Þjóðviljinn - 06.06.1953, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 06.06.1953, Blaðsíða 7
Laugardagur 6. jfmí 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7 Reiki maður um áttaleytið að morgni umhverfis hina risa- stóru höfn New York-borgár, verður maður hvarvetna sjón- arvottur. hins sama: 100—200 manna hópar í tötralegum vinnuklæðnaði standa þar og híma. Þetta fólk er sundur- leitt að yrta útliti og uppruna. Þarna eru dökkir Italir og smá vaxnir en þreklegir Pólverjar. einnig brúnir eða svartir negr- ar úr þjóðfélagslegum útlaga- hverfum Suðurríkjaona, brenm- merktir menn frá fjariægustu heimsliornum, með meitlaða og bitra andlitsdrætti og svo er einn hlutur atliyglisverður. ail- nnfrgir eru með tannstöngia bakvið annað jeyrað. Upp yfir hópinn gnæfir gild- vaxinn náungi með grimmdar- legum svip. Hann ihrópar í sí- fellu til þeirra og bendir á stöku menn hér og hvar í hópnum. Þessir útvöldu, sam- tals 20—-30 manns, ganga til hans. Hinir þoka undan, hópur- inn Ieysist upp í ennþá smærri hópa, sem kappræða. innbyrðis, en hverfa síðan sneypulegir burtu. Sc maður sæmilega eftirteki- arsamur, kemst maður að raun um það, að allir hinir útvöluu ganga mðð -tannstöngla bakvið eyrað. Það sem maður nú hefur séð, er svokallað shake-up, hin hefðbundna athöfn og aðferð, þegar hafnarverkamenn eru ráðnir til atvinnu við New York-höfn. J Hafnarverkamenn þessir eru ; ekki í nekiu föstu sambandi við ! hafnaryfirvöldin. Þeir eru ráðn- J ir til að ferma eða afferma á- ! kveðið skip, og að því starfi ! loknu verða. þeir að leita fyrir j sér eftir nýrri vinnu. ! Maður sá, sem ræður þá til J vinnu, er þó enganveginn full- ! trúi hafnaryfirvaldanna eóa J neins skipafélags. Hann er alit ; að því einn af verkamönnun- ! um sjálfum, að minnsta kosti J fulltrúi frá samtökum þeirra. ! Ráðningarmaðurinn er þó ekki beinlínis af þeirri tegund, sem venjuleg verkalýðsfélög eru hreykin af. En hann gefur dauðann og djöfulinn í verka- lýðsfélagið. Áhugi hans hvílir : * einvörðungu á þeim þremur ' dollurum, sem hann veit, að ' atvinnuleitendumir eru fúsir til } að borga honum af naumum | daglaunum sínum til þess að * fá vinnu. Þess vegna er það sem sumir hafa stungið tann- stöngli bak við eyrað. Þegar ráðningamaðurinn sér tann- stöngulinn, veit hann, að eig- andi hans er reiðubúinn til að borga þessa venjulegu þóknun. Og að sjálfsögðu er hann ekkif svo vitlaus að fara að ráða í vionu mann, sem ékki lætur a. m. k. þrjá dollara renna í vasa r ans. Ráðningamaðurinn kemst aldrei í þá klípu að vanta menn til að vinna, því að höfnin er yfirfull af sjómönnum, sem flosnað hafa af skipum sínum, eru eltir af lögreglunni eða inn- flutningsyfirvöldunum, ellegar hafa ekki af einhverjum ástæð- um skilríki sín í lagi, og vilja því mjög gjarnan láta sér nægja ömurleg lcjör liafnar- verkamannsins um nokkurn tíma. Og kjörin eru sánnarléga aum. Af 36 þús. liafnarverka- mönnum í New York vinna 15 þús. aðeins 200 klukkustundir á ári. Og þegar þeir loksins fá tækifæri, verða þeir að borga íhöndum 3 dollara af þeim 16 dollurum og 80 centum, sem þeir fá fyr- ir átta klukkustunda erfiði í hamslausum flýti og við svo bágborið öryggi á allan hátt, að einn af hverjum fjórum mönnum missir að jafnaði 34 vinnudaga á ári sökum meiðsla, sem hann hlýtur v?ð vinnuna. Aðeins 1.900 manns geta gert ráð fyrir stöðugri atvinnu 40 tíma á viku í 5í) vikur ár hvert. En það er að- eins eftir að ráðningamaöui - inn hefur kynnzt þeim per- sónulega, og vegna þess að þeir borga drjúgum méira til þeirra af kaúpinu sinu en Eftir Gunnar Leistikow Þeim stao hefur hann einok- un á. Það er svosem ekki að tilefnislausu, að hann borgar sjálfur vissan skatt til vínnu- veitandans. Skattui'inn fx-á verkamönnun- um og lánapröngurunum eru ekki éinu a.ukatekjurnar, •sem vinnumiðlarinn hefur. Hann fær einnig leyfisíc, frá miða- sala þclm, sem á föstudögum reynir að krækjá í ‘aura Pet- ros með þyí að blekkja hann i bia skal? Þjóðviljinn viJI sérstaklega hvþtja lesendur sína til j að lesa grein þá sem hér fer á eftir, en liún er tekir úr t hinu borgaralega danska lieimiiisblaí.', Iíjemmet. Hún i sýnir hvcrnig nú er komið högum verkalýðshreyfiiigar- l innar í Ramlarikjnnum, og að hverju er stefnt hér á landi j þegar rætt er um „frjáls verkalýðsfélög“ sem hina stóru j fyrirmynd. £ Nú þegar er svo komtð að Bandaríkjameun eru orðinn > stærsti atvinnurekandi a íslandi, og þeir hafa þegar sýr.t t það á, Keflavík'urflugveJIi að þeir hafa fyllsta hug á því t að reyna að breyta veka 1 ýðshreyfingunui í sömu mynd j og þeir þekkja heima fyrir. Forystumenn Alþýðusam- J bands íslands eru einnig komnir i hin nánustu tengsl við J svokallaða „verMýðsIeiðtoga“ vestar hafs, og hafa fyllsta t hug á því að fylgja fyrirmælum þeirra i hvívetna. v og gylla fyrir honum mann- sæmandi tilveru, er hann geti öðlast með því að veðja á ,,réttan“ hest við kappreiðar eða kaupa einmitb þann happ- þrjá dollara á dag. Skattur þessi getur komizt allt cpp í 10 dollara á dag af þeim 16.80, er þeir vinna sér ina. Það sem afgangs verður, er tæplega nóg fyrir eian mann til að lifa af, hvað þá til að sjá fyrir fjölskyldu. Því er ekki að uhdra, þótt hafnar- verkamennimir séu í sífelldri || fjárþröiig, þegar við bætast hin ótryggu vinnukjör. Þetta hagnýta „lánaprangararnir" sér. Að loknum vinnudegi fær hver hafnai'verkamaður af- henta litla málmplötu, og ^ gegn málmplötu þessari eru lli® greiddir 16 dollarar og 80 cent hven.t föstudag. Sé uú einhver máðurinh hungraðiir “*fcí®**í sökum atvinnuleysis mn Esj lengri eða skemmri tíma og geti ekki beðið til föstudags, býður „lánaprangarinn“ hon- Joseph P. Ryan, forseti sambands um aðstoð sína. Hann býðst hafnarverkamanna I New York. til að borga þegar í stað lit á Sannazt liefur við rannsókn að merkið gegn 10—20 pro.3e.nt hann hfur á"ln' sama« Þ®8i« , ,, ■ „,, , , vinargrjafir fra vnmuveitendiim þoknun. Og fatækur hafnar- fyrir að sitja á kröfun, verka- verkamaður á ekki um annað manna. MeS aðstoð ghrpalýðs hef- að velja. Hann getur ekki ur hanu kúgað verkamenn til að einu sinni farið til einhvers ste torseta æviiangt. Nú , r hefur haim loks verið sóttur til annars lanapraogara, sem .. saka fyrir að stela felagssjoðum væri kannske minna ósvifinn, tij eig.jI1 )>arfi{_ því það er aðeins einn lána- praxigari við hverja bryggju, þar sem þeir vinna, Petro eða Petep eða Pietro eða Piotr — hvað þeir nú annars heita. drættismiða, sem hann réttir að Iiomun. Og þó er allt þétta áðeins smámunir í augum vinnumiðl- arans. Það eru allt aði’ir hlutir sem gefa mestan arð- inn. Til dæmis það, sem kallað er ,,skært gangs“. Vinnuhóp- ur, gang, er venjulega 23 menn. Það sem vinnumiðlar- inn nú gerir til þe.ss að koma álitlegi'i fúlgu undan', er að ráða aðeins 18 eða 20 menn og reka þá þeim mun harðara áfram, þannig að þeir vinni á við 25. Jafnhliða skrifar vinnumiðlarinn upp fimm til- búin nöfn á listann, og næsta föstudag fær hann í sihjí hlut vikulaun fimm' manna úr höndum gjaldkerans. Sé um að ræða fimm vinnuhópa við fermingu skips, getm- þessi aukahagnaður hæglega numið nokkrum hundruðum dcllara á viku, sé vel á svindlinu haldið. En ekki eru allir möguleik- arnir þar með taldii’, sem vinnumiðlarinn hefur til tekju öflunar. Eirm möguleikinn er skipulagöar ,,gripdeildir“. í sérhverri höfn vilja hlutir hverfa og týnastý éh áreiðan- lenga. hvergi í jafn rikum mæli sem i New York. Stmid- um liverfa lieilu skipsfarm- amir. Flutningafyrirtækin af- henda þá á hafnarbakkanum og. fá kvittun. Mörgum vikum síðar kvartar væntanlegur móttakandi yfir því, að hann hafi aldrei fengið vörur sínar í hendur, og nánari athugun leiðir í ljós, að kvittunin, sem flutningafyrirtækið héfur í hönaum, er undirrituð föisuðu aafni. Enginn við höfnina hef ur minnstu hugmynd um mál- ið, enginn man eftir því að hafa séð farminn, enda þótt liann hafi legið dögum saman á hafnarbakkanum. Að sjálf- : sögðu er maður sá, sem skrif- aði undir kvittuaina, horfinn með öllu. Verðmæti sem nemur 65— 100 milljónum dollara „hverf- ur á þennan hátt“ í New York-höfn ár hvert. Trygg- ingariðgjöld eru af þessum sökum komin smám saman upp í 25% á vorum í New York-höfn, og veldur það . því, að þessi stæfsta hö'fn í heimi stenzt varla lengur sam keppnina við hafn'rnár í Philadelphia, Baltimore og Boston. Tvö sigliagaf élög liafa komizt að þeirri niður- stöðu, að ódýrara sé fyr?r 'þau að box’ga ákveðna upphæð í vasa vinnumiðlárans e:i eiga það á hættu, að þeir kasti eign sinni. á vöinrnar. Svo ern það uþps’npvmar- svikin, eða „hin opir.bere imn- skipun“ eins og það er kallað á fínu máli. Samtök hafnar- verkamaananna gera samning við sérstakt félag flutxiinga- verkamanna um það, að sér- hver uppskipun' skuli fara fram með þeim hætti, að fyrst sé'vörunum skiþað upp á hafn aibakkann, en 'því næst þaðan Alberfc Anastasía, sem ásamfc þrem bræðrum sínurn hefur mjög komið við sögu hafnarinnar í New York. Hann höfsfc til áhrifa í sltjóli Ry- ans og skipulagði síðai- hið- víð- i'ræga jVIorð li.f„ sem tók að sér að ryðja mönnum úr vegi gcgn föstu gjalúi. Lögum liefur aldrei verið komið yfir Anastasía og liann er nú setztur í lielgan stein. á veglegu s.veitasetri. Eitt sinn var komið nærri þvi að fíett væri of- an af Anastasía en vitnið gegn lionum beið bana á dularfuilan hátt í vörzlu William O’Dwyers, saksóknara, sem siðar varð borg- arstjóri í New York og Truman iorseti sltipaði sendiherra Banda- ríkjanna í Mexíkó. Nú þorir O Dwjei' ekki að snúa heim til Bandaríkjanna því að yfir iionuni vofir ákierá fyrir mútuþægni. "v:' á bílana, án tillits til þess, hvort þetta er hagkvæmt eða ekki. Þessi tvíverknaður við uppskipunina má auk þess ekki framkv. af öð'rum en meðlimum stéttarfélagsins, eo fýrir þessa „þénustu“ ætlar stéttarfclagið sér upphæð sem nemur 5%—10 centum 'af liverýnm 100 pundum. Þetta samsvarar allt að 15 milljón- um dollara á ári fyrir alla höfnina og gerir uppskipun- ar og útskipunarkostnað nær- fellt 20% meiri en við aorar hafnir á austurströnd Banda- rikjarma. Þo má maður ekki ætla, að upphæð þessi rerai í sjóo samtakanna eða sc. skipt milli meðlima þeirra. Nei, — hafn- arverkamennirnir fá aðeins sína 16 dollara og 80 cent á dag (sem p.f eru clregnir 3 dcllarar og '10 cent), hvaða verli svo sem þeir vinna. All- ur afgangárinn af þessum dá- lagiaga hagnaði rennur óskipt í vasa vinnumiclarans. Vinniinfðlaíarnir hafa auk -þess enn 'eiít tækifæri t.il að liagnast á sama lilutnum. Þeir láta eihatt drjúgan skerf af hinum chemjulcga hagnaðí. sínum rchna 11 uppsklpmar- fyr>rtæk."'a þeirra, sem ráða hafnarverkamenn. Á þennan hátt hp.fa mörg af slíkum fyr irtækjum komizt að miklu eða öllu le'“:i í eign vinnu- miðláranna, 'þann’g að vin.nu- miðlai árnir ent í se~i .stétt- r.r- —'nnu',réiteTidur. Það er áreiðanlega einsdæmi í víðri vercld, að saxha ein- s‘a.klinrri talcist að hagnast á verkamönnunum frá tveim gngnstæðum hliðuöi. En úr því að sjálfir starfs- menn verkalýðsfélaganna. hafn, þpnrslg skarað eld að Franaháld » 11. síðu. [

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.