Þjóðviljinn - 01.03.1953, Page 6

6) — ÞJÓÐVILJINN
Sunnudagur 1. marz 1953
þlÓOVIUINN
Ötgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu *— Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Gúðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðaunenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Ölafsson,
Gúðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Rltstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja ÞjóðviljanE h.f.
v----------------:---:-:-——--------------------------
Flokkur verkalýðsins
Undanfarnar vikur liefur AB-blaðið verið önnum kafiö
við að umsteypa fornar hugsjónir og túlka aðrar nýjar,
sem eflaiist eiga þá aö vera í samræmi viö hina nýkjörnu
forustu flokksins. 17. jan. sl. flutti blaðið t.d. þessa
merkilegu kenningu:
..Þetta viðhorf kommúnista er óbreytt enn í dag. Borg-
aralegt þjóðfélag hefur síður en svo verið tekið í sátt af
jþeim. Því á að tortíma. Hver sá er misst hefur sjónar á
því lokamarki er ekki lengur kommúniísti......Enginn
þjóðfélagsstarfsemi er í gnmdvallaratriðiun eins fjarlæg
þessum kenningum kommúnismans, eins og verkalýðs-
baráttan.“
Þarna er það sem sé talinn mestur ljóður á ráöi sósíal-
ista aö þeir hafa ekki sætt sig viö auðvaldsskipulagið,
heidur vilja afnema það og koma á sósíalisma. Með öðr-
urn orðum merkir þessi yfirlýsing að AB-flokkurinn telur
sig málsvara auðvaldsþjóðfélagsins og berst fyrir því aö
haida því við eins og aðrir auðvaldsflokkar. Þetta er aö
vísu ekki ný kenning í raun; þannig hefur AB-flokkurinn
istarfað um langt skeið. En hún er ný í orði, því á há-
tíðlegum stundum hafa forsprakkar AB-flokksiús til þessa
haldið því fram að Iþeir vilji koma á sósíalisma — með
sínu lagi! En nú er sem sagt ekki lengur þörf á því aö
fljka slíkum orðum; nú er það talið óhætt að lýsa yfir ó-
skoruöu fylgi við auðvaldsskipulagið.
í niðurlagi þessarar sögulegu yfirlýsingar er því haldið
fram að verkalýðsbarátta sé í grundvallaratriðum and-
stæð sósíalisma. Verkalýðsbaráttan eigi í hæsta lagi að
snúast „um umbætur og lagfæringar; — að hækka kaup-
ið um nokkra aura á klukkustund o.s.frv.“ Verkalýös-
hreyfingin á ekki að skapa sér neina pólitíska forustu,
heidur á hún að beygja sig undir skipulag aröránsþjóð-
félagsins og láta sér nægja að mögla þegar mest bjátar á.
Þessi; kenning hefur svo verið skýrð nánar í AB-bláðinu
undanfarnar vikur. Öllum stjómmálaafskiptum á að út-
rýma úr verkalýöshreyfingunni. í samræmi við þaö hef-
ur blaðið lýst yfir því að AB-flokkurinn hafi dregið sig
út úr allri verkalýðsbaráttu, á sama hátt og hann dró
sig út úr stjórnmálum 1947, fylgjendur flokksins í verka-
lýðshreyfingunni skuli ekki hafa nein sameiginleg stefnu-
mio, heldur kjósa íhaldsmenn 1 einu félaginu, Framsókn-
armenn í öðru. og jafnvel sameiningarmenn í því þriðja,
samkvæmt einhverjum óskiljanlegum dyntum og geð-
þótta.
Þetta eru sem sé engin smáræðis tímamót í sögu AB-
flokksins, og það er hætt við að þau komi sumum fylgis-
mönnunnm nokkuð á óvart. Þaö er t.d. ekki lengra síðan
en í haust að ungir AB-menn gáfu út afmælisrit og þar
skrifaði Eggert Þorsteinsson grein og vék m.a. að stjórn-
málaafskiptum al'þýöusamtakanna. Hann sagði þarm.a.:
,. Alþýðusamtökin án stjórnmálaafskipta eru lík hjálp-
aryana skipi í hafróti....Má öllum vera Ijóst, að al-
þýðusamtökin gegna ekki skyldum sínum nema með
ítökum og afskiptum af stjórnmálum, allt annað er skað-
vænleg sjálfsblekking.....Staðreyndirnar eru þær að
slík barátta — hlutleysi i stjórnmálum — er neikvæð og
orkar Iamandi og árangramir verða í hæsta lagi mót-
spyrna í stað sóknar.“
Að sjálfsögðu er kenning hins unga manns sönn, þótt
hann sé nú eflaust búinn að skipta um skoðun í sam-
ræmi við vilja forsprakkanna.
Hér á íslandi hafa flokkar verkalýðshreyfingarinnar
verið taldir tveir, dagblöð hsnnar tvö. Nú hefur AB-blað-
ið að lokum leiðrétt þennan skaðvænlega misskilning:
Alþýöuflokkurinn er ekki flokkur verkalýöshreyfingarinn-
ar, AB-blaðið ekki málgagn hennar. Andspænis þessum
yfii.lýsingum er sjálfsagt að leggja á það megináherzlu
að Sósíalistaflokkurinn er og hefur frá upphafi verið bar-
áttutæki íslenzkrar verkalýðshreyfingar og Þjóðviljinn er
og hefur alltaf verið vopn íslenzkrar alþýöu í stéttarbar-
áttunni, hvar sem hún er háð. En því ber að fagna að
línumar hafa nú skýrzt endanlega, og er sízt að efa aö
verkamenn muni draga af því sjálfsagða lærdóma.
Hemámsflokkamir
Hinn nýkjömi ráðsmaður
Berijamínsbankans, Gylfi Þ.
Gíslason, skýrði svo frá í út-
varpi nýlega að hann hefði
áhyggjur strangar af þvi að
ungir Islendingar kynnu fátt
ljóða þeirra sem verið hefðu
hjartfólgnust eldri kynslóð-
inni: Æskufólk brygði grön-
um þegar minnzt væri á
Bjarna, Jónas, Þorstein,
Stephan G., Einar og skáld-
bræður þeirra en kynni hins
vegar utanað frygðarhljóð
þau sem þrástagazt er á
daginn endilangan í útvarps-
stöð þeirri sem hernáms-
flokkarnir láta starfrækja á
Keflavíkurflugvelli. Svo
slæm sem hljóð þessi væru á
erlendum tungum væru þau
þó enn ambögulegri á ís-
lenzku, og hafði ráðsmaður
bankans af þessu miklar á-
hygjur, sem vonlegt er.
Ræddi hann margt um göf-
ugan skáldskap, tungu og
þjóðerni og menningu og
þann mi'kla háska sem öllum
megindyggðum væri búinn ef
ungt fólk færi með síbaba-
síbaba í staðinn fyrir Bí bí
og blaka.
•
Hinn ágæti bankaráðs-
maður hefur áður búið við
þungar áhyggjur. Nú eru t.
d. sem næst fjögur ár síð-
an hann flutti á þingi minn-
isstæða ræðu, og komst þá
m.a. svo að orði: „Af setu
erlends hers í landinu á
friðartímum mundi stafa
stórkostlegur þjóðernisháski.
Islenzkri tungu og íslenzkri
menningu hlyti að verða
stefnt í voða, ef hér yrði er-
lendur her að staðaldri, og
sjálfstæði landsins yrði
nafnið eitt, ef aðrar þjóðir
kæmu hér upp víggirðingum
og gættu þeirra .... íslend-
ingar eiga og aldrei að lej-fa
erlendum her dvöl í landinu
á friðartímum og aldrei þola
'þar neinar erlendar herstöðv-
ar, enda er landfi*æðileg lega
landsins þannig að á slíku
er sem betur fer ekki þörf
til varnar landinu gegn árás
úr þeirri átt sem Island
myndi fyrst og fremst ótl-
ast. Hið aukna öryggi sem
af þvi leiddi myndi og hvergi
nærri vega gegn þeirri gíf-
urlegu hættu, sem slíkt hefði
í för með sér fyrir sjálf-
stæði og þjóðerni íslendinge'
tungu þeirra og mennitigu."
Slíkar voru þá áhyggjur
Gylfa Þ. Gíslasonar. Eu rétt-
um tveimur árum síðar sett-
ist hann á leynifundi ásamt
Hanníbali Valdimarssyni og
41 öðrum þingmanni til þess
að kalla allt það yfir þjcð-
ina sem hann hafði varað á-
kaflegast við.
•
Þessi ívitnun er ekki birt
hér einu siLnni enn til þess
að vara vð því að Gylfi Þ.
Gíslason kunni senn að,
Og Ijóðiii
verða kallaður á nýjan leyni-
fund til þess að löghelga
vestræn frygðarhljóð í stað
íslenzkra kvæða, þótt sízt
skuli dregið í efa að hann
brygðist jafn vel við því
kalli og hinu fyrra, heldur
kann hún að vera nokkur
skýring á því hvers vegna
gengi íslenzkra ljóða virðist
ekki mikið um sinn hjá ungu
fólki. Þau kvæði sem viðhlut-
um í arf frá skáldum þeim
sem uppi voru á 19. öld og
í upphafi þessarar aldar erú
flest hugsjónaljóð, þau túlka
kenningar um sjálfstæði og
frelsi, samúð með undirok-
uðum, dirfsku og áræði í at-
hafnalífi. Þau eru mikill og
dýrmætur arfur, og ráða-
menn hernámsflokkanna
fengu hann til varðveizlu;
óg veit þeir kunna margir
mikið af Ijóðum, ég hef oft
heyrt þá vitna í þau mér til
sárrar skapraunar. Því það
eru ekki til snarpari and-
stæður en gerðir þessara
mantia og Ijóðin sem þeir
-kunna.
•
Það er sízt að undra þótt
þeir .menn sem hafa ofur-
selt Island erlendum her eigi
erfitt með að kenna börn-
um sínúm forn Ijóð um sjálf-
stæði og frelsi. Það er ekki
með neinum ólíkindum að
þeim gangi torveldlega að fá
afkomendur sína til að festa
i jnimni kvæði um frelsisbar-
áttu undirokaðra þjóða á
sama tíma og þeir eru aðilar
að Kóreustriði og hampa
þeim mönnum sem mestri
fyrirmvnd sem hafa gert ser
þá iðju að lífsframfæri að
svipta lífi fátækt fólk hin-
um megin á hnettinum. Það
er ekki ófyrirsynju þótt
þeim mönnum gangi illa að
kenna næstu kynslóð kveð-
skap um dirfsku og áræði í
athafnalífi sem sjálfir eru að
hefta allar innlendar fram-
kvæmdir til þess að nægilegt
vinnuafl sé tiltækt handa er-
lendum her. Sjálfur veru-
leikinn sem blasir við ungu
fólki er í nöprustu andstöðu
við Ijóð þjóðskáldanna.
s
Ráðamenn hernámsflokk-
anna fengu Ijóðin í arf. Þeir
hafa sjálfir ekki fest mörg
kvæði á pappír, en þeir hafa
fært oæstu kynsióð annan
arf: hernumið og f jötrað
land. Slíkar aðstæður móta
sín sárstöku menningarfyr-
irbæri með aðstoð sjoppu-
lífs, bandarískra kvikmynda
og hertiámsútvarps . á
Keflavíkurflugvelli. Það er
af þessum ástæðinn sem
ljóðin á skáldanna tungu
breytast í bibbidíbobbidíbib-
bidíbobbidíbibbidíbobbidibú.
Og Gy'fi Þ. Gísiason gerð-
ist sjálfur höfundur slíkra
danstexta þegar hann sett-
ást á leynifundina vorið
1951“ til þess að stefna ís-
lenzkri tungu og íslenzkri
menningu í voða og leiða
gífurlega hættu yfir sjáif-
stæði og þjóðerni íslendinga,
svo að vitnað sé til orða
hans sjálfs. Það er sá sér-
stæði skáldskapur sem síðar
mun talinn eitt helzta ein-
kenni á valdaskeiði hernáms-
jflokkanna. Færi vissulega
K--el á þvi að ráðamenn þeirra
ýlíkuðu eftirleiðis votti af
sómatilfinningu með því að
•láta þjóðskáldin í friði næst
þegar þeir halda ræðu og
,hefðu í staðinn yfir dægur-
lagatextá þá sem ráðsmanni
Benjamínsbankans eru hug-
stæðastir. Þá væru ívitnan-
irnar í fyllsta samræmi við
verkin, og á væri komin sú
feining athafna og menning-
ar sem eftirsóknarverðust
er talin. Væri Gylfa Þ. Gísla-
syni t. d. vart skotaskuld
úr því að finna samsetning
þann sem hæfði vígslu
Benjamínsbankans á sínum
tíma, og ætti sízt að standa
á honum að taka að sér for-
sönginn.
•
Það er elcki að undra þótt
þeir menn sem námu við
móðurkné hugsjónaljóð
þjóðskáldanna en hafa sjálf-
ir orðið til þess að móta
fáránlegasta þruglkveðskap
fyllist leiða og vonleysi og
haldi að dýrustu Ijóð þjóð-
arinnar séu að glatast. Slík-
ur uggur hefur áður heyrzt.
Þegar Rask kom til hins
lágkúrulega íslenzka þqrps
Reikevig 1813 fullur óhuga
og aðdáunar á íslenzku þótti
honum óvænlega horfa.
Hann skrifaði í bréfi til ís-
lenzks vinar síns: „Annars
þér einlæglega að segja held
ég að íslenzkan bráðum muni
útaf deyja, reikna ég að
varla muni nokur skilja hana
í Reykjavík að 100 árum
liðnum, en vart nokkur í land
inu þar upp frá, ef allt fer
eins og hingað til og ekki
verða rammar skorður við
reistar; jafnvel hjá beztu
mönnum er annaðhvort orð
á dönsku; hjá almúganum
mun hún haldast lengst við.“
Þannig var þá reisn yfir-
stóttarinnar í Reykjavík
og dægurkvæði hennar voru
sízt merkari en þau sem
nú tíðkast. En frá almúg-
anum spratt sú endur*eisn
máls og Ijóða sem sóp-
aði burt hisminu og spillieig-
unni, og svo mun enn verða.
En bibbidíbobbidíbú þessara
ára mun geymast til minn-
ihgar um hernámsflokkana
og andlega reisn forsprakka
þeirra, og fer vel á því að á
legsteina þeirra verði letruð
þau frygðarhljóð sem nú eru
hvíuð af mestu offorsi í út-
varpsstöð
vestrænnar
menningar
á Keflavík-
nrflugvelli.