Þjóðviljinn - 14.06.1953, Blaðsíða 7

Snr.midagur 14. júní 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
—: Er mikið talað um strið
íslendinga og Breta?
•— Deilan við íslendinga hef-
ur vakið allmikla athygli í Bret-
landi, og hefur verið skrifað í
ílest blöð um málið'. Þó verð-
ur ekki sagt að almehningur
hafi sinnt málinu mikið.
— Afstaða blaíhnna?
— Blöðin hafa yfirleitt verið
fálát í okkar garð, nema
tvö. Daily Worker að-
almálgagn K o niinúr. i staf I oívks -
ins, og Tribune, blað vinstri
arms Vekamannaflokkslns,
hafa bæði tekið ein-
dregna og skilyrðislausa af-
stöðu með íslendingum bæði um
stækkun landhelginnar og lönd-
unarbannið.
í blaðiaumræðunum og eins -í
umræðum á þingi hefur tals-
vert borið á neytendasjónarmiði
í sambandi við löndunarbannið,
og á þeim gi’undvelli hafa ým-
is smærri blöð úti um land for-
dæmt athafnir brezkra togara-
eigenda. En stærstu blöðin hafa
Clement Attlee.
yfirleitt tekið afstöðu með tog-
aracigendum, þó sjaldan mjög
eindregna.
★
— Og brezka stjómin segir
að sér komi löndunarbannið
ekki við!
— Þáð er að sjálfsögðu fjar-
stæða að halda því fram, að
ríkisst jórn Bretlands standi
ekki á bak við löndunarbannið,
annað er alveg óhugsandi. Hins
vegar getur brezka stjórnin
eklii tekið opiriberlega afstöðu
með löndunarbanninu, því þaö
væri brot á viðskiptasamning-
um okkar og Breta og marshall-
samnieignum um efnahagslega
sanwimiu.
— Hvað um afstöðu flokk-
anna:
Mér finnst því ekki hafa
Harry Follitt
aðalleiðtogi brezkra kommúnista.
veriS veitt nægileg athygli hér
heima að Ihaldsflokkurinn
brezlti gerði það að stefnu-
skráratriði fyrir síðustu kosn-
ingar að takniarka landanir á
lagsákvæðin voru afnumin eft-
ir sfcríð, komu upp háværar
raddir um að gera útlending-
um erfitt f\TÍr að selja ísfisk
í Bretlandi. Brezki togarahring-
urinn hefur gert margvíslegar
tilraunir til að tákmarka fram-
boð á fiski í Bretlandi, t.d.
gerðu brezkir togaraeigendur
samkomulag um það sín á milli
að nota einungis hluta af far-
rými skipanna, í þeim tilgangi
að haldá uppi verðinu. Og það
er fyrír þrábeiðnl brezkra tog-
araeigenda og áhrif, að íhalds-
Winston CliurchiII.
ingur i Bretlandi þakkar það
að nokkru forystu Churchills.
Af þeim sökum hefur Ihalds-
flokkurinn unnið nokkuð á síð-
astliðinn vetur, ef dæma má
eftir aukakosningum, sem fram
hafa farið, og Gallup-skoðana-
könnunum. Síðast nú í vetur
vann íhaldsflokkurinn þiingsæti
af Vcrkamanuaflokknum í
aukakosningum í Sunderland,
og er það í fyrsta sinn síðan
striði lauk, að þingsæti hefur
gengið milli aða'flokkanna
tveggja í aukakosningum, og
anai var$
Heíur sfœkkun landhelginnar veriS notuS
sem áfylla fil a'& efna þau kosningaloforS
st]6rnarflolcks Bretlands?
íslenzktim ísfiski..Eftir að verð-
flolíkurimt gerði þetta að stefmi-
skráratriði í kosningunúm.
:k
— Stækkun Iandhelginnar
virðist þá einungis verá - á-
tylla?
— Fyrir suma útgerðarmemi-
ina er löndunarbannið ef'aust
takmark í sjálfu sér, en fvrir
öðrum vakir það jafnframt að
knýja Islendinga til undanhalds
í landhelgismálinu.
— Hvemig lízt þér á síðustu
orðsendingaskipti ríkisstjórn-
anna?
— Það er áreiðanlega mjög
varasamt að bjóðast til að
leggja málið fyrir alþjóðlegan
dómstól, eins og íslenzka gtjóm-
in gerði. Það styrkir ekki máí-
stað okkar ef sú skoðrin verð-
ur almenn að ríkisstjórn ,ís-
lands sé reiðu'búin áð skipta. á
grundvallarhagsmunum Is’end-
inga varðandi landhelg>ia gegn
ívilnunum um sö’u á isfiski i
Bretlandi. Enda ]>ótt fengist
slakað til á löndunarbanninu
nú er með öllu óvíst að það
þýddi markað til frambúðar,
útgeríarmem gætu endurtekið
lcröfur sínar um takmarkanir
á fiskinnflutningnum og feng-
i'ð þeim framgengt. Það er á-
stæða til að ætla að Bretar
leggi ekki eins mikið upp úr
þvi og áður að ís’enzki tog-
araflotinn verði varalið til mat-
vælaflutninga til Bretlands á
ófriéartímum. Ef til vill er þeg-
ar orðin sú þrejding á herstöðu
og hemaðartækni að ekki þýði
að treysta á slíka flutninga, t.
d. ef hafnir Bret'ands hefðu
orðið fyrir árás með kjarnorku-
sprengjum, eins og vikið var áð
í fyrra h'uta viðtalsins. Eitt
með öðru gæti sú hugmynd
dregið úr áhuga Breta á því
að togarasiglingar frá Islaadi
til Bretlands héldu áfram.
Annars er það greinilegt að.
í viðskiptunum við íslendinga
hyggst Bretland neita aflsmun-
ar. Ég man ekki betur en Rúss-
ar færðu fiskveiðnlatulhelgi sína
í Hvítahafi úfc í vetur, og það
upp í 12 rnflur. Og ekld liefur
heyrzt að brezka stjórtíin hafi
Viðtal við Harald Jó-
haimsson hagfræð-
iiigT um afstöðu Breta
til landhelgismálsins
og brezk stjórnmál.
Fyrri hluti viðtalsins
var birtur 3. júní.
hreyft hönd eða í'ót til að mót-
inæla þeirri ráðstöfun, hvað þá
að kæra hana l'yrir alþjóða-
dómi.
— Hvernig stendur glíman
milli stóru flokkanna brezku?
•—• Aðalástæðan til þess, áð

Aneurin Bevan
foringj vinstra arms Verka-
mannaflokksins.
Ihaldsflokkurinn vann ekki
raunverulegan kosningasigur
haustið 1951, var sú, að al-
mennmgi stóð stuggur af utan-
ríkisstefnu Churchi'ls. Hann
var kallaður stríðsæsingamaður,
jafnt af Verkamamtaflokknum
og kommúnistum. Að kosaing-
um loknum viðurkemidu Ihalds-
menn, -aö þessi ótti hafi sta-í-
ið flokknum fyrir þrifum. I
þeim kosningum fékk íha'ds-
f'okkurimi um, fjórðungi millj-
ónar hæm atkvæðatölu en
Verkamar.uaflokkurinn, cn 26
þingmönnum fleira.
Nú hefur þetta gerbreytzt.
Alþjóðaástandið hefur batnað,
orðið friðvænlegra, síðan Chur-
ehill-stjórnin; tók rið. A'lmenn-
liufa þær þó verið um sextíu
talsins.
— Hvernig kemur það heim
við sigur Verkamannaflokksins
í bæjarstjórnarkosningunum í
vor ?
— íhaldsflokkurinn vann ó-
eililega mikið á í bæjarstjórn-
arkosningunum næstu á undan,
og þáð segir ekki mikið um
styrkleika flokkanna þó hatm
tapaði nokkru af tþvi aftur nú.
.. ★
— Hér hafa Morgmtblaðið og
Alþýðublaðið fagnað mjög ,,ó-
sigri kommúnista“ í þcim kosn
ingum.
— Það segir heldur ekki mik-
ið um fylgi kommúnista í Eng-
landi, þó þeir í þessum kosn-
ingum töpuðu fáum 'bæjarfull-
trúum, sem þeir höfffu. Fylgi
Kommúaistaflokksins brezka
minnkaði frá stríðslokum fram
til ársing 1952, en meðlimatala
flokksins hefur vaxi'ð stöðugt
1952 og það sem af er þessu
ári. Fylgi kommúnista í verka-
lýðshreýfingunni brezku er t.d.
margfalt á við fy’gið sem fram
kemur i almennum kosningum,
enda cr kosningafyrirkomulag
í Bretlandi ákaflega óhagstætt
nýjum flokkum, hvergi hlut-
fallskosningar, og skipta því
stærstu flokkarnir með sér full-
trúum í bæjarstjórnir og á
þin«0. Á 'þingum verkamanna-
sambandsins hafa kommúnistar
feagið 503 þús, til 600 þús. at-
kvæði af 12 milljónum alls.
Sterkastir eru þeir í námu-
mannasambandinu. Formaður
skozka námumannasambands-
ins, Abe Moffat, er komm-
únisti. Ritari laadssam-
bands námumanna. Aríhur
Horner, ér kómmúnisti, cn starf
hans er eins konar fram-
kvæm.dastjórastaða, Formaður
námumannasainbandsins í WaJ-
es, Paynter, stendur mjðg
nærri kommúnistum. Auk veru-
legs fylgis í brezku verkalýös-
hreyfmgunni hafa einmitt und-
anfarua áratugi fylkt sér í
raðir kommúnista ýmsir beztu
og kmmustu vísindametm Breta,
og, nægir að neftia menn eins
og Bernal, Ilaidane, Powell,
Gordonn Childe, Crowther,
Farrington. Brezkir kommún-
istar gefa mikið út af blöðum,
tímaritum og bókum, er selj-
ast vel. Timarit eins og La-
bour Monthly og Modern Qu-
arterly eru keypt í flestum
löndum heims.
★
— Hvað um deilurnar í
Verkamannaflokkoum ?
— Ágreiningurinn innan
Verkamarinaflokksins er mjög
djúptækur, þrátt fyrir mála-
myndasættir sícastliðið haust.
er Bevan var tekinn aftur í
stjórn þingflokksins. Flestir
fylgismanna hans og fylgis-
menn Attlees hafa deilt eftir
sem áður. Milli þessara arma er
svo hópur manna, sem reyn-
ir að sæfcta, og ern þar fremst-
ir í flokki Dalton, Strachey og
Strauss. En ekki hefur það tek-
izt svo neinu nema. Klofningur-
inn í flokknum gerir honum örð-
ugt fyrir með alla baráttu sína.
Arthur Horner
ritari brezka námumannasam-
bandsins.
Það er ekki þægilegt, svo tekið
sé dæmi, að þegar vinstri menn
Verkamannaflokksins deila fast
á stjórn Breta í nýlendunum,
sé vitnað í að nýlendumá'aráð-
herra Verkamannaflokksins,
Creech-Jones, taldi sig þurfa að
banna allar æsingabókmenntir i
Nígeríu, þegar óeirðiraar urðu
þar í landi 1948. Meðal þeirra
æsingarita sem ráðherrann
bannaði Nígeríubúum að lesa,
var bók um nýlendukúgun
Breta og sjálfstæðisbaráttu ný-
lenduþjóðanna, „Revolutlon in
the Colonies“. Og höfitndur
hennar var raunar Creech-Jon-
eg sjálfur!
R. Palme Dutt
ritstjóri Labour Monthly.
— Háir þetta ekki flokknum
út á við?
— Átökin innan Verkamanna-
f'okksins hafa víða otöið fyrir
opnum tjöldum. Á þingi flokks-
ins í fyrrahaust var samþrykkt
Framhald á 11. síðii.