirða ekki um að
geta þess þegar þeir metast um
hver hafi sett mest fé í „atvinnu-
sköpun" aö hið opinbera tínir ekki
peninga af trjánum til að greiða
fyrir hana. Þetta fé er tekið annars
staðar frá. Ríki og sveitarfélög hafa
þrjár leiðir til tekjuöflunar: skatt-
Kjallariim
Glúmur Jón Björnsson
efnafræðingur
heimtu, skuldasöfnun og seðla-
prentun. Skattheimta veldur óhjá-
kvæmilega samdrætti hjá einstakl-
ingum og fyrirtækjum. Þegar
skattar hækka dregst neysla þeirra
saman og fjárfestingar minnka.
Þetta veldur auðvitað fækkun
starfa.
Sömu sögu má segja um skulda-
söfnun. Lántökur hins opinbera
auka eftirspurn eftir lánsfé og
hækka vexti sem dregur úr arð-
bærri fjárfestingu í atvinnulífinu.
Skuldasöfnun í dag er einnig skatt-
ur á morgun. Seðlaprentun leiðir
til verðbólgu sem einnig hefur nei-
kvæð áhrif á atvinnulífið. „At-
vinnuskapandi" verkefni ríkis og
sveitarfélaga á kostnað arðbærra
íjárfestinga í atvinnulífinu minna
því um margt á að útsæði sé étið.
Yfirvinnubann og
innflutningshöft
Eftir að atvinnuleysi fór að gera
vart við sig fyrir nokkrum ámm
hafa komið fram þó nokkrar kröfur
um að sett verði á yfirvinnubann.
í það minnsta verði kveðið á um
það í útboðum og verklýsingum
hins opinbera. í raun er ekki verið
að fara fram á annað en að verktök-
um verði bannað að vinna verk sín
á þann hátt sem þeir telja hag-
kvæmastan. Þaö þýðir að verk-
kostnaður verður hærri og fram-
kvæmdum fækkar. Við það fækkar
störfum. Innflutningshöft hafa
svipuð áhrif. Til þeirra er gripið ef
inniend framleiðsla stenst ekki er-
lenda samkeppni og telja menn að
með því að útUoka erlendu vöruna
séu „sköpuð störf' innanlands.
Kostnaðinn bera neytendur. Þeir
þurfa að eyða meim til að kaupa
ákveðnar vörur en ella. Það er að
sjálfsögðu sýnilegt hversu mörg
störf verða til í vernduðu fram-
leiðslugreininni en öllu erfiðara er
að gera sér grein fyrir hversu mörg
störf hafa tapast í öðrum fram-
leiðslugreinum sem neytendur
hafa þurft að minnka viðskiptí við
vegna aukinna útgjalda til kaupa á
vernduðu framleiðslunni. Þó eru
þau að öllum líkindum fleiri enda
um arðbær og varanleg störf að
ræða. Innflutningshöftin eiga sér
sem betur fer æ færri talsmenn.
Öll opinber útþensla til bjargar at-
vinnuvegum, styrkir, atvinnu-
skapandi verkefni, yfirvinnubann
og innflutningshöft em því haldlítil
úrræði þegar allt er skoðað og í
besta falli skammgóöur vermir líkt
og að pissa í skóinn sinn.
Glúmur Jón Björnsson
„Öll opinber útþensla til bjargar at-
vinnuvegum, styrkir, atvinnuskapandi
verkefni, yfirvinnubann og innflutn-
ingshöft eru því haldlítil úrræði þegar
allt er skoðað, og 1 besta falli skamm-
góðurvermir..
Dulin og
ósæmandi
skatttekja
„Mér þykir
nóg um öll
þessi sérgjöld
sem er verið
að leggja á at-
vinnurekst-
urinn í land-
inu.Þaðhefur
verið tekið
fyrir og skoð-
að sérstak-
kvæmdastjóri Kauf>
lega Og þessi mann*samlak*nna.
gjöld nema hundruöum milljóna
þegar allt kemur til aUs. Þar er
um að ræöa alls konar skoðunar-
gjöld og sérgjöld sem meðal ann-
ars eru afleiðingar af EES-samn-
ingnum. Þegar Jeitað hefur verið
eftir umsögn frá Kaupmanna-
samtökunum um þessi gjöld höf-
um viö bent á ýmsar leiðir til að
draga úr kostnaöi.
Kannski má segja að það sé eðli-
legt í sjálfu sér að haft sé eftirlit
með heilbrigði og hvemig menn
umgangist matvöru. Að okkar
mati er þetta heilbrigðiseftirUts-
gjald þó of hátt. Við sjáum fram
á að þetta sé ekki eina gjaldið sem
lagt er á atvinnureksturinn eða
hækkar núna. Kaupmenn þurfa
að borga fuUt af öðrum sambæri-
legum gjöldum og í harðri sam-
keppni er oft rajög erfitt að koma
þessu út í verðlagið þannig að
afraksturinn af atvinnurekstrin-
um verður minni.
Þetta er dulin skatttekja sem er
ekki, aö okkar mati, sæmandi.1'
-GHS