Þjóðviljinn - 24.07.1953, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN
Föstudagur 24. júlí 1953
e9*s93»o66ð«*»«e»doose«i
STEPHAN G. STEPHANSSON:
BROT AF FORNSÖGU
Þetta litla æviniýri í íornsögustíl er eitt aí
j Þeim beztu, sem íslendingar eiga. Það er
) þrungið slíkum líísvísdómi, að það vekur því
\ meir til umhugsunar, því oítar sem það er lesið,
l og í iivert sinn, er menn lesa það, eigi sízt upp-
) hátt, njóta menn hrynjandinnar í írásögninni
j æ betur.
Það er skrifað 1896 og birtist í Heims-
j kringlu. Hér er það preniað upp eftir hinni á-
\ gætu útgáfu Menningarsjóðs á „Bréfum og rit-
) gerðum” Stephans G. ÍV. bindi, bls. 48-50.
Um kveldið gekk sá maður,
er Gráskeggur nefndist, í tjaldið
fyrir Útstein konung, og er þeir
höfðu kvaðzt, leit konungur við
honum og spurði: „Hver er fæð-
ingarstaður þinn, foreldri og í-
þrótt, gamF.i maður? Úr hverju
Jandi bar Þig hingað, og hvert
er erindi þitt? Hvað hefur þú
séð á ferðum þínum, því langt
muntu að kominn, eður hvert
muntu héðan stefna?“
„All-fjölspuruil eruð þér,
herra,“ svaraði Gráskeggur, „og
ekki vedt ég, ef ég kann úr að
leysa. Karl og kerling voru for-
eldri mín; er l>á full-langt rakið,
því enginn lærdómur fer meir á
bug við sannleikann en ættfræð-
in. Föðurland mitt mun Frón,
því loft og sær var mér ætíð úr-
hendis. í*á eina kann ég íþrótt-
ina að koma svo tiíl dyra sem ég
er klæddur. Úr Hvítramanna-
iandi kom ég, en lokið er erindi
mínu, því leitað hefi ég farsæld-
ar og fundið. Nú er ég á Ieið til
átthaga minna; veit ég ei enn,
hvar þeir liggja, en skamt á ég
nú ófarið. Kann ég ekki fleiri
iævintýri."
„Seg oss gjör frá fundi þín-
um,“ mælti Útsteinn, „á siíkuni
leiðangri erum nú vér og hirð
vor, og æ farið erindisleysu.“
„Hverf aftur konungur,“ svar-
aði Gráskeggur. „Sú, er þú leitar
eftir, Ceiddi þig á götu og hvarf
svo heim aftur. En þá var ég
ungur, er ég réðst í lag með Un-
aðsemd drottningu, og góð þótti
mér um stund hennar þjónusta.
Henni gaf ég sakleysi mitt og
fleiri gripi, en tók við reynsl-
uiuii, en e'igi undi ég þar lengi,
því hafa vildi hún alvöruna. Fór
ég þá til Metnaðs jarls: færði ég
honum Iitillæt'3, en þáði marni-
þekkinguna, en fá vildi hann
sanngirnirn einnig og skiidi það
með okkur. Næst var ég á vist
með Auði konungi; Iét ég hann fá
örlætið, en hann gaf mér hag-
sýnina í mót’. En þaðan hvarf
ég, því fleka viidi hann af mér
ráðvendnina. I>á þóttist ég full-
reynt liafa þá höfðingjana, og
leitaði á fund spekinga. Gekk ég
íyrst í klaustur með Guðsótta
ábóta; hann neyddi mig til að
láta af liendi tilbeiðsluna, en
setdi mér hugsjónina, en frá hon-
um strauk ég, er hann ræntist
eftir skynseminni. Þaiin komst
ég til Fróða kennara; færði ég
lionum fuICvissuna, en þáði af
lionum þeltkinguna, en ekki gat
ég ílengzt þar, því taka vildi
hann ímyndanina líka. Um stund
dvaldi ég lijá Braga söngmanni;
Stephan G. Stephansson.
liann tók aleigu míitía móti feg-
urðartilflinningunni, en löngum
hljóp ég þaðan, því oft skorii
þar mat.“
„Víða hefir þú rekizt,“ sagði
þá Útsteinn konungur, „en lítil
þykja mér erindisIok»n.“
„Enn er ei saga mín ÖC1,“ svar-
aði Gráskeggur. „Nú þóttist ég
hvergi athvarf eiga, og brigðu'-
ar höfðu mér -vonirnar gerzt.
Skyggndist ég nú um í eigin
eðíj og þar fanii ég farsældina,
konungur. Hafði ég borið hana í
barmi mér athugalaust, alla
götu.“
„Nú fer þú me5 fals m:kið,“
svaraði Útsteinn, „þvi það kann
ég af útliti þínu að ráða, að
mjög taka elli og lúi að halla á
þig, og vesæll mun sá, er hrekst
sem verðgangsmaður.“
„Ekki þekk'st farsæidin af út-
liti né iðn, herra,“ mæ’.ti Grá-
skeggur, „heldur fiiznst hún í
þreki, er veit ne'tt í lífi og dauða
sitt ofurefli, og skapi, er á sér
verklaun í eigin starfi. Og snú
aftur, konungur, svo sem ég réð
yður til fyrrum."
„Engan trúnað leggjum vér á
sögu þína, gamli ma5ur,“ svar-
aði konungur, „og lengra munuiu
vér leita, áður vér liverfum
heim.“
„Fyrir vissi ég svar yðar,“
mælti Gráskeggur. „Sama veg
hijótum vér alíjr að fara og
þurfum langt að leita, áður vér
finnum farsældina. Út liggur
braut vor og þó situr liún jafnan
inni. En fár kemst l>e:m aftur.“
Um nóttina livarf Gráskeggur
úr tjaldiisu og lézt enginn vita,
hvað af var orðið. Héldu ýmsir
það Óð'n verið hafa. eða vætt
nokkurn.
Kaupið nesiið tll feiSaiag-
anna hjá ofekiir — ¥ið höfum
ávalit fynsiiggjanái:
Alis konar nýlenduvörur
Grænmeíi nýtt og niðursoðið
Kjötvöfur niðursoðnar og nýjar
Ávexti nýja, niðursoðna og þurrkaða
Gosdrykki
Sælgæti og tóbaksvörur í fjölbreyttu
úrvali.
Verzlið ávallt þar sein verSið
er lægst.
í kvöld klukkan 8.30 keppa
döisskai knnttspyrnui^eiiiiirmr
m VIKINS
(sfyrki 113).
Bezti dómari Dana Aksel Asmundsen dæmir leikinn
Hér cru síðustu forvöð til að sjá hina snjöllu
dönsku knattspyrnumenn.
Ath.:
Þetta er síðasti stóri leikurinn þar til í septem-
ber. — Þrír landsliðsmenn í hvoru liði.
Aðgöngumiðar seldir á íþróttavellinum frá kl. 4
í dag. — Kaupið miða tímanlega.
Knattspyrnufélagið Víkingur.
BÍÓG-ESTUR SKRIFAR: „Viltu
ekki vara fólk við því, að eitt
bíó hér í bænum, Trípólíbíó,
sýnir viku eftir viku endalaus-
Qr áróðurstuggur bandarískar
um blessun Marshallhjálparinn-
ar og önnur bandarísk áhuga-
mál, sem aukamyndir.
Bíógestum er sannarlega íþyngt
nóg með því rusli bandarískra
kvikmynda, sem bíóin bjóða dag
eftir dag og viku eftir viku, þó
ekki sé ofan á allt annað hlað-
ið jafnhráum, leiðinlegum og
ótútlegum beinum áróðri og í
þessum „aubamyndum“ á Trí-
pólí.
Líka mætti geta þess, að mynd-
in af Sigrúnu á Sunnuhvoli var
eiginlega óf slitin til að sýna
hana enn. Þó mörgum þyki
gaman að sjá gamlar myndir,
verða þær að vera í sýningar-
hæfu ástandi.
Mætti ég bæta við einni ráð-
Bandarískt kvikmyndarusl í Trípolí — Bækur í
sumarfríið
leggingu til ráðamanna Tripólí-
foíós: Látið sýningarnar byrja
kortéri yfir kl. 7 og 9. Þá pass-
ar það nákvæmlega að fara
með Skerjafjarðarstrætisvagn-
inum suður eftir og þá stendur
líka vel á strætisvagni í bæinn
að.sýningu lokinni. Ég er viss
um, að þetta ýki s.ókn að bíó-
inu, og sé það rétt að Tónlist-
arfélagið fái ágóðann af því
er það góðs maklegt, — en þó
því aðeins, að það móðgi ekki
bíógesti með þeim dæmalausu
bandarísku . áróðursaukamynd-
um, sem það hefur látið sér
sæma að sýna undanfarið“.
★
SÓSÍALISTI SKRIFAR: „Það
liggur við að mánni renni í
skap að heyra auglýsingamold-
viðrið um allt það, sem maður
á að hafa meðferðis í sumar-
leyfið. Nú er svo ástatt fyrir
mörgum fjölskyldumanni að
lítil efni eru á því að fara í
orlof eða sumarfrí, að minnsta
kosti ekki í neinar ferðir oð
ráði. Ferðalag með fjölskyldu
er fljótt að komast upp í þús-
undir króna, bara siálf fargjöld-
in, hvað þá ef hafa ætti með
öll þau kynstur sem útvarps-
auglýsingar og blaða ráða
manni til.
Samt fer ég aidrei í sumarfrí
án þess að hafa bækur með,
helzt nokkrar og helzt sem ó-
líkastar. Kannsk; dynur rign-
ing úr loftinu eða annarskonar
illviðri svo að allar hugmyndir
tim útivist verða að engu, og
þá er gott að grípa til bókar.
Þó lízt mér ekki sem bezt á
Dóttur Rómar, sem mest er aug-
lýst >að sé tilvalin í sumarfríið.
— Ég skal ráðleggja ykkur aðr-
ar bækur, sem ykkur finnst
kannski ekki spennandi að
hugsa til, en þið munuð kom-
ast að raun um að verða vinir
ykkar bæði í sumarfríinu og á
eftir. Farið með bækur eins og
Bréf og ritgerðir Stephans G.
Stephanssonar, Sigurbraut
fólksins eftir Sigfús Sigurhjart-
arson, Eyjan hvíta eða íslenzk-
ar nútimabókmenntir eftir
Kristinn Andrésson, Sú kemur
tíð eftir Bjarna Benediktsson,
Saga þín er saga vor eftir
Gunnar Benediktsson eða fáið
ykkur tvær bundnu bækurnar
af Rétti, árgangana 1946—51.
Og þið munuð komast að raun
um, að margt í þessum bókum
er ekki einungis spennandi
lesefni, þó á nokkuð annan hátt
sé en Dætur Rómar; að þið
drekkið þær i ykkur á rign-
ingardögunum í sumarfríinu og
hverfið líka til þeirra í míklu
sólskini. Heiðríkjcn í þessum
bókum, skörp hugsun og dýr-
mætur fróðleikur getur gert
sumarfríið ógleymaniegt, vakið
það lestrarhugur, sem er aðal
Framh. á II. síðu.