Þjóðviljinn - 15.03.1953, Blaðsíða 7

Sunnudagtir 15. marz 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Ár er liðið frá andláti Sigfúsar Signrhjartarsonar, frá
þeim 15. marz 1952 er Sósíalistaflokkurinn missti ást-
saelan leiðtoga, alþýða Islands éinn sinn bezta foringja,
þjóðin öll einn traustasta leiðsögumann sinn.
Þungbært var að sjá á bak Sigfúsi á hátindi þroska
síns og snilldar. En verk slíkra manna er varanlegt.
Sigfús hefur veriff með flokknum, með alþýðu Islands,
með þjóð sinni, eínnig þetta síðastliðna ár og áhrif hans
munu auðvelda flokknum lians, alþýðunni allrí og þjóð-
inni um langa framtíð baráttuna gegn þeim óþjóðlegu
afturhaldsöfliun sem hann átti löngum í höggi við, bar-
áttuna fyrir sjálfstæði landsins, fyrir alþýðuvöldiun á Is-
landi.
Þaff var ekki út í bláinn að stækkun Þjóðviljans var
tengd afmælisdegi Sigfúsar, 6. febrúar. Starf hans var
um margra ára skeið nátengt Þjóðviljanum, hann var
ritstjóri blaðsins og stjórnmálaritstjóri 1938—1946 og
skrifaði að staðaldri í blaffið einnig síðustu árin. Undir-
tektir fólksins yið stækkunarsöfnunina sýndu ekki livað
sízt hve ástsæll loringi fólksins Sigfús var og er, hve
minníng hans er alþýðu Islands dýrmæt og mikils verð.
Og það hefði ekki verið hægt að gefa honum betri af-
mælisgjöf en þá sem gefin var — stækkun Þjóðviljans.
Sigfúsar verffur ekki betur minnzt, én láta orð hans
sjálfs hljóma enn á ný til fólksins. Þjóðviljinn flytur í
dag þá ræðu hans, sem ef til vill á vísastan stað í Is-
landssögunni, ræðuna af útifundinum 16. maí 1951, er
Reykvíkiiigar mórmæltu hernámi landsins. Ilún er birt
hér eftir stálþráðsupptökunni.
Eggjun hins faJlna foringja fólksins á ekki síður brýnt
erindl til þjóðarinnar nú, að tveimur árum liðnum, en
þegar hann flutti hana.
Háttvirtu fundarmenn!
„Að sjálfsögðu var ekki haft
samráð við kommúnista“. —
Þessi orð standa skrifuð á
fyrstu síðu Morgunblaðsins þ.
8. þ. m. Þar er frá því sagt, að
erlendur her er í landið kom-
inn. Þar er frá því sagt, aö
xíkisstjómin hafði þar um gert
samning við Bandaríki Norðui'-
Ameriku. Og þá er frá því sagt
ennfremur, að þingmenn hinna
svokölluðu borgaraflokka hafi
setið á launfundum, og þeir
fallizt á gerðir ríkistjómarinn-
ar. Og svo kemur hin látlausa
setning: „Að sjálfsögðu var
ekki haft samráð við kommún-
ista“. Þessi setning í öllu sínu
látleysi segir okkur stórfellda
sögu, sögu sem skylt er að
nema og skilja. Og hver er sú
saga?
Það er upphaf þess máls, að
vissulega mátti orða setninguna
á aðra lund. Það mátti segja:
Að sjálfsögðu var íslenzkt þing-
ræði fótum troðið og raunveru-
lega afnumið þegar hinn er-
lendi her kom í landið. Og þeg-
,ar nú þess er gætt, að þeir
flokkar þrír, sem . að þessu
standa, hafa talið og telja sig
fyrst o,g fremst verði lýðræðis
og þingræðis, þá hlýtur öllum
að verða ljóst, að einhver mikil
saga er að gerast, þegar því er
iýst yfir skefjalaust og blátt
áfram: — Það var Sjálfsagt.iað
afnema og fótum troða lýðræð-
ið og þingræðið í landinu. Því
vissulega er hver sú gerð, sem
þingmenn gera utan þings,
einskis verð frá stjórnlagalegu
sjónarmiði. Og vissulega var
enginn sá aðili íslenzkur til,
sem hafði rétt til að gera þann
samning, sem gerður var, utan
Alþingi Íslendinga eitt, sitjandi
á lögformlegum fundi.
En hver er hin mikla saga,
sem öllu þessu veldur? Erlend-
ir vinir ríkisstjórnarinnar hafa
hjálpað okkur að skýra hana
hér sem endranær, MacArthur
. hefur sagt um sama leyti og
hér varð hemám og hann var
spurður: „Hver er þín afstaða
til Sovétþjóðanna?" — „Á móti
Sovétþjóðunum hef ég ekkert.
En við verðum að berjast við
hinn alþjóðlega kommúnisma,
ekki aðeins í Sovétríkjunum,
heldur einnig um gjörvallan
heim.“
Hér er mei'gur málsins. Kross
ferð er hafin. Krossferð hins
alþjóðlega auðvalds gegn
kommúnisma allra landa. Og
kommúnismi, hvað er það? Og
hverjir eru það, sem Morgun-
blaðið kallar kommúnista?
Líttu í kringum þig. Hygg
sjálfum þér nær og svaraðu.
Hver er kommúnisti á Islandi í
dag samkváemt kenningu Morg-
unblaðsins?
í fyrsta lagi sá flokkur
manna, sem ég er hér fulltrúi
fyrir, Sósíalistaflokkuriim,
flokkur, sem samkvæmt stefnu-
skrá sinni, og samkvæmt venj-
um hefur unnið að því á Al-
þingi, í ríkisstjórn og í bæjar-
stjórnum að leysa vandmál líð-
andi stundar á grundvelli þess
þjóðskipulags, sem við búum
við, flokkurinn, sem ber þá ósk
eina fram, að mega vinna skoð-
unum sínum fylgi til þess að
geta breytt þjóðfélaginu á þeim
grundvelli, sem það sjálft hef-
ur lögfest og viðurkennir. Þá
ósk á hann heitasta. Þannig
vill hann starfa. Þannig vill
hann berjast, á hans ábyrgð er
það ekki, verði hann ofbeldi
beittur og lýðræði og þingræði
fótum itroðið.
Þessir eru kommúnistar. En
er þá allt upptalið? Nei, lít enn
sjálfum þér nær. Nú stendur
fyrir harðvítug launadeila í
okkar landi. Það hefur gerzt á
undanförnum tímum að ríkis-
valdið, rikisstjórnin, stjórnar-
flokkarnir, hafa skert kjör alls
almennings stig af stigi og á
markvissan hátt. Við þekkjum
sporin. Gengi krónunnar lækk-
að. Ný lög eru samin um út-
reikning vísitölu og hún er
bundin. Kjörin versna, alþýðan
snýst til varnar. Sameinuð
ganga verkalýðsfélögin fram til
varnar sterkari og í stærri
fylkingu en nokkru sinni fyrr
og heimta rétt sinn, heimta
rétt sinn til að lifa og starfa.
Það er allt og surnt. Og hvað
segir Morgunblaðið? Kommún-
istar, kommúnistar og aftur
kommúnistar. Líttu sjálfum þér
nær, þú sem stendur í baráttu
fyrir daglegu brauði, fyrir af-
komu þinni, fyrir þinum lífs-
réttindum. Þú ert kallaður
kommúnisti.
En höfum við enn allt upp
talið? Húsfrú stendur upp á
kvennafundi og segir: Við lif-
um á hættutímum. Hér er er-
lendur her, við þurfum að
vernda okkar æskulýð, vernda
æskuna, vernda islenzku þjóð-
ina. Það er hrópað: „Kommún-
isti! Rússaþý!" I fáum orðum
sagt, þú sem stendur á íslenzk-
um rétti, þú sem mótmælir er-
lendum yfirgangi, þú sem krefst
þíns réttar að lifa —- þú ert á
Brfáli Morgunblaðsins kommún-
isti. Það er þitt heiðursheiti.
Og — „að sjálfsögðu var ekki
haft samráð við kommúnista".
Að sjálfsögðu ekki. Því hér var
verið að hefj-a borgarastyrjöld.
Hér var verið að segja þér
stríð á hendur, þér sem villt
berjast gegn erlendri áþján,
gegn erlendri fjárkúgun, þér
sem villt berjast fyrir lífi þínu
og t'Iveru, fyrir brauði þínu,
fyrir fjölskyldu þinni. Og það
er ekki venja, þegar á að segja
einhverjum stríð á hendur, að
byrja á því .að- semja við hann
um hemaðaraðgerðir. Þarna
, sjáið þið andiit auðvaldsins,
hins alþjóðlega auðvalds, nakið
og bert. Það treður á þingræði,
það lítilsvirðir lýðræði, hvenær
sem því býður svo við að horfa
að segja launastéttum og al-
þýðu allri stríð á hendur. Og
okkar er að mæta og berjast,
berjast sem drengir góðir.
lEg lít aftur í timann um
hundrað ára bil. Lækurinn lið-
ast frá tjörn til sjávar. Húsin
sem við stöndum við eru ekki
til. Grænt sefið ,grær á bökk-
um lækjarins, Menntaskólinn
gnæfir í allri sinni látlausu feg-
urð uppi í brekkunni, og litlu
norðar stendur lágreist fanga-
hús, stjórnarráð nútíma ís-
lands. Neðan við Menntaskól-
ann er lítil trébrú yfir lækinn,
skólabrúin, þar stendur her
manns, grár fyrir járnum. Uppi
í litla salnum í norðurenda
skólans sitja fslendingar á
þingi. fslendingar, sem krefjast
réttar síns úr hendi erlendrar
þjóðar. Þeim er stjórnað af er-
lendum sendimanni, Trampe
greifa. Hann vill troða á þing-
sköpum, þingvenjum og lýð-
ræði, og slítur fundi. Þá er
það, að íslendingurinn rís upp
í öllum sínum mætti, með allar
sínar erfðavenjur að baki, og
segir: „Eg mótmæli". Og þjóð-
in gervöll tekur undir og segir:
„Vér mótmælum. Vér mótmæl-
um allir!" Þjóðinni var svo lýst
á þessum tímum, að hún væri
hnípin þjóð í vanda, í lágreist-
um hreysum, fátæk og snauð.
En um gervallar sveitir lifði ís-
lenzk menning, íslenzk tunga,
íslenzkur kjarkur og karl-
mennska, og fslendingurinn
sagði: „Eg mótmæli“, „Vér
mótmælum“.
Síðan er liðin öld, rétt öld í
sumar, öld mikilla framfara. ís-
lenzka þjóðin hefur sótt skeið-
ið fram á við, örugg og mark-
viss. Hún var að sækja rétt í
hendur erlends valds. Hún vpr
að mótmæla érlendri fjárkitó-
un cg erlendri stjórnarfarskug-
un. Og hún vann sinn mikla
sigur 1918 og sinn lokasigur
1944. Hún varð frjáls af því að
vér mótmæltum allir. Hún
myndaði verkalýðsfélög, hún
myndáði samvinnufélög til þess
að efla kiör sín og auka menn-
ingu sína.
Og i dag er hér ekki hnipin
þjóð í vanda. f. dag er hér rík
þjóð, þjóð sem á nútímatæki
til að sækja gæði lands og
sjávar, þjóð sem er gáfuð og
þjóð sem er menntuð.
Og ég spyr ykkur — hvort
þetta ofurefli, sem íslenzk al-
þýða, íslendingar allir eiga að
mæta í dag, sé meira þvi sem
íslendingar áttu að mæta á
Skólabrúnni fyrir hundrað ár-
um? Erum vér ekki tilbúnir
að taka upp baráttuna og mót-
mæla? Taka upp baráttu allrar
alþýðu, taka upp baráttu allrar
þjóðarinnar gegn erlendu auð-
valdi og kúgunarvaldi? Sá hinn
mikli ísléndingur, Í.slendingur-
inn sem mælti. hin frægu orð,
„Vér mótmælum“, hann ritar á
sinn skjöld: „Eigi að vikja“.
Eru þeir til meðal vor í dag,
sem yilja vikja? Eg segi ykkur,
að hver sá, sem víkur, hann
svíkur. Hann er svikari við
þjóð sina, menningu hennar,
sjálfan sig. Allir, allir undan-
tekningarlaust, eigum vér að
mótmæla, mótmæla erlendri
kúgun, mótmæla innlendum
lögbrotum, mótmæla því auð-
valdi, sem býður alþýðu manna
áþján, kúgun og hungur. Mót-
mælum allir sem einn! Vér
mótmælum allir!
ilæða Sigfúsar Sigurhjariarsonar á
úfiftsndi ieykvíkinga gegn hernám-
inrli. mai 1151
SIGFÚS SIGURHJARTARSON